نمونه دادخواست مطالبه وجه ایفای ناروا

وقتی به اشتباه پولی به حساب کسی واریز می کنیم، یا مثلاً بابت یک معامله ای که بعداً بهم می خورد پولی پیش پرداخت می دهیم، اینجا پای یک مفهوم حقوقی مهم به اسم ایفای ناروا وسط می آید. در این شرایط شما حق دارید پولی که به ناحق پرداخت کرده اید را پس بگیرید. برای این کار باید یک دادخواست حقوقی تنظیم کنید.

تا حالا شده به اشتباه پولی را به کسی بدهید که حقش نبوده؟ یا مثلاً برای یک کاری هزینه کنید، ولی بعداً معلوم شود طرف اصلاً مستحق این پول نبوده و از شما سوءاستفاده کرده؟ این جور وقت ها، که پول یا مالی را بدون اینکه دلیلی منطقی و قانونی وجود داشته باشد به دیگری می دهیم و او هم آن را دریافت می کند، در دنیای حقوق بهش می گویند ایفای ناروا. انگار طرف بی جهت دارا شده و ما بی جهت فقیر. البته نه فقیر به معنای بی چیز شدن کامل، بلکه به معنای از دست دادن مال بدون استحقاق. فکرش را بکنید، چقدر این اتفاق ممکن است در روابط روزمره ما پیش بیاید. از یک واریز اشتباهی ساده در موبایل بانک گرفته تا داستان های پیچیده تر که پای فریب و کلاهبرداری در میان است. خب، در این شرایط چیکار باید کرد تا حقمون رو پس بگیریم؟ اینجا است که پای یک راهکار قانونی به اسم دادخواست مطالبه وجه ناشی از ایفای ناروا به میان می آید. این دادخواست مثل یک نقشه راه است که به شما کمک می کند مسیر احقاق حق خودتان را پیدا کنید و پولی که به ناحق از دست داده اید را دوباره به دست بیاورید. اصلا بیایید با هم ببینیم این ایفای ناروا یعنی چه، شرایطش چیست و چطور می شود یک دادخواست درست و حسابی برای پس گرفتن پولمان تنظیم کنیم.

ایفای ناروا (Unjust Enrichment) چیست؟

ایفای ناروا یکی از اون مفاهیم حقوقی خیلی مهم و کاربردیه که شاید اسمش کمتر به گوش آدم های عادی خورده باشه، اما کاربردش توی زندگی روزمره و دعاوی حقوقی خیلی زیاده. وقتی از ایفای ناروا حرف می زنیم، یعنی یه نفر بدون اینکه دلیلی قانونی یا قراردادی وجود داشته باشه، یه چیزی رو از شما گرفته و دارا شده، در حالی که شما به همون اندازه از دست داده اید.

تعریف حقوقی ایفای ناروا

بیایید یک تعریف حقوقی ساده و خودمانی برای ایفای ناروا داشته باشیم. ماده 301 قانون مدنی ما می گوید: «کسی که عمداً یا اشتباهاً چیزی را که مستحق نبوده است دریافت کند، ملزم است آن را به مالک تسلیم کند.» این تعریف، اصل و اساس ایفای نارواست. یعنی اگه شما پولی رو به کسی دادید و اون شخص حق دریافت اون پول رو نداشته، باید پول رو به شما برگردونه. اینجا اصلاً مهم نیست که گیرنده پول، عمدی در کارش بوده یا نه؛ همین که حق نداشته، کافیه.

مثلاً فرض کنید می خواستید برای دوستتان پول واریز کنید، اما به خاطر یک اشتباه کوچک در شماره حساب، پول به حساب یک آدم غریبه رفته. اون آدم غریبه که حق دریافت این پول رو نداشته، باید اون رو به شما برگردونه. این دقیقاً مصداق بارز ایفای نارواست. حتی اگر آن فرد اطلاعی از اشتباه بودن واریز نداشته باشد، باز هم قانون او را ملزم به بازگرداندن می کند.

مستندات قانونی

همانطور که گفتم، اصلی ترین قانون ما در این زمینه، ماده 301 قانون مدنی است. اما فقط این ماده نیست. چند ماده دیگر هم هستند که در کنار هم، چهارچوب حقوقی ایفای ناروا را کامل می کنند:

• ماده 302 قانون مدنی: این ماده می گوید: «اگر کسی در نتیجه اشتباه خود ایفاء دین غیر مستحق الاداء کند، حق دارد آنچه را ادا کرده است مسترد کند.» یعنی اگر فکر می کردید بدهکار هستید و پولی دادید، ولی بعداً معلوم شد بدهکار نبودید، می توانید پولتان را پس بگیرید.
• ماده 303 قانون مدنی: این ماده تکلیف منافع حاصل از مال ایفای ناروا را روشن می کند: «کسی که مالی را من غیر حق دریافت کرده است، ضامن عین و منافع آن است اعم از این که به عدم استحقاق خود عالم باشد یا جاهل.» یعنی علاوه بر اصل پول، اگر از آن پول سودی هم برده باشد (مثلاً آن را سرمایه گذاری کرده و سود کرده باشد)، باید آن سود را هم برگرداند. البته این موضوع در شرایط و دعاوی مختلف، تفسیرهای متفاوتی می تواند داشته باشد.

علاوه بر این مواد، اصول کلی حقوقی و برخی مواد از قانون آیین دادرسی مدنی هم به این بحث کمک می کنند، مثلاً مواد 519 و 520 که در مورد مطالبه خسارات دادرسی و تاخیر تادیه حرف می زنند.

ارکان تحقق ایفای ناروا

برای اینکه یک قاضی تشخیص دهد که یک اتفاق، مصداق ایفای نارواست و باید پول به شما برگردانده شود، باید چند شرط اصلی با هم وجود داشته باشند. اینها را می گویند ارکان ایفای ناروا:

1. پرداخت یا انجام تعهد (ایفاء) از سوی خواهان: یعنی شما باید یک کاری کرده باشید، یک پولی داده باشید، یا یک تعهدی را انجام داده باشید. بدون انجام این کار، اصلاً چیزی برای پس گرفتن وجود ندارد.
2. عدم استحقاق گیرنده (خوانده) نسبت به آنچه دریافت کرده است: این رکن خیلی مهم است. یعنی کسی که پول را گرفته، نباید حق داشته باشد آن را بگیرد. هیچ قرارداد، قانون یا عرفی نباید به او اجازه دریافت این مال را بدهد.
3. قصد پرداخت (هرچند به اشتباه یا تحت فریب) از سوی خواهان: شما باید قصد پرداخت داشته باشید. این یعنی مال را خودتان با اراده خودتان به طرف داده اید، حتی اگر این اراده تحت تاثیر اشتباه، فریب یا سوءاستفاده بوده باشد. اگر کسی بدون اراده شما مال شما را بردارد (مثلاً آن را بدزدد)، دیگر ایفای ناروا نیست، بلکه غصب یا سرقت است.
4. فقدان سبب قانونی جهت دریافت: این رکن تکمیل کننده رکن دوم است. یعنی هیچ دلیل قانونی معتبری (مثل یک قرارداد صحیح، وصیت، یا حکم قانونی) برای اینکه طرف پول را بگیرد، وجود نداشته است. اگر یک قرارداد بین شما و او بوده که باطل شده، باز هم پرداخت تحت آن قرارداد، فاقد سبب قانونی می شود و مصداق ایفای نارواست.

یادتان باشد، تشخیص ایفای ناروا نیازمند بررسی دقیق این ارکان است. حتی یک مورد کوچک هم می تواند سرنوشت دعوای شما را تغییر دهد. پس حتماً قبل از هر اقدامی، شرایط پرونده خودتان را با این ارکان تطبیق دهید.

تفاوت های کلیدی: ایفای ناروا با سایر مفاهیم حقوقی

گاهی وقت ها ممکن است ایفای ناروا با بعضی مفاهیم حقوقی دیگر اشتباه گرفته شود، چون از بیرون شبیه هم به نظر می رسند. اما در واقعیت، تفاوت های مهمی دارند که در دادگاه هم سرنوشت پرونده را عوض می کنند. بیایید این تفاوت ها را با هم مرور کنیم.

تفاوت با غصب

یکی از مهمترین تفاوت ها، فرق بین ایفای ناروا و غصب است. توی ایفای ناروا، خود شما با اراده خودتان (حتی اگه اشتباه یا فریب خورده باشید) پول یا مالی رو به طرف مقابل می دهید. مثلاً پول رو واریز می کنید، جنس رو تحویل می دهید و از این دست کارها. اما در غصب، اصلاً اراده ای از طرف صاحب مال وجود نداره. طرف مقابل به زور یا بدون اجازه، مال شما رو برمی داره یا تصاحب می کنه. مثلاً اگه کسی کلید مغازه شما رو بشکنه و جنسی رو ببره، این غصبه. یا اگه بدون اجازه شما، از زمینتون استفاده کنه، این هم غصبه. توی غصب، رضایت یا اراده شما برای دادن مال وجود نداره، اما توی ایفای ناروا، رضایت (حتی اشتباهی) هست. این تفاوت خیلی مهمه چون هم شرایط اثباتش فرق می کنه، هم مجازات یا جبران خسارتش.

تفاوت با دارا شدن بلاجهت

اینجا دیگه باید یکم دقیق تر بشیم. بعضی از حقوقدان ها معتقدند ایفای ناروا خودش یک نوع از دارا شدن بلاجهت هست. دارا شدن بلاجهت یک مفهوم کلی تره که می گه هر کسی بدون سبب قانونی دارا بشه و به همون اندازه باعث فقیر شدن یکی دیگه بشه، باید اون چیزی رو که به دست آورده برگردونه. در واقع ایفای ناروا یکی از مصادیق مهم دارا شدن بلاجهت هست. یعنی هر ایفای ناروایی، دارا شدن بلاجهت هم هست، اما هر دارا شدن بلاجهتی لزوماً ایفای ناروا نیست. مثلاً اگه بر اثر یک حادثه طبیعی، قسمتی از زمین شما به زمین همسایه تان اضافه شود و ارزش زمین او بالا برود، این دارا شدن بلاجهت است، اما شما چیزی به او ایفا نکرده اید. بنابراین ایفای ناروا، زیرمجموعه ای از دارا شدن بلاجهت محسوب می شود.

تفاوت با پرداخت دین مستحق الاداء توسط شخص ثالث

گاهی وقت ها پیش میاد که یک نفر، بدهی کس دیگری رو پرداخت می کنه. مثلاً فرض کنید دوست شما به بانک بدهکاره و شما برای اینکه دوستتون دچار مشکل نشه، از طرف اون بدهیش رو پرداخت می کنید. آیا این ایفای نارواست؟ نه. ماده 267 قانون مدنی می گوید: «ایفاء دین از جانب غیرمدیون هم جایز است، اگرچه از اذن مدیون نباشد.» یعنی اگر شما بدهی دوستتون رو بدید، حق دارید بعداً از دوستتون پس بگیرید. اینجا پرداخت شما، یک سبب قانونی داشته (یعنی پرداخت بدهی دوستتان بوده). این فرق داره با ایفای ناروا که در اون اصلاً بدهی وجود نداشته یا اگر هم بوده، اشتباه پرداخت شده. بنابراین در اینجا شما نمی توانید ادعای ایفای ناروا علیه بانک داشته باشید، بلکه باید طلب خود را از دوستتان مطالبه کنید.

شرایط و مراحل طرح دعوای مطالبه وجه ناشی از ایفای ناروا

حالا که فهمیدیم ایفای ناروا چی هست و چه فرقی با بقیه مفاهیم داره، وقتشه که ببینیم چطور می تونیم این دعوا رو مطرح کنیم و حقمون رو بگیریم. این قسمت، بخش عملی ماجراست که باید با دقت بهش توجه کنید.

چه زمانی می توانیم دعوای ایفای ناروا مطرح کنیم؟

موارد مختلفی هست که می تونید با استناد به اونا، دعوای ایفای ناروا مطرح کنید. اینا چند تا از رایج ترین مثال ها هستند:

• اشتباه در واریز وجه: مثلاً می خواستید به حساب علی احمدی پول واریز کنید، ولی به اشتباه به حساب علی اکبری رفت. این رایج ترین مورد ایفای نارواست.
• ابطال معامله یا فسخ قرارداد: فرض کنید یک قرارداد خرید و فروش ملکی بسته اید و مبلغی هم به عنوان پیش پرداخت داده اید، ولی بعداً مشخص می شود که ملک مشکل داشته یا طرف مقابل تعهداتش را انجام نداده و قرارداد باطل می شود یا فسخ می گردد. در این صورت، پولی که داده اید، دیگر سبب قانونی برای باقی ماندن نزد فروشنده ندارد و می توانید آن را مطالبه کنید.
• فریب و سوءاستفاده: متاسفانه این مورد هم کم نیست. مثلاً فردی تحت عنوان دعانویس، رمال یا حتی دلال های قلابی، با فریب شما و وعده های توخالی، مبالغی را از شما دریافت کرده باشد. در اینجا هم پولی که داده اید، بدون سبب قانونی به دست او رسیده.
• دریافت سود یا وجوه غیرمجاز توسط موسسات مالی: بعضی وقت ها موسسات مالی یا حتی بانک ها، سودهایی بیش از نرخ های مصوب یا وجوهی تحت عناوین غیرقانونی از شما دریافت می کنند. اگر بتوانید ثابت کنید این وجوه اضافه بوده و مستند قانونی نداشته، می توانید آن را از طریق ایفای ناروا مطالبه کنید.

مدارک و مستندات لازم برای دادخواست

برای اینکه دعوای شما در دادگاه موفق باشد، باید دستتان پر باشد. یعنی مدارک و اسناد کافی برای اثبات حرف هایتان داشته باشید. اینا مهمترین مدارک لازم هستند:

• فیش های واریز وجه، اسناد بانکی: پرینت گردش حساب، اسکرین شات از واریز موبایل بانک، فیش های عابر بانک یا هر سند دیگری که نشان دهد شما پول را به حساب خوانده واریز کرده اید.
• شهادت شهود و مطلعین: اگر کسی شاهد بوده که شما پول را تحت شرایط خاصی پرداخت کرده اید یا شاهد فریب خوردن شما بوده است.
• قراردادها یا اسناد مرتبط: هر قرارداد، پیش نویس معامله، یا نامه ای که نشان دهد چرا و بابت چه چیزی پول را داده اید و چرا حالا آن قرارداد باطل یا فسخ شده است.
• درخواست استعلام از مراجع ذی ربط: مثلاً اگر پول به حساب بانکی رفته و خوانده منکر آن می شود، می توانید از دادگاه بخواهید از بانک استعلام بگیرد.
• سایر دلایل اثباتی: اقرار خوانده (مثلاً در یک پیامک)، سوگند، یا نظر کارشناس (مثلاً برای تعیین ارزش واقعی خدماتی که قرار بود ارائه شود).

دادگاه صالح برای رسیدگی

کجا باید دادخواست بدیم؟ این هم سوال مهمیه. به طور کلی، دادگاه صالح برای رسیدگی به این دعاوی، دادگاه عمومی حقوقی است. اما کدام دادگاه عمومی حقوقی؟

• صلاحیت محلی: معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (کسی که پول را گرفته) صالح است. اگر خوانده چند جا اقامتگاه داشته باشد، در هر کدام از آنها می توانید اقامه دعوا کنید.
• صلاحیت بر اساس مبلغ: اگر مبلغ خواسته (پولی که می خواهید) تا 20 میلیون تومان باشد، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی دارد. اما اگر بیشتر از این مبلغ باشد، باید به دادگاه عمومی حقوقی مراجعه کنید. این مبلغ هر چند وقت یک بار تغییر می کند، پس قبل از اقدام، از مبلغ روز اطمینان حاصل کنید.

نکات مهم در تنظیم ستون خواسته دادخواست

ستون خواسته در دادخواست، جایی است که شما به دادگاه می گویید دقیقاً چه چیزی می خواهید. در دعوای ایفای ناروا، خواسته های شما معمولاً این موارد هستند:

• مطالبه اصل وجه: این اصلی ترین خواسته شماست؛ یعنی دقیقاً همان مبلغی که به ناحق پرداخت کرده اید.
• مطالبه خسارت تاخیر تادیه: اگر خوانده پول شما را پس نداده و باعث شده در این مدت، پول شما ارزشش را از دست بدهد، می توانید خسارت تاخیر تادیه (جبران کاهش ارزش پول) را هم مطالبه کنید. نحوه محاسبه این خسارت معمولاً بر اساس شاخص بانک مرکزی است و از زمان مطالبه (مثلاً تاریخ ارسال اظهارنامه یا تاریخ تقدیم دادخواست) یا زمان علم خوانده به ناروا بودن قبض محاسبه می شود.
• مطالبه خسارات دادرسی: هزینه هایی که برای طرح دعوا کرده اید، مثل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (اگر وکیل گرفته باشید)، و هزینه کارشناسی (اگر لازم باشد)، جزو خسارات دادرسی محسوب می شوند که می توانید از خوانده مطالبه کنید.

نمونه دادخواست مطالبه وجه ایفای ناروا (با قابلیت کپی و تکمیل)

حالا می رسیم به قسمت هیجان انگیز ماجرا! اینجا چند نمونه دادخواست برای شرایط مختلف ایفای ناروا آماده کرده ایم که می توانید از آنها الگوبرداری کنید. البته یادتان باشد که هر پرونده ای جزئیات خاص خودش را دارد و این نمونه ها فقط یک راهنما هستند و شاید لازم باشد با کمک یک وکیل، آنها را با شرایط پرونده خودتان تطبیق دهید.

ساختار کلی یک دادخواست حقوقی

قبل از اینکه نمونه ها را ببینیم، بیایید یک مرور سریع بر اجزای اصلی یک دادخواست داشته باشیم:

1. خواهان: مشخصات کامل شما (نام، نام خانوادگی، کد ملی، نشانی).
2. خوانده: مشخصات کامل کسی که می خواهید از او شکایت کنید (نام، نام خانوادگی، کد ملی، نشانی).
3. وکیل: اگر وکیل دارید، مشخصات وکیل شما.
4. خواسته: دقیقاً چه چیزی می خواهید (مطالبه اصل وجه، خسارت تاخیر تادیه، خسارات دادرسی).
5. دلایل و منضمات دادخواست: لیست مدارک و شواهدی که دارید (فیش واریز، قرارداد، شهادت شهود و…).
6. شرح دادخواست: مهمترین بخش است که باید به طور کامل و با جزئیات توضیح دهید چه اتفاقی افتاده و چرا شما مستحق مطالبه هستید.

نمونه 1: دادخواست مطالبه وجه ناشی از اشتباه در واریز وجه به حساب بانکی

فرض کنید خانم سارا احمدی به اشتباه و از طریق موبایل بانک، مبلغ 50 میلیون تومان را به جای حساب دوستش، به حساب آقای مهدی کریمی (که اصلاً نمی شناسد) واریز کرده است. حالا می خواهد این مبلغ را پس بگیرد.

شرح موضوع: خواهان در تاریخ 1402/05/10 قصد واریز مبلغ 50 میلیون تومان به حساب دوست خود را داشته است. به دلیل اشتباه در وارد کردن یک رقم از شماره حساب، مبلغ مذکور به حساب خوانده محترم، آقای مهدی کریمی، واریز شده است. خواهان پس از اطلاع از این اشتباه، تلاش کرده است با خوانده تماس بگیرد، اما موفق نشده یا خوانده از بازگرداندن وجه امتناع کرده است. خوانده هیچ سبب قانونی برای دریافت این مبلغ نداشته است.

خواهان: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خواهان] / کد ملی: [کد ملی خواهان] / به نشانی: [نشانی کامل خواهان]

خوانده: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خوانده] / کد ملی: [کد ملی خوانده] / به نشانی: [نشانی کامل خوانده]

وکیل: [در صورت داشتن وکیل، نام و نام خانوادگی وکیل] / کد ملی: [کد ملی وکیل] / به نشانی: [نشانی کامل وکیل]

خواسته:
1. مطالبه وجه به مبلغ 50,000,000 تومان (پنجاه میلیون تومان) بابت ایفای ناروا (واریز اشتباهی وجه)
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ واریز وجه یا تاریخ ارسال اظهارنامه/تقدیم دادخواست] لغایت اجرای حکم
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل در صورت اخذ)

دلایل و منضمات دادخواست:
1. فیش واریز وجه یا پرینت گردش حساب بانکی
2. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
3. (در صورت وجود) اظهارنامه ارسالی به خوانده
4. (در صورت وجود) شهادت شهود

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل اقامت خوانده]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند:
1. اینجانب [نام خواهان] در تاریخ 1402/05/10 قصد واریز مبلغ 50,000,000 تومان به حساب بانکی دوست خود را داشتم. اما متاسفانه به دلیل خطای انسانی و اشتباه در ورود شماره حساب، مبلغ فوق الذکر به حساب بانکی شماره [شماره حساب خوانده] متعلق به خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] واریز گردیده است.
2. مدارک بانکی واریز وجه (تصویر فیش واریزی/پرینت گردش حساب) به پیوست این دادخواست تقدیم می گردد و به وضوح نشان می دهد که مبلغ مذکور به حساب خوانده محترم واریز شده است.
3. خوانده محترم هیچ گونه قرارداد یا ارتباط مالی و حقوقی با اینجانب نداشته و استحقاق دریافت مبلغ یادشده را نداشته است. بنابراین، دریافت وجه مذکور از سوی ایشان مصداق بارز ایفای ناروا و دارا شدن بلاجهت است.
4. با وجود تلاش های اینجانب برای تماس با خوانده و درخواست استرداد وجه و (در صورت وجود: ارسال اظهارنامه به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه])، ایشان از استرداد وجه خودداری نموده/پاسخگو نبوده است.
لذا، با عنایت به مراتب فوق و مستنداً به مواد 301، 302 و 303 قانون مدنی و مواد 519، 520 و 521 قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه استدعای صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ 50,000,000 تومان، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ واریز/مطالبه و کلیه خسارات دادرسی در حق اینجانب مورد استدعاست.

با احترام و سپاس فراوان،
[امضا خواهان]

نمونه 2: دادخواست مطالبه وجه پیش پرداخت ناشی از ابطال قرارداد یا معامله

فرض کنید آقای رضایی یک آپارتمان را از آقای مرادی پیش خرید کرده و مبلغ 200 میلیون تومان به عنوان پیش پرداخت به حساب او واریز کرده است. اما بعداً معلوم می شود که آپارتمان سند رسمی نداشته و معامله باطل شده است. آقای رضایی حالا می خواهد پولش را پس بگیرد.

شرح موضوع: خواهان و خوانده قراردادی برای پیش خرید یک واحد آپارتمان در تاریخ 1401/10/10 منعقد کرده اند و خواهان مبلغ 200 میلیون تومان به عنوان پیش پرداخت به حساب خوانده واریز کرده است. متعاقباً مشخص شده که ملک مورد معامله فاقد سند رسمی تفکیکی بوده و امکان انتقال سند وجود ندارد، لذا قرارداد باطل شده است. با وجود ابطال قرارداد، خوانده از بازگرداندن پیش پرداخت خودداری می کند.

خواهان: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خواهان] / کد ملی: [کد ملی خواهان] / به نشانی: [نشانی کامل خواهان]

خوانده: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خوانده] / کد ملی: [کد ملی خوانده] / به نشانی: [نشانی کامل خوانده]

وکیل: [در صورت داشتن وکیل، نام و نام خانوادگی وکیل] / کد ملی: [کد ملی وکیل] / به نشانی: [نشانی کامل وکیل]

خواسته:
1. مطالبه وجه به مبلغ 200,000,000 تومان (دویست میلیون تومان) بابت پیش پرداخت قرارداد باطل شده (ایفای ناروا)
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ ابطال قرارداد/مطالبه وجه لغایت اجرای حکم
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی

دلایل و منضمات دادخواست:
1. تصویر مصدق قرارداد پیش خرید مورخ [تاریخ قرارداد]
2. فیش واریز وجه یا پرینت گردش حساب بانکی
3. تصویر مصدق سند مالکیت ملک (در صورت وجود) یا نامه استعلام از اداره ثبت اسناد
4. (در صورت وجود) اظهارنامه ارسالی به خوانده
5. تصویر مصدق کارت ملی خواهان

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل اقامت خوانده/محل وقوع ملک]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند:
1. اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم آقای/خانم [نام خوانده]، در تاریخ [تاریخ قرارداد] مبادرت به انعقاد یک فقره قرارداد پیش خرید [نوع ملک، مثلاً یک واحد آپارتمان] در نشانی [آدرس ملک] نمودیم.
2. بر اساس مفاد قرارداد مذکور و به عنوان پیش پرداخت، مبلغ 200,000,000 تومان (دویست میلیون تومان) طی [چگونگی پرداخت، مثلاً فیش بانکی/چک/انتقال آنلاین] در تاریخ [تاریخ واریز] به حساب خوانده محترم پرداخت گردید.
3. متاسفانه متعاقباً مشخص گردید که [دلیل ابطال قرارداد، مثلاً ملک فاقد سند رسمی تفکیکی بوده و امکان انتقال سند وجود ندارد / خوانده از انجام تعهدات اصلی خود (مثلاً تحویل ملک در موعد مقرر) سرباز زده است]، لذا قرارداد منعقد شده بین طرفین، به دلیل [ذكر دلیل قانونی ابطال یا فسخ، مثلاً عدم امکان ایفای تعهد] باطل/فسخ گردیده است. (مدارک مربوط به ابطال/فسخ به پیوست تقدیم می گردد.)
4. با توجه به ابطال/فسخ قرارداد، دیگر سبب قانونی برای باقی ماندن مبلغ پیش پرداخت نزد خوانده محترم وجود ندارد و ایشان ملزم به استرداد وجه دریافتی بابت ایفای ناروا می باشند. علی رغم مراجعات و مکاتبات مکرر، خوانده محترم از استرداد وجه خودداری می ورزند.
لذا، با عنایت به مراتب فوق و مستنداً به مواد 301 و 303 قانون مدنی و مواد 519، 520 و 521 قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه استدعای صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ 200,000,000 تومان، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ ابطال قرارداد یا مطالبه وجه] لغایت اجرای حکم و کلیه خسارات دادرسی در حق اینجانب مورد استدعاست.

با احترام و سپاس فراوان،
[امضا خواهان]

نمونه 3: دادخواست مطالبه وجه ناشی از فریب و سوءاستفاده (مانند کلاهبرداری یا رمالی)

فرض کنید خانم حسینی، تحت تأثیر فریب یک شخص به نام دعانویس که وعده حل مشکلات خانوادگی و شغلی را داده بود، مجموعاً 550 میلیون تومان به او پرداخت کرده است. بعداً متوجه شده که فریب خورده و حالا می خواهد پولش را پس بگیرد. (همین مورد در محتوای رقبا وجود داشت و اینجا با لحن و چهارچوب مناسب بازنویسی می شود).

شرح موضوع: خواهان، تحت تأثیر فریب و سوءاستفاده خوانده که خود را فردی با قدرت های ماورایی و دعانویس معرفی کرده بود، طی چندین فقره واریز و پرداخت نقدی، مجموعاً مبلغ 550 میلیون تومان را به او داده است. خوانده با وعده های دروغین مبنی بر حل مشکلات خانوادگی و بهبود وضعیت مالی، خواهان را فریب داده و این وجوه را دریافت کرده است. با کشف حقیقت، خواهان متوجه فریب شده و قصد مطالبه وجوه پرداختی را دارد.

خواهان: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خواهان] / کد ملی: [کد ملی خواهان] / به نشانی: [نشانی کامل خواهان]

خوانده: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خوانده] / کد ملی: [کد ملی خوانده] / به نشانی: [نشانی کامل خوانده]

وکیل: [در صورت داشتن وکیل، نام و نام خانوادگی وکیل] / کد ملی: [کد ملی وکیل] / به نشانی: [نشانی کامل وکیل]

خواسته:
1. مطالبه وجه به مبلغ 550,000,000 تومان (پانصد و پنجاه میلیون تومان) بابت ایفای ناروا ناشی از فریب و سوءاستفاده
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ آخرین پرداخت/علم به فریب لغایت اجرای حکم
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی

دلایل و منضمات دادخواست:
1. فیش های واریز وجه یا پرینت گردش حساب بانکی
2. شهادت شهود و مطلعین (در صورت وجود و قید مشخصات در قسمت مربوطه)
3. (در صورت وجود) مکالمات ضبط شده، پیامک ها، یا هر دلیل دیگری که حاکی از فریب باشد.
4. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
5. (در صورت وجود) اظهارنامه ارسالی به خوانده

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل اقامت خوانده]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند:
1. اینجانب [نام خواهان]، که فردی خانه دار و نگران آینده خانواده ام هستم، متاسفانه تحت تأثیر فریب و ادعاهای واهی خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده] قرار گرفتم. ایشان با معرفی خود به عنوان فردی دارای قدرت های خاص و دعانویس، مدعی حل مشکلات خانوادگی و بهبود وضعیت تحصیلی و شغلی فرزندانم از طریق اوراد و ادعیه شد.
2. با توجه به شرایط روحی و فشارهای موجود، اینجانب با حسن نیت و باور به ادعاهای واهی خوانده، مجموعاً مبلغ 550,000,000 تومان (پانصد و پنجاه میلیون تومان) را طی چندین فقره پرداخت (واریز بانکی و نقدی) در بازه زمانی [از تاریخ...] تا [تا تاریخ...] به ایشان پرداخت نمودم. فیش های واریزی و اطلاعات مربوط به پرداخت ها به پیوست تقدیم می گردد.
3. پس از گذشت مدتی و عدم تحقق هیچ یک از وعده های خوانده و با بررسی های بیشتر، اینجانب متوجه فریب و سوءاستفاده ایشان از اعتقادات و نگرانی هایم شدم. دریافت این وجوه توسط خوانده، فاقد هرگونه سبب قانونی یا مشروع بوده و ایشان حق دریافت این مبالغ را نداشته اند.
4. علی رغم تلاش های اینجانب برای استرداد وجوه و (در صورت وجود: ارسال اظهارنامه)، خوانده محترم از بازگرداندن مبالغ خودداری نموده و حتی با تهدیدات تلفنی و حضوری سعی در منصرف کردن اینجانب از طرح دعوا داشته است.
لذا، با عنایت به مراتب فوق و مستنداً به مواد 301 و 303 قانون مدنی و مواد 519، 520 و 521 قانون آیین دادرسی مدنی، از محضر محترم دادگاه استدعای صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ 550,000,000 تومان، به انضمام خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ [تاریخ علم به فریب/آخرین پرداخت] لغایت اجرای حکم و کلیه خسارات دادرسی در حق اینجانب مورد استدعاست.

با احترام و سپاس فراوان،
[امضا خواهان]

نمونه 4: دادخواست مطالبه سود و وجوه مازاد دریافتی توسط موسسات مالی غیرمجاز یا بانک ها

فرض کنید آقای اکبری در سال 1393 از یک صندوق قرض الحسنه که خودش را بانک معرفی می کرده، تسهیلاتی به مبلغ 500 میلیون تومان با نرخ سود حدوداً 30 درصد دریافت کرده و در نهایت 950 میلیون تومان بازپرداخت کرده است. حالا معلوم شده که این صندوق اصلاً مجوز فعالیت بانکی نداشته و حق دریافت این سود را نداشته است.

شرح موضوع: خواهان در سال 1393 از خوانده (که در آن زمان صرفاً یک صندوق قرض الحسنه و فاقد مجوز فعالیت بانکی بوده) تسهیلاتی به مبلغ 500 میلیون تومان با نرخ سود بیش از 30% دریافت کرده و نهایتاً 950 میلیون تومان بازپرداخت نموده است. با توجه به استعلامات صورت گرفته از بانک مرکزی، مشخص شده که خوانده در زمان اعطای تسهیلات، مجاز به انجام فعالیت های بانکی و دریافت سود با این نرخ نبوده است. بنابراین، وجوه مازاد دریافتی بابت سود و جرایم، مصداق ایفای نارواست.

خواهان: خانم/ آقای: [نام و نام خانوادگی خواهان] / کد ملی: [کد ملی خواهان] / به نشانی: [نشانی کامل خواهان]

خوانده: [نام موسسه مالی/بانک] / شناسه ملی: [شناسه ملی شرکت] / به نشانی: [آدرس ثبت شده یا شعبه مرکزی]

وکیل: [در صورت داشتن وکیل، نام و نام خانوادگی وکیل] / کد ملی: [کد ملی وکیل] / به نشانی: [نشانی کامل وکیل]

خواسته:
1. اعلام بطلان [عنوان دقیق قرارداد، مثلاً قرارداد فروش اقساطی] با مشخصات [شماره قرارداد/تاریخ قرارداد]
2. مطالبه وجه به مبلغ [مبلغ دقیق مازاد پرداختی] بابت ایفای ناروا (سود و وجوه مازاد دریافتی بدون مجوز) با جلب نظر کارشناس
3. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از زمان استیفاء (دریافت وجوه مازاد) لغایت اجرای حکم
4. مطالبه کلیه خسارات دادرسی

دلایل و منضمات دادخواست:
1. تصویر مصدق قرارداد تسهیلات مورخ [تاریخ قرارداد]
2. پرینت کامل گردش حساب تسهیلات مربوطه
3. استعلام از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عدم مجوز فعالیت بانکی خوانده در تاریخ اعطای تسهیلات
4. تصویر مصدق کارت ملی خواهان
5. (در صورت وجود) اظهارنامه ارسالی به خوانده
6. درخواست جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در امور بانکی

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی [نام شهرستان محل اقامت خوانده/محل انعقاد قرارداد]

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند:
1. اینجانب [نام خواهان] در سال 1393 و با توجه به نیاز خود به تسهیلات مالی، اقدام به دریافت یک فقره تسهیلات به مبلغ 500,000,000 تومان از خوانده محترم (که در آن زمان با عنوان [نام صندوق قرض الحسنه یا موسسه] فعالیت می نمود) با نرخ سودی حدوداً بیش از 30 درصد نمودم. این تسهیلات تحت عنوان [عنوان قرارداد، مثلاً فروش اقساطی] به شماره [شماره قرارداد] اعطا گردید.
2. اینجانب با صعوبت فراوان و پرداخت حدوداً 950,000,000 تومان، نسبت به تسویه کامل تسهیلات یادشده اقدام نمودم.
3. حال آنکه، بر اساس استعلامات متعدد به عمل آمده از بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، محرز گردیده است که خوانده محترم در زمان انعقاد قراردادهای مربوطه، اساساً واجد مجوز فعالیت بانکی نبوده و ماهیت حقوقی آن صرفاً یک صندوق قرض الحسنه بوده و هرگز مجاز به انعقاد تسهیلات از باب عقود بانکی با نرخ های سود مزبور نبوده است.
4. صرف نظر از عدم مجوز فعالیت های بانکی، خوانده در زمان مربوطه حتی در صورت برخورداری از این مجوز، باز هم نمی توانسته از نرخ اعلامی در بسته های سیاستی نظارتی سالانه و آیین نامه های شورای پول و اعتبار تخطی نماید.
5. لذا، با توجه به اینکه پرداخت سود و جرایم مازاد بر نرخ قانونی، در شمول حکم غصب و ایفای ناروا قرار می گیرد و فاقد سبب قانونی است؛
علیهذا، با عنایت به مراتب معروضه و مستنداً به مواد 301، 302، 303 و 975 قانون مدنی و بند 5 اصل 43 و اصول 47 و 49 قانون اساسی، همچنین ماده 1 قانون امری «تنظیم بازار غیر متشکل پولی» و ماده 37 قانون پولی و بانکی کشور و ماده 7 بخشی از آیین نامه فصل پنجم قانون عملیات بانکی بدون ربا، از محضر محترم دادگاه استدعای صدور حکم بر:
    الف. اعلام بطلان قرارداد تسهیلات شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]
    ب. محکومیت خوانده به استرداد وجوه پرداختی مازاد بر اصل تسهیلات به انضمام خسارت تورمی (تأخیر تأدیه) از زمان استیفاء لغایت اجرای حکم، با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری.
    ج. محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی در حق اینجانب، مورد استدعاست.

با احترام و سپاس فراوان،
[امضا خواهان]

بار اثبات دعوا در ایفای ناروا: چه کسی باید اثبات کند؟

توی هر دعوای حقوقی، یک موضوع مهم اینه که کی باید حرفش رو ثابت کنه؟ به این می گویند بار اثبات دعوا. توی دعوای ایفای ناروا هم این موضوع خیلی مهمه.

به طور کلی، خواهان (یعنی کسی که ادعا می کند پولش به ناحق دریافت شده) مسئول اثبات ارکان ایفای نارواست. یعنی شما باید به دادگاه ثابت کنید که:

• واقعاً پولی به خوانده پرداخت کرده اید.
• خوانده هیچ حق قانونی برای دریافت آن پول نداشته است.
• شما قصد پرداخت داشتید (حتی اگر اشتباهی یا تحت فریب بوده).
• هیچ سبب قانونی معتبری برای آن پرداخت وجود نداشته است.

اینجا اهمیت جمع آوری دقیق مدارک و شواهد خودش را نشان می دهد. هر چقدر شما دلایل محکم تری داشته باشید (مثل فیش بانکی، قرارداد باطل شده، شهادت شهود، پیامک ها و…) کارتان برای اثبات ادعایتان راحت تر است. قاضی بر اساس همین مدارک و شواهد قضاوت می کند. پس قبل از طرح دعوا، همه مدارک را خوب جمع آوری و منظم کنید.

آثار حقوقی پذیرش دعوای ایفای ناروا

خب، حالا فرض کنید که شما موفق شدید و دادگاه هم دعوای شما رو پذیرفت. چه اتفاقی میفته و چه حقوقی به شما تعلق می گیره؟

1. الزام خوانده به استرداد وجه اصلی: اصلی ترین اثری که داره اینه که خوانده محکوم میشه به اینکه دقیقاً همون مبلغ پولی رو که به ناحق دریافت کرده، به شما برگردونه.
2. امکان مطالبه خسارت تاخیر تادیه: این هم نکته خیلی مهمیه. همونطور که قبل تر گفتم، اگر پول شما مدتی دست طرف مقابل بوده و اون رو به موقع پس نداده، ارزش پولتون ممکنه کم شده باشه. در این صورت، شما حق دارید علاوه بر اصل پول، خسارت تاخیر تادیه رو هم مطالبه کنید. این خسارت معمولاً از زمانی محاسبه می شود که خوانده از ناروا بودن قبض آگاه شده یا از تاریخی که شما رسماً پول را از او مطالبه کرده اید (مثلاً از طریق اظهارنامه یا تاریخ تقدیم دادخواست).
3. جبران خسارات دادرسی: همه هزینه هایی که برای بردن پرونده به دادگاه انجام داده اید، مثل هزینه دادرسی (پولی که به دادگاه می دهید)، حق الوکاله وکیل (اگر وکیل داشته باشید) و هر هزینه قانونی دیگری که برای اثبات حقتان کرده اید، به عهده خوانده خواهد بود و باید آنها را به شما بپردازد.

این آثار نشون میده که قانون چقدر به فکر احقاق حق افرادیه که به ناحق پول یا مالی رو از دست داده اند و به همین خاطر، در صورت اثبات، علاوه بر برگردوندن اصل مال، خسارت های ناشی از این اتفاق رو هم جبران می کنه.

نتیجه گیری و جمع بندی

همانطور که دیدید، موضوع ایفای ناروا یکی از اون مسائل حقوقی هست که خیلی جاها به کارمون میاد. از یک اشتباه ساده در واریز پول گرفته تا داستان های پیچیده تر که پای فریب و سوءاستفاده در میونه، همه این ها می تونن مصداق ایفای ناروا باشن. مهم اینه که شما بدونید حق دارید پولی رو که به ناحق پرداخت کردید، پس بگیرید و قانون هم در این راه از شما حمایت می کنه.

البته، نباید فراموش کنید که دنیای حقوق پر از ظرایف و پیچیدگی هاست. هر پرونده ای، مثل اثر انگشت، منحصر به فرد خودش رو داره و نیاز به بررسی دقیق و تخصصی داره. شاید یک نکته کوچک، سرنوشت کل پرونده رو عوض کنه. برای همین، حتی با داشتن نمونه دادخواست و اطلاعاتی که اینجا به دست آوردید، باز هم توصیه می کنیم که حتماً با یک وکیل متخصص و مجرب مشورت کنید. یک وکیل کاربلد می تونه به شما کمک کنه که مدارک رو درست و کامل جمع آوری کنید، دادخواست رو به بهترین شکل تنظیم کنید و در دادگاه از حقتون دفاع کنید تا انشالله به نتیجه دلخواهتون برسید و پولتون رو پس بگیرید.

برای دریافت مشاوره حقوقی تخصصی در خصوص پرونده خود، با کارشناسان ما تماس بگیرید.