صدور قرار تامین خواسته یعنی چه؟

صدور قرار تامین خواسته یعنی اینکه دادگاه به درخواست کسی که از دیگری طلبی داره یا مالی رو ازش می خواد، دستور می ده که تا وقتی پرونده تو دادگاه تموم نشده، اموال طرف مقابل (خوانده) رو توقیف کنن. این کار برای اینه که خواهان خیالش راحت باشه که بدهکار نمی تونه اموالش رو جابه جا کنه یا از بین ببره و بعداً بشه از همین اموال طلبش رو وصول کرد.

اصلاً تو زندگی روزمره، ممکنه برای هر کسی پیش بیاد که بخواد حق و حقوقش رو از طریق دادگاه پیگیری کنه. مثلاً فکر کن به کسی پول قرض دادی، یا ملکی رو فروختی و هنوز پولش رو نگرفتی، یا حتی یه خسارتی بهت وارد شده و باید جبران بشه. تو اینجور موقعیت ها، همیشه این نگرانی وجود داره که تا وقتی دادگاه حکم قطعی می ده و قراره حق به حق دار برسه، طرف مقابل اموالش رو بفروشه، پنهان کنه یا به اسم کس دیگه ای بزنه و بعدش دیگه دستت به جایی بند نباشه. اینجا دقیقاً جاییه که پای قرار تامین خواسته به میون میاد و مثل یه فرشته نجات، میاد وسط تا از حقت محافظت کنه و اجازه نده اموال، از دست خارج بشن.

این قرار، یک تدبیر حقوقی خیلی کاربردی و حیاتیه که قانون گذار برای حمایت از خواهان پرونده ها در نظر گرفته تا خیالش از بابت اجرای حکم احتمالی راحت باشه. اگه می خوای بدونی قرار تامین خواسته دقیقاً چیه، چه شرایطی داره، چطور صادر می شه و چه آثار و پیامدهایی برای خواهان و خوانده داره، این مقاله رو تا آخر بخون. اینجا قراره همه چیز رو به زبان ساده و خودمانی برات توضیح بدم تا مثل آب خوردن، قلق کار دستت بیاد و بدونی تو چنین موقعیت هایی باید چه کار کنی.

قرار تامین خواسته چیست؟ مفهوم و اهدافش را بهتر بشناسیم

شاید با شنیدن اصطلاحات حقوقی مثل قرار تامین خواسته یه کم گیج بشی و حس کنی چقدر پیچیده ان. اما نگران نباش، الان برات روشن می کنم که قضیه از چه قراره. کلمه تامین خودش به معنی ایمن کردن، حفظ کردن یا امن کردنه. حالا تامین خواسته یعنی چی؟ یعنی خواهان (کسی که دعوا رو شروع کرده و چیزی رو از دادگاه می خواد) از دادگاه درخواست می کنه که مال یا اموالی که مورد دعواست یا قراره باهاش طلبش رو وصول کنه، فعلاً توقیف بشه تا خوانده (کسی که دعوا علیهش مطرح شده) نتونه اونا رو جابه جا کنه. اینجوری خواهان مطمئن می شه که اگه آخر سر هم حق با اون بود، دیگه مالی برای توقیف و گرفتن طلبش باقی نمونده.

قانون گذار تو ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی، این موضوع رو قشنگ توضیح داده و گفته که خواهان می تونه قبل از اینکه دادخواست اصلی رو بده، یا همزمان با دادخواست یا حتی در طول رسیدگی به پرونده، از دادگاه درخواست تامین خواسته کنه. دادگاه هم اگه شرایطش رو داشته باشه، باید این درخواست رو قبول کنه.

اهداف اصلی از صدور قرار تامین خواسته چیست؟

این قرار برای چند تا هدف مهم صادر می شه که مهمترین هاش این هاست:

• جلوگیری از از بین رفتن یا حیف و میل شدن مال: فکر کن یکی بهت بدهکاره و ممکنه برای اینکه پولت رو نده، ماشینش رو بفروشه یا خونه ش رو به اسم کس دیگه ای بزنه. با تامین خواسته، جلوی این کار گرفته می شه.
• ایجاد تضمین برای اجرای حکم نهایی: وقتی دادگاه حکم به نفع تو داد، دیگه نگرانی نداری که طرف مقابل اموالش رو از دست داده باشه. چون از قبل یه تضمین محکم داری.

خیلی ها تامین خواسته رو با تامین دلیل اشتباه می گیرن که البته حق هم دارن، چون هر دو اسم تامین رو دارن! اما باید بگم این دو تا با هم فرق دارن. تامین خواسته برای محافظت از مال هست، در حالی که تامین دلیل برای محافظت از مدارک و شواهد یه پرونده ست که ممکنه از بین برن. مثلاً اگه یه ساختمون ترک خورده، ممکنه تامین دلیل بگیریم تا وضعیتش ثبت بشه، ولی اگه قرار باشه از بانی خسارت پول بگیریم، ممکنه تامین خواسته کنیم تا مالش توقیف بشه. جلوتر مفصل تر در مورد تفاوت هاشون صحبت می کنیم.

کدام دادگاه ها صلاحیت صدور قرار تامین خواسته را دارند؟

خب، حالا که فهمیدیم قرار تامین خواسته چیست، سوال پیش میاد که برای درخواست این قرار باید به کجا مراجعه کنیم؟ مرجع صالح برای رسیدگی و صدور این قرار، همون دادگاهی هست که به اصل دعوای تو رسیدگی می کنه. یعنی اگه مثلاً دعوای اصلیت در مورد یه ملکه که تو دادگاه عمومی حقوقی بررسی می شه، باید درخواست تامین خواسته ت رو هم به همون دادگاه بدی.

البته شوراهای حل اختلاف هم تو بعضی موارد و برای دعاوی با نصاب مالی مشخص، صلاحیت صدور قرار تامین خواسته رو دارن. مثلاً اگه مبلغ خواسته زیر ۲۰ میلیون تومان باشه، معمولاً شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی داره.

نکته مهم اینه که اگه شرایط قانونی برای صدور قرار تامین خواسته وجود داشته باشه (که در ادامه بهش می پردازیم)، دادگاه مکلف به قبوله. یعنی دیگه نمی تونه بگه نه و باید درخواست تو رو بررسی کنه و اگه شرایط فراهم بود، قرار رو صادر کنه. این یعنی اگه حق با تو باشه و مدارکت کامل، دادگاه موظفه که این محافظت رو برای تو فراهم کنه.

کی می توانیم درخواست تامین خواسته بدهیم؟ زمان های طلایی!

شاید فکر کنی درخواست تامین خواسته فقط وقتی می شه داد که دیگه دعوا شروع شده و رفته رو غلتک. اما جالبه بدونی که قانون گذار دستت رو باز گذاشته و تو سه تا زمان مختلف می تونی این درخواست رو مطرح کنی:

1. قبل از تقدیم دادخواست اصلی: یعنی هنوز اصل دعوات رو شروع نکردی، ولی می ترسی طرف مقابل اموالش رو از دستت دربیاره. تو این حالت، می تونی اول درخواست تامین خواسته بدی و بعد که قرارش صادر شد، یک مهلت ۱۰ روزه داری که دادخواست اصلی رو به دادگاه صالح تقدیم کنی. اگه این ۱۰ روز بگذره و دادخواست ندی، خوانده می تونه درخواست لغو قرار رو بکنه و قرار تامین خواسته از بین می ره. پس حواست به این مهلت ۱۰ روزه باشه!
2. همزمان با تقدیم دادخواست اصلی: این رایج ترین حالته. یعنی وقتی داری دادخواست اصلیت رو می دی، تو همون لحظه درخواست تامین خواسته رو هم ضمیمه ش می کنی. اینجوری دیگه نیازی به مهلت ۱۰ روزه نداری.
3. در جریان رسیدگی تا قبل از صدور حکم قطعی: اگه پرونده ت داره تو دادگاه بررسی می شه و هنوز حکم قطعی صادر نشده، هر وقت حس کردی نیاز به تامین خواسته داری، می تونی درخواست بدی. مثلاً ممکنه تو طول رسیدگی، متوجه بشی که طرف مقابل داره اموالش رو می فروشه یا جابه جا می کنه و اینجا دیگه باید دست به کار بشی.

انتخاب زمان مناسب برای درخواست تامین خواسته خیلی مهمه و می تونه سرنوشت دعوای تو رو تغییر بده. اگه زود اقدام کنی، ممکنه جلوی یک ضرر بزرگ رو بگیری. پس همیشه حواست به این زمان بندی ها باشه و با یک وکیل مشورت کنی تا بهترین تصمیم رو بگیری.

شرایط صدور قرار تامین خواسته؛ کی دادگاه به حرف مان گوش می دهد؟

حالا بریم سراغ بخش اصلی ماجرا: چه زمانی دادگاه درخواست ما برای صدور قرار تامین خواسته رو قبول می کنه؟ این شرایط تو ماده ۱۰۸ قانون آیین دادرسی مدنی مشخص شده و ما اینجا بند به بند برات توضیحشون می دیم:

دعوا مستند به سند رسمی باشه

این بند می گه اگه دعوایی که مطرح کردی، پشتش یه سند رسمی معتبر باشه، دیگه نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نداری و دادگاه باید درخواست تامین خواسته رو قبول کنه.
سند رسمی چیه؟ سندی که تو اداره ثبت اسناد و املاک یا دفاتر اسناد رسمی یا توسط مأمورین دولتی تو حدود صلاحیتشون و طبق قانون تنظیم شده باشه. مثالش چیه؟ سند مالکیت خونه یا زمین، سند ازدواج (برای مهریه)، سند رهنی، قراردادهایی که تو دفترخونه ثبت شدن و… .
وقتی دعوای تو مستند به سند رسمی باشه، فرض بر اینه که حقت تقریباً مسلمه و دیگه لازم نیست برای اثبات فوریت یا نگرانی از بابت از بین رفتن مال، کلی دردسر بکشی. مثلاً اگه سند ازدواج داری و می خوای مهریه ت رو بگیری، می تونی درخواست تامین خواسته برای توقیف اموال همسرت رو بدی بدون اینکه بخوای خسارت احتمالی پرداخت کنی.

خواسته در خطر تضییع یا تفریط باشه

اینجا دیگه پای اسناد رسمی در میون نیست، ولی یه جورایی خطر از بیخ گوشت داره رد می شه!
تضییع یعنی چی؟ یعنی مال داره از بین می ره، مثلاً یه ماشین تصادف کرده و در حال اوراق شدنه یا یه محصول کشاورزی داره فاسد می شه.
تفریط یعنی چی؟ یعنی مال داره حیف و میل می شه، مثلاً طرف داره عمداً اموالش رو می فروشه یا به قیمت پایین به آشناهاش منتقل می کنه تا تو نتونی بهش دسترسی پیدا کنی.
تو این حالت، باید به دادگاه ثابت کنی که واقعاً خواسته (مال یا طلب مورد نظر) در معرض از بین رفتن یا حیف و میل شدنه. چطور باید ثابت کنی؟
ممکنه با شهادت شهود، تحقیقات محلی، قراین و امارات (یعنی نشانه هایی که نشون می ده طرف داره اموالش رو پنهان می کنه یا از بین می بره). تو این مورد، فوریت خیلی مهمه. یعنی باید سریع اقدام کنی و به دادگاه نشون بدی که اگه الان این کار انجام نشه، دیگه فایده ای نداره.

وقتی قانون صراحتاً می گه دادگاه باید قبول کنه

بعضی وقتا قانون گذار خودش تو متن قانون، مشخص کرده که دادگاه تو یه سری موارد خاص، حتماً باید درخواست تامین خواسته رو بپذیره. مهمترین مثالش، اسناد تجاری واخواست شده است.
اسناد تجاری واخواست شده: مثلاً چک، سفته یا برات که برگشت خورده یا واخواست شده باشه. تو این موارد، چون قانون حمایت خاصی از دارنده این اسناد کرده، دیگه نیازی به پرداخت خسارت احتمالی نیست و می تونی مستقیماً درخواست تامین خواسته رو بدی.
جدا از اسناد تجاری، ممکنه تو قوانین دیگه هم موارد خاصی باشه که دادگاه رو مکلف به صدور قرار تامین خواسته می کنه.

پرداخت خسارت احتمالی توسط خواهان

این بند، حالت عمومی تره و شامل همه مواردی می شه که تو سه بند قبلی (الف، ب، ج) نمی گنجن. اگه دعوای تو جزء اون سه حالت خاص نباشه، برای اینکه دادگاه درخواست تامین خواسته ت رو قبول کنه، باید یه مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری واریز کنی.
هدف از این خسارت چیه؟ این پول برای اینه که اگه بعداً مشخص شد که تو تو دعوات بی حق بودی و قرار تامین خواسته باعث ضرر و زیان به خوانده شده، بشه از این پول، خسارت خوانده رو جبران کرد. این یه جورایی برای حمایت از خوانده است تا اگه بی گناه بود، بی جهت اموالش توقیف نشه و اگه هم شد، خسارتش رو بگیره.
چقدر باید پول واریز کنی؟ میزان این خسارت رو دادگاه تعیین می کنه و معمولاً متناسب با میزان خواسته (مال یا طلبی که درخواست توقیفش رو دادی) و با توجه به شرایط پرونده، بین ۱۰ تا ۳۰ درصد مبلغ خواسته تعیین می شه.
پس اگه پرونده ت جزء سه مورد اول نیست، آماده باش که این خسارت احتمالی رو پرداخت کنی تا دادگاه درخواستت رو قبول کنه.

مراحل اجرایی قرار تامین خواسته؛ از دادگاه تا توقیف اموال

خب، حالا فرض کنیم درخواست تامین خواسته دادی و دادگاه هم قرار رو صادر کرده. قدم بعدی چیه؟ چطور این قرار اجرا می شه و اموال خوانده توقیف می شن؟ بیا با هم مراحلش رو مرور کنیم:

صدور قرار و اقدامات اولیه

وقتی دادگاه شرایط رو احراز کرد، قرار تامین خواسته رو صادر می کنه. این قرار یه حکم قطعی نیست، بلکه یه دستور موقته. بعد از صدور قرار، دیگه نیازی به اجرائیه (برگه ای که برای اجرای حکم قطعی صادر می شه) نداره. خود قرار تامین خواسته قابلیت اجرا داره.

فوریت در اجرا و ابلاغ

یکی از ویژگی های مهم قرار تامین خواسته، فوریت تو اجراشه. یعنی باید سریع اجرا بشه تا طرف مقابل فرصت از بین بردن یا جابه جایی اموال رو پیدا نکنه.
معمولاً قرارها اول به طرفین ابلاغ می شن و بعد اجرا می شن. اما تو مورد تامین خواسته، اگه دادگاه تشخیص بده که ابلاغ قبلی به خوانده باعث از بین رفتن یا حیف و میل شدن اموال می شه، می تونه دستور بده که اول قرار اجرا بشه (یعنی اموال توقیف بشن) و بعداً به خوانده ابلاغ بشه. این بخش خیلی مهمه، چون اگه طرف مقابل از نیت تو باخبر بشه، ممکنه یه شبه اموالش رو از دست خارج کنه!

نقش مدیر دفتر و مامور اجرا

بعد از اینکه قرار صادر شد، مدیر دفتر دادگاه پرونده رو به یک مامور اجرا ارجاع می ده. مامور اجرا مسئول شناسایی و توقیف اموال خوانده است.

شناسایی و توقیف اموال

این قسمت شاید کمی دوندگی داشته باشه. خواهان باید به مامور اجرا کمک کنه تا اموال خوانده رو شناسایی کنه. البته تو بعضی موارد، خود دادگاه یا مامور اجرا می تونه:

• از راهور (برای شناسایی خودرو) استعلام بگیره.
• از بانک مرکزی (برای شناسایی حساب های بانکی) استعلام بگیره.
• از اداره ثبت اسناد و املاک (برای شناسایی املاک و مستغلات) استعلام بگیره.
• یا حتی از سازمان بورس (برای سهام) و جاهای دیگه استعلام بگیره.

بعد از شناسایی اموال، نوبت به توقیف اوناست. توقیف اموال منقول (مثل ماشین، پول نقد، حساب بانکی) و اموال غیرمنقول (مثل خونه، زمین) روش های خاص خودش رو داره که مامور اجرا طبق قانون اونا رو انجام می ده. برای مثال، حساب بانکی مسدود می شه، پلاک خودرو در سیستم راهور توقیف می شه، یا برای ملک، دستور توقیف در اداره ثبت صادر و به سند مالکیت اضافه می شه تا هیچ کس نتونه اون رو معامله کنه.

یادت باشه، قرار تامین خواسته مثل یه سد محکم جلوی جابه جایی اموال خوانده تا پایان دادگاهه. این یعنی حتی اگه طرف حساب هاش رو هم خالی کنه، دیگه نمی تونه اون اموالی که توقیف شدن رو به فروش برسونه یا به کسی هبه کنه.

آثار و پیامدهای حقوقی صدور و اجرای قرار تامین خواسته؛ چه اتفاقی می افتد؟

صدور و اجرای قرار تامین خواسته، مثل یه شمشیر دولبه می مونه که هم برای خواهان و هم برای خوانده، یه سری آثار و پیامدهای حقوقی داره. بیایید با هم ببینیم چه اتفاقاتی می افافته:

برای خواهان: حفظ و صیانت از خواسته

برای تو که خواهان پرونده ای، این قرار یه جورایی مثل یه گنج بزرگه!

• حفظ و نگهداری خواسته: مهمترین فایده اینه که خیالت راحته که مال یا طلبت از دسترس خارج نمی شه و خوانده نمی تونه اونو بفروشه، پنهان کنه یا به کسی دیگه بده. اینجوری وقتی حکم به نفع تو صادر شد، می تونی از همون اموال توقیف شده، حق خودت رو بگیری.
• ایجاد حق تقدم: تو بعضی از موارد خاص، خواهان می تونه نسبت به بقیه طلبکارها، تو وصول طلبش حق تقدم پیدا کنه. البته این موضوع بستگی به شرایط و نوع پرونده داره و همیشه صادق نیست.

برای خوانده: ممنوعیت نقل و انتقال و حق مطالبه خسارت

برای کسی که اموالش توقیف شده (خوانده)، این قرار محدودیت هایی ایجاد می کنه:

• ممنوعیت هرگونه دخل و تصرف: از لحظه ای که اموال توقیف می شن، خوانده دیگه حق نداره اون اموال رو بفروشه، اجاره بده، رهن بذاره یا به هر نحوی نقل و انتقال کنه. اگه این کار رو بکنه، معامله اش باطل یا غیرنافذ می شه و خواهان می تونه ابطال اون معامله رو از دادگاه بخواد.
• حق مطالبه خسارت: اگه آخر سر، تو (خواهان) تو دعوات شکست بخوری و دادگاه حکم به بی حقی تو بده، خوانده حق داره خساراتی که در اثر توقیف اموالش بهش وارد شده رو از تو مطالبه کنه. این خسارت از همون مبلغی پرداخت می شه که تو موقع درخواست تامین خواسته به عنوان خسارت احتمالی تو صندوق دادگستری واریز کرده بودی.

برای شخص ثالث: عدم اعتبار معاملات و تکالیف قانونی

بعضی وقتا ممکنه مال مورد توقیف دست یه نفر دیگه باشه (شخص ثالث) یا خوانده از اون شخص ثالث طلبی داشته باشه. تو این حالت:

• عدم اعتبار معاملات: اگه شخص ثالث بعد از توقیف، مال رو به کس دیگه ای منتقل کنه، این معامله اعتباری نداره.
• تکالیف قانونی: شخص ثالث وظیفه داره که مال توقیف شده رو به دقت نگهداری کنه و حق نداره توش دخل و تصرفی بکنه. اگه به این وظیفه عمل نکنه، مسئول خساراتیه که از این بابت به خواهان یا خوانده وارد می شه.

خلاصه اینکه، قرار تامین خواسته ابزاری قدرتمنده که اگه درست استفاده بشه، می تونه حقوق تو رو حسابی محکم کنه. اما همزمان، مسئولیت هایی هم برای تو و محدودیت هایی برای طرف مقابل ایجاد می کنه.

مستثنیات دین؛ چه اموالی را نمی توان توقیف کرد؟

هر وقت حرف از توقیف اموال می شه، اولین چیزی که ممکنه به ذهنت برسه اینه که یعنی دیگه هر چی طرف داره رو می گیرن؟ نه، اینطور نیست! قانون ما خیلی هوشمندانه عمل کرده و برای اینکه زندگی بدهکار (خوانده) از هم نپاشه، یه سری اموال رو از توقیف شدن مستثنی کرده. به این اموال می گیم مستثنیات دین. فلسفه ش اینه که بدهکار بتونه حداقل های زندگی خودش و خانواده ش رو تامین کنه و از همه چیز ساقط نشه.

ماده ۱۲۹ قانون آیین دادرسی مدنی به این موضوع اشاره کرده و گفته که تو همه مواردی که قرار تامین مالی (توقیف مال) منجر به فروش اون مال بشه، باید قوانین مربوط به مستثنیات دین رو رعایت کرد. یعنی چی؟ یعنی اگه قراره مال توقیف شده فروخته بشه تا پول طلب تو پرداخت بشه، نمی شه هر مالی رو توقیف و بعدش فروخت.

نمونه هایی از مستثنیات دین:

• منزل مسکونی که عرفاً در شأن بدهکار و خانواده اش باشه و برای سکونت ضروری باشه.
• اثاثیه مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری بدهکار و خانواده اش لازمه (مثل یخچال، گاز، تلویزیون و…).
• آذوقه موجود به قدر احتیاج یک ماه (یا تو بعضی موارد سه ماه) برای بدهکار و افراد تحت تکفلش.
• ابزار و وسایل کار افراد حرفه ای یا کشاورزان که برای امرار معاششون ضروریه (مثل ماشین خیاطی برای خیاط یا تراکتور برای کشاورز).
• مبلغی که تو حساب بانکی برای پرداخت نفقه یا هزینه های درمانی ضروری باشه.

اما یه نکته مهم هست: اگه خواسته تو عین معین باشه، یعنی دقیقاً همون مالی رو بخوای که تو دست طرفه (مثلاً یه ماشین خاص یا یه ساعت مشخص)، توقیف اون مال حتی اگه از مستثنیات دین هم باشه، بلامانعه. چرا؟ چون اینجا هدف توقیف برای فروش نیست، بلکه توقیف خود اون مال مشخصه که بعداً اگه حکم به نفع تو صادر شد، همون مال رو به تو بدن، نه اینکه بفروشنش و پولش رو بهت بدن. مثلاً اگه ادعا می کنی یه ماشین مال توئه و طرف مقابل پس نمی ده، حتی اگه اون ماشین تنها وسیله نقلیه زندگی اون فرد باشه، می تونی درخواست توقیف عین معین رو بدی.

پس مستثنیات دین، محافظی برای زندگی حداقلی بدهکارن، اما همیشه جلوی توقیف هر مالی رو نمی گیرن، مخصوصاً وقتی پای عین معین در میون باشه.

قرار تامین خواسته چطور از بین می رود؟ موارد زوال و مرتفع شدن

قرار تامین خواسته یه چیز همیشگی نیست و تو بعضی شرایط خاص، ممکنه از بین بره یا مرتفع بشه. یعنی توقیف اموال برداشته می شه و خوانده دوباره می تونه رو اموالش هر تصرفی که بخواد انجام بده. بیا ببینیم تو چه موقعیت هایی این اتفاق می افته:

• صدور حکم قطعی علیه خواهان یا بی حقی او: اگه دادگاه آخر سر، حکم قطعی به ضرر تو (خواهان) بده یا تو دعوات بی حق شناخته بشی، طبیعیه که دیگه دلیلی برای توقیف اموال خوانده وجود نداره و قرار تامین خواسته لغو می شه.
• استرداد دعوا یا دادخواست توسط خواهان: اگه خودت تصمیم بگیری که دعوا رو پس بگیری (یا استرداد دادخواست کنی) یا از اصل دعوا منصرف بشی، قرار تامین خواسته هم که تابع همون دعوا بوده، خود به خود از بین می ره.
• از بین رفتن جهات و موجبات صدور قرار: یادته که تو بخش شرایط صدور گفتیم قرار تامین خواسته به خاطر وجود یه سری شرایط (مثل خطر تضییع یا تفریط) صادر می شه؟ اگه اون شرایط دیگه وجود نداشته باشن، یعنی خطر برطرف شده باشه، خوانده می تونه درخواست رفع توقیف رو بده.
• عدم اقامه دعوای اصلی ظرف ۱۰ روز: این مورد رو قبلاً هم گفتم. اگه تو (خواهان) قبل از تقدیم دادخواست اصلی، درخواست تامین خواسته داده باشی و قرار صادر شده باشه، فقط ۱۰ روز مهلت داری که دادخواست اصلی رو به دادگاه بدی. اگه این مهلت بگذره و دادخواست رو ندی، خوانده می تونه از دادگاه بخواد که قرار تامین خواسته رو لغو کنه.
• سازش طرفین: اگه تو و خوانده با هم به توافق برسین و پرونده رو حل و فصل کنین، خب دیگه دلیلی برای ادامه توقیف اموال وجود نداره و قرار تامین خواسته مرتفع می شه.
• تبدیل تامین خواسته: این هم یکی از راه هایی هست که خوانده می تونه توقیف رو از روی مالش برداره. تو بخش بعدی مفصل تر در موردش حرف می زنیم.

پس، اگه قرار تامین خواسته صادر شده، همیشه پابرجا نمی مونه و ممکنه با پیش اومدن هر کدوم از این شرایط، لغو بشه.

تبدیل تامین خواسته؛ راهی برای خوانده که نفس راحتی بکشد!

فرض کن اموال خوانده توقیف شده و اون برای اینکه بتونه به اموالش دسترسی پیدا کنه یا مثلاً کسب و کارش از این بابت آسیب نبینه، دنبال راه چاره است. اینجا قانون به خوانده یه فرصت داده که بتونه مال توقیف شده رو تبدیل کنه. یعنی چی؟

تبدیل تامین خواسته یعنی خوانده می تونه به جای اون مالی که توقیف شده، یه مال دیگه یا مبلغی پول رو به عنوان تضمین به دادگاه بسپره و بعدش مال توقیف شده اولیه آزاد بشه. این کار برای خوانده یه جورایی مثل یه نفس راحتیه!

حالا شرایط و نحوه تبدیل چیه؟

• تبدیل به وجه نقد یا اوراق بهادار: خوانده می تونه به جای مالی که توقیف شده، معادل ارزش اون مال رو به صورت نقدی به صندوق دادگستری واریز کنه یا اوراق بهادار معتبر (مثل اوراق مشارکت) رو به ودیعه بذاره. این راحت ترین راه برای تبدیل محسوب می شه.
• تبدیل به مال دیگر: خوانده همچنین می تونه درخواست بده که مال توقیف شده رو با یه مال دیگه عوض کنه. اما این تبدیل یه شرط خیلی مهم داره: مال جدیدی که پیشنهاد می شه، باید از نظر ارزش و سهولت فروش، کمتر از مالی که قبلاً توقیف شده، نباشه. مثلاً نمی تونه به جای یک آپارتمان با سند رسمی، یه زمین کشاورزی تو یه منطقه دورافتاده رو پیشنهاد بده که فروشش سخته. دادگاه باید این موضوع رو بررسی کنه و تایید بده.

محدودیت تعداد دفعات درخواست تبدیل:
این درخواست تبدیل، معمولاً فقط یک بار می تونه از طرف خوانده مطرح بشه. پس باید حواسش باشه که چی رو به چی تبدیل می کنه.

رضایت خواهان در صورت توقیف عین معین:
اگه خواسته تو عین معین باشه (یعنی همون مال مشخصی که دقیقاً خود اون رو می خوای، نه معادلش رو)، تبدیل اون مال توقیف شده به چیز دیگه، منوط به رضایت خواهانه. یعنی اگه تو رضایت ندی، خوانده نمی تونه عین معین رو با چیز دیگه عوض کنه. مثلاً اگه تو درخواست توقیف ساعت گرانبهای خوانده رو دادی چون معتقدی اون ساعت مال توئه، اگه تو رضایت ندی، خوانده نمی تونه به جاش پول یا یه مال دیگه بده.

تامین خواسته و تامین دلیل؛ تفاوت های اساسی که باید بدانید

خیلی ها این دو تا رو با هم قاطی می کنن و شاید حق هم داشته باشن، چون هر دو اسم تامین رو دارن! اما تو دنیای حقوق، تامین خواسته و تامین دلیل دو تا مفهوم کاملاً جدا با هدف های متفاوت هستن. بیا این تفاوت ها رو تو یه جدول ببینیم تا قشنگ تو ذهنت بشینه:

ویژگی	قرار تامین خواسته	قرار تامین دلیل
هدف اصلی	حفظ و توقیف مال یا طلب خواهان، برای اینکه خوانده نتونه اون رو از بین ببره یا جابه جا کنه و اجرای حکم احتمالی رو تضمین کنه.	حفظ و صورت برداری از مدارک، شواهد و ادله اثبات دعوا که ممکنه با گذشت زمان از بین برن یا تغییر کنن.
ماهیت	دستور قضایی برای توقیف مال (منقول یا غیرمنقول) یا طلب.	دستور قضایی برای معاینه محل، تحقیق محلی، استماع شهادت شهود، کسب نظر کارشناس یا صورت برداری از مدارک.
زمان درخواست	قبل از دادخواست اصلی، ضمن دادخواست اصلی یا در طول دادرسی تا قبل از حکم قطعی.	معمولاً قبل از اقامه دعوای اصلی (برای حفظ شواهد آتی) یا در طول دادرسی.
نوع دعوا	اغلب در دعاوی مالی و حقوقی کاربرد دارد.	در انواع دعاوی حقوقی و حتی کیفری کاربرد دارد.
نیاز به خسارت احتمالی	بسته به شرایط، ممکن است نیاز به واریز خسارت احتمالی باشد.	معمولاً نیازی به واریز خسارت احتمالی نیست.
امکان اعتراض	معمولاً به خود قرار تامین خواسته در مواردی قابل اعتراض است.	به قرار تامین دلیل معمولاً نمی توان اعتراض ماهوی کرد. (اعتراض فقط به اجرای آن ممکن است)
اثر اصلی	توقیف و غیرقابل انتقال شدن مال.	ثبت و مستندسازی وضعیت موجود برای استفاده در آینده.

خلاصه اش اینه که اگه دلت می خواد اموال طرف رو توقیف کنی تا از دستت در نره، باید درخواست تامین خواسته بدی. ولی اگه می خوای یه مدرک یا شاهدی که الان وجود داره و ممکنه بعداً از بین بره یا تغییر کنه رو ثبت و ضبط کنی تا بعداً بهش استناد کنی، باید درخواست تامین دلیل بدی. این دو تا مثل روغن و آب از هم جدا هستن!

نتیجه گیری

تو این مقاله، سعی کردم همه چیز رو در مورد صدور قرار تامین خواسته به زبانی ساده و خودمانی برات توضیح بدم. دیدیم که این قرار چقدر می تونه تو حفظ و نگهداری حقوق تو کمک کننده باشه و یه جورایی از بین رفتن خواسته یا مال مورد نظرت رو تضمین کنه. از تعریفش تا شرایط و مراحل اجرا و حتی تفاوت هاش با تامین دلیل رو با هم مرور کردیم.

قرار تامین خواسته مثل یه چتر حمایتی می مونه که قانون برای کسایی که تو دادگاه ها دنبال حقشون هستن، فراهم کرده. اما همونطور که گفتی، دنیای حقوق پیچیدگی های خاص خودش رو داره و هر پرونده ای شرایط منحصر به فرد خودش رو داره. اگه تو هم تو همچین موقعیتی قرار گرفتی و حس می کنی که ممکنه حقت ضایع بشه یا طرف مقابل بخواد اموالش رو از دستت دربیاره، بهترین کار اینه که حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کنی. یه وکیل باتجربه می تونه با دقت پرونده ت رو بررسی کنه، بهترین راهکار رو بهت نشون بده و مراحل قانونی رو به درستی برات پیگیری کنه تا به بهترین نتیجه برسی. یادت باشه، پیشگیری همیشه بهتر از درمانه، مخصوصاً تو مسائل حقوقی که ممکنه خیلی هزینه بر و زمان بر باشن.