دیگر نمونه های باداب سورت در جهان

باداب سورت ایران، با اون پله های رنگارنگ و خیره کننده اش، واقعاً یه تابلوی نقاشی زنده از طبیعته که دل هر بیننده ای رو می بره. اما اصلاً فکرش رو می کردید که این شاهکار زمین شناسی، تنها نیست و نمونه های دیگه ای هم ازش در گوشه و کنار دنیا وجود داره؟ بله، چشمه های پلکانی تراورتنی فقط مختص ایران نیستن، بلکه در چند نقطه دیگه از جهان هم می تونیم این پدیده های کمیاب و شگفت انگیز رو پیدا کنیم که هر کدومشون زیبایی های خاص خودشون رو دارن و دیدنشون آدم رو حسابی به وجد میاره.

چشمه های تراورتنی پلکانی، فارغ از موقعیت جغرافیایی شون، همه جا نماد قدرت و هنرنمایی طبیعت هستن. این سازه های زمین شناسی نادر، از تجمع رسوبات معدنی آب های گرم تشکیل میشن و طی هزاران سال، پله پله و حوضچه حوضچه، منظره ای رؤیایی رو خلق می کنن. توی این مقاله، می خوایم یه سفر هیجان انگیز به دور دنیا داشته باشیم و ببینیم دیگه نمونه های باداب سورت در جهان کجاها مخفی شدن. آماده اید بریم سراغ کشف این عجایب؟ پس بزن بریم!

باداب سورت چیست؟ اصلا چشمه های پلکانی تراورتنی از کجا میان؟

قبل از اینکه بریم سراغ باداب سورت های جهان، بذارید یه توضیحی بدم که اصلاً این پدیده خاص چیه و چطور به وجود میاد. چشمه های پلکانی تراورتنی، همونطور که از اسمشون پیداست، نوعی سنگ ریزه رسوبی به اسم تراورتن هستن که در اثر جریان آب های معدنی گرم، به شکل پله های پشت سر هم و حوضچه هایی شبیه استخر تشکیل میشن. داستان از این قراره که آب هایی که از دل زمین میجوشن، کلی مواد معدنی، مخصوصاً کربنات کلسیم دارن. وقتی این آب ها به سطح زمین میرسن و در معرض هوا قرار می گیرن، گاز دی اکسید کربن ازشون جدا میشه و کربنات کلسیم رسوب می کنه.

این رسوب ها، ذره ذره روی هم جمع میشن و طی هزاران سال، لایه به لایه، اون پله های سنگی و حوضچه هایی که می بینیم رو می سازن. هرچی این پله ها بزرگ تر و رنگارنگ تر باشن، یعنی اون چشمه قدمت بیشتری داره و سالیان سال فعال بوده. حالا اگه بخوایم یه نگاهی به باداب سورت ایران خودمون بندازیم، میبینیم که این چشمه های فوق العاده در استان مازندران، جنوب شهرستان ساری قرار گرفتن و از دو تا چشمه اصلی تشکیل شدن:

• یکی آبش شور و پر از مواد معدنیه که میگن برای درمان بیماری های پوستی و دردهای مفصلی عالیه.
• اون یکی هم مزه ترش تری داره و به خاطر رسوب آهن، رنگ های نارنجی و قرمزش چشم نوازه.

این ترکیب رنگ و ساختار پلکانی، باداب سورت رو به یکی از زیباترین جاذبه های طبیعی شبیه باداب سورت تبدیل کرده که دومین میراث طبیعی ملی ایران هم به حساب میاد. اما چرا این پدیده ها اینقدر کمیابن؟ خب، برای اینکه همچین چیزی شکل بگیره، کلی شرایط زمین شناسی و آب وهوایی خاص باید دست به دست هم بدن، برای همین نیست که هر گوشه دنیا پیداشون کنیم. همین کمیابی، ارزش و جذابیتشون رو دوچندان می کنه، نه؟

سفر به دور دنیا: دیگه باداب سورت های جهان کجاها منتظر ما هستن؟

حالا که فهمیدیم باداب سورت چیه و چطور به وجود میاد، وقتشه که چمدون های مجازیمون رو ببندیم و بریم سراغ چشمه های پلکانی تراورتنی در دنیا. این پدیده های طبیعی شگفت انگیز، هر کدوم داستان و زیبایی خاص خودشون رو دارن. بذارید یه لیست سریع از معروف ترین هاشون بهتون بدم تا بدونید قراره به کجاها سفر کنیم:

• پاموکاله در کشور ترکیه
• هیرو ال گواآرا در کشور مکزیک
• باگنی سان فیلیپو در کشور ایتالیا
• بایشوایتای در کشور چین
• چشمه های ماموت هات اسپرینگز در پارک ملی یلوستون آمریکا
• ایوان های مطبق سفید و صورتی در نیوزلند (البته این یکی دیگه وجود نداره!)

همونطور که می بینید، این تراس های سنگی آب گرم، توی قاره های مختلفی از آسیا و اروپا گرفته تا آمریکای شمالی و اقیانوسیه پراکنده شدن. هر کدومشون یه جورایی منحصر به فردن و ارزش دیدن دارن. پس بیاید شروع کنیم به بررسی جزئیات این عجایب!

بیا با هم نگاهی دقیق بندازیم به این شگفتی های پلکانی!

پاموکاله، ترکیه: قلعه ی پنبه ای که دل همه رو می بره!

اولین مقصد سفرمون، پاموکاله ترکیه است. حتماً تا حالا اسمش رو شنیدید، چون یکی از معروف ترین چشمه های تراورتن مشهور جهان هست و واقعاً هم حرف نداره. پاموکاله که به معنی «قلعه ی پنبه ای» هست، توی استان دنیزلی، جنوب غربی ترکیه قرار گرفته. وقتی از دور نگاهش می کنی، انگار یه کوه بزرگ پوشیده از برف سفید رو جلوی چشمات می بینی، ولی نزدیک تر که میشی، می فهمی همش تراس های سفید رنگ و خیره کننده ای از جنس تراورتنه.

ویژگی های منحصر به فرد:
این تراس ها، حوضچه های کوچیک و بزرگی دارن که پر از آب های گرم معدنی هستن. تصور کنید زیر آفتاب ملایم، توی این حوضچه های طبیعی با آب گرم بنشینی و منظره ی بی نظیر اطراف رو تماشا کنی. آب این چشمه ها خواص درمانی زیادی هم داره و از زمان های قدیم، رومی ها برای درمان بیماری های مختلفشون به اینجا می اومدن. کنار پاموکاله، شهر باستانی «هیراپولیس» هم هست که قدمت تاریخی این منطقه رو نشون میده. همین ترکیب تاریخ و طبیعت، باعث شده پاموکاله جزو میراث جهانی یونسکو هم باشه.

مقایسه با باداب سورت ایران:
خب، بذارید یه مقایسه کوچیک با باداب سورت خودمون داشته باشیم. فرق اساسی پاموکاله با باداب سورت، اول از همه توی رنگشونه. باداب سورت ما رنگ های قرمز و نارنجی داره که از رسوب آهن میاد، اما پاموکاله یکدست سفیده و این سفیدی به خاطر رسوب بالای کربنات کلسیمه. از نظر وسعت هم پاموکاله خیلی بزرگ تره و تراس های عظیم تری داره. البته از نظر گردشگری هم ترکیه روی پاموکاله خیلی سرمایه گذاری کرده و امکانات رفاهی و محافظت ازش بیشتره. وقتی اینجا میرید، باید کفش هاتون رو دربیارید و پابرهنه روی تراس ها راه برید تا به این ساختارهای ظریف آسیبی نرسه.

پاموکاله با سفیدی خیره کننده اش و باداب سورت با رنگین کمان طبیعی اش، هر دو نمونه های بی نظیری از هنرنمایی طبیعت هستند که قدرت رسوب گذاری آب های معدنی را به نمایش می گذارند.

هیرو ال گواآرا (Hierve el Agua)، مکزیک: آبشار سنگی که دیگه نمی جوشه، اما محشره!

سفرمون رو ادامه میدیم به قاره آمریکا، و می رسیم به مکزیک، جایی که یه پدیده خیلی خاص به اسم هیرو ال گواآرا منتظر ماست. این اسم توی زبان محلی یعنی «آب جوشان»، ولی اینجا داستان یه کم فرق داره. هیرو ال گواآرا توی ایالت اوآخاکا در جنوب مکزیک قرار گرفته و چیزی که اینجارو خاص می کنه، دو تا آبشار سنگی عظیم و فسیل شده است که انگار از بالای صخره ها سرازیر شدن و وسط راه خشک شدن.

ویژگی های منحصر به فرد:
این آبشارها در واقع رسوبات معدنی هستن که طی هزاران سال و به آهستگی شکل گرفتن. برخلاف باداب سورت که آب فعال داره، از این آبشارها الان دیگه آبی جاری نیست، اما روی قله شون و توی حوضچه های طبیعیشون هنوز آب گرم معدنی جریان داره که می تونید توشون شنا کنید. مردم بومی منطقه، یعنی زاپوتک ها، از دوران باستان از این چشمه ها استفاده می کردن و اون ها رو مقدس می دونستن. منظره ی اطراف هم که کوهستانی و خیلی زیباعه، به جذابیتش اضافه می کنه.

مقایسه با باداب سورت ایران:
تفاوت اصلی هیرو ال گواآرا با باداب سورت ایران و اکثر چشمه های آب گرم پلکانی جهان، توی همین ماهیت خشک یا فسیل مانند بودنشه. یعنی شما اینجا جریان آب فعال روی پله ها رو نمی بینید، اما شکل گیری پلکانی و تراورتنی شبیه به باداب سورته. هر دو پدیده حاصل رسوب مواد معدنی هستن، ولی روندشون یه کم فرق کرده. هیرو ال گواآرا بیشتر شبیه یه مجسمه سنگی غول پیکره که طبیعت با حوصله و طی هزاران سال تراشیده.

باگنی سان فیلیپو (Bagni San Filippo)، ایتالیا: قله سفید توسکانی، یه نهنگ غول پیکر از سنگ!

حالا برگردیم به اروپا و بریم ایتالیا، اونم نه رم و ونیز، بلکه بریم سراغ منطقه زیبای توسکانی. اینجا یه جای دنج و کمتر شناخته شده وجود داره به اسم باگنی سان فیلیپو. اینجا هم یه جور باداب سورت خاص خودش رو داره که بهش میگن «بالنا بیانکا» یا «نهنگ سفید».

ویژگی های منحصر به فرد:
چیزی که باگنی سان فیلیپو رو خاص می کنه، سازه های تراورتنی سفید خیره کننده اش هستن که شکل و شمایلی شبیه یه نهنگ بزرگ و سفید دارن، برای همین این اسم رو روش گذاشتن. آبشارهای گرم و حوضچه های کوچیک تر زیادی هم اینجا هستن که پر از آب های گوگردی (سولفور) هستن. بوی گوگرد شاید اولش یه کم اذیتتون کنه، اما خواص درمانی این آب ها، مخصوصاً برای پوست و مشکلات تنفسی، خیلی زیاده و از دوران روم باستان هم از این چشمه ها استفاده می شده.

مقایسه با باداب سورت ایران:
باگنی سان فیلیپو با باداب سورت ایران شباهت هایی توی خواص درمانی آب ها داره. هر دو جا به خاطر آب های معدنی شون، مقصد خوبی برای گردشگری سلامت هستن. اما تفاوت اصلیشون توی رنگ و شکل سازه های تراورتنیه. باداب سورت پله های افقی و حوضچه های رنگی داره، ولی اینجا بیشتر حالت آبشار یا کوه کوچیک سفید رنگه که از رسوبات آهکی به وجود اومده. جذابیت باگنی سان فیلیپو اینه که یه منطقه نسبتاً بکره و می تونید توی بعضی از حوضچه ها آزادانه شنا کنید و از طبیعت لذت ببرید.

بایشوایتای (Baishuitai)، چین: تراس های سفید اژدها در فلات تبت، یه جای مقدس با منظره ای بی نظیر!

از ایتالیا حرکت می کنیم و میریم به شرق آسیا، به سمت چین و استان یوننان، نزدیک شهر شانگری لا. اینجا یه جای فوق العاده زیبا هست به اسم بایشوایتای که بهش میگن «تراس های سفید اژدها». واقعاً هم اسم برازنده ایه، چون وقتی اینجارو می بینی، انگار اژدهایی سفید و عظیم روی زمین خوابیده.

ویژگی های منحصر به فرد:
بایشوایتای، تراس های وسیع و سفید رنگی داره که با چشم اندازهای کوهستانی دیدنی ترکیب شدن و یه منظره ی نفس گیر رو به وجود آوردن. حوضچه های متعدد و درخشانش هم مثل آینه ای صاف، آسمون رو منعکس می کنن. این منطقه برای مردم ناخی، که از اقوام بومی چین هستن، خیلی مقدسه و کلی افسانه و باور محلی بهش گره خورده. مردم این منطقه سالانه مراسم خاصی برای احترام به این چشمه ها و اژدهای آب برگزار می کنن.

مقایسه با باداب سورت ایران:
بایشوایتای از نظر ساختار پلکانی و رنگ های روشن، شباهت هایی با باداب سورت ایران داره، البته با مقیاسی وسیع تر. هر دو از رسوب کربنات کلسیم تشکیل شدن، اما بافت فرهنگی و افسانه هایی که اطراف بایشوایتای رو گرفته، یه تفاوت مهم با باداب سورت ایجاد می کنه. وسعت این تراس ها در چین واقعاً شگفت انگیزه و می تونه شما رو ساعت ها محو خودش کنه. اگر قصد بازدید از این منطقه رو داشتید، یادتون باشه که به فرهنگ محلی احترام بذارید.

چشمه های ماموت هات اسپرینگز (Mammoth Hot Springs)، پارک ملی یلوستون، آمریکا: معجزه زمین که دائم تغییر می کنه!

دوباره به قاره آمریکا برمی گردیم، این بار میریم سراغ یکی از معروف ترین پارک های ملی دنیا، یعنی پارک ملی یلوستون در ایالت وایومینگ. اینجا، چشمه های ماموت هات اسپرینگز رو داریم که یکی از فعال ترین و پویاترین چشمه های تراورتن مشهور جهان به حساب میاد.

ویژگی های منحصر به فرد:
چیزی که ماموت هات اسپرینگز رو از بقیه متمایز می کنه، اینه که سازه های تراورتنی اش دائماً در حال تغییر و رشد هستن. فعالیت های زمین گرمایی زیر زمین، باعث میشه آب های معدنی جدیدی به سطح برسن و رسوب گذاری همچنان ادامه پیدا کنه. برای همین، هر بار که به اینجا میرید، ممکنه با منظره ای متفاوت روبرو بشید! رنگ های اینجا هم خیلی متنوعه؛ از سفید و قهوه ای گرفته تا زرد و سبز، که این تنوع رنگی به خاطر حضور میکروارگانیسم ها و باکتری های خاصی هست که توی این آب های گرم زندگی می کنن.

مقایسه با باداب سورت ایران:
تفاوت اصلی چشمه های ماموت هات اسپرینگز با باداب سورت ایران، اول از همه در مقیاس بسیار وسیع ترشه و بعدش در دینامیک بودن (مدام در حال رشد و تغییر شکل) و تنوع رنگی بیشتر که ناشی از میکروارگانیسم هاست. باداب سورت هم رنگارنگه، اما طیف رنگ های ماموت هات اسپرینگز به خاطر حیات میکروبی غنی تر، گسترده تره. اینجا دیگه خبری از شنا کردن نیست، چون برای محافظت از این پدیده ارزشمند، مسیرهای پیاده روی مشخصی تعبیه شده که فقط میشه از روشون عبور کرد و از تماشا لذت برد.

ایوان های مطبق سفید و صورتی (Pink and White Terraces)، نیوزلند: عجایبی که از دست رفتن…

آخرین مقصد سفرمون، یه جورایی هم شیرینه و هم تلخ. شیرین از این نظر که می خوایم درباره یکی از باشکوه ترین چشمه های پلکانی تراورتنی در دنیا صحبت کنیم که زمانی به «هشتمین عجایب جهان» معروف بود، و تلخ از این جهت که متاسفانه این زیبایی دیگه وجود خارجی نداره.

ویژگی ها و تاریخچه:
ایوان های مطبق سفید و صورتی توی جزیره شمالی نیوزلند، منطقه روتوروا (کنار دریاچه روتموهانا) قرار داشتن. این تراس ها، قبل از اینکه از بین برن، یکی از زیباترین و بزرگترین سازه های تراورتنی دنیا بودن. ایوان های صورتی، پله هایی به رنگ صورتی روشن داشتن که آب های معدنی گرم توی حوضچه هاشون جمع می شد و ایوان های سفید هم با ساختار سفید و شیری رنگشون، منظره ای بی نظیر رو به وجود می آوردن. حوضچه های این تراس ها گرم و آرامش بخش بودن و مسافران زیادی رو از سراسر دنیا جذب خودشون می کردن.

اما متاسفانه در سال ۱۸۸۶، با فوران فاجعه بار آتشفشان کوه تاراورا، این پدیده های طبیعی به طور کامل از بین رفتن و زیر خاکستر و گل مدفون شدن. این اتفاق، یه درسی بزرگ برای بشریته که باید قدر پدیده های طبیعی نادر رو دونست و ازشون محافظت کرد. گاهی وقت ها، طبیعت با یه چشم به هم زدن، می تونه شاهکارهایی رو که طی هزاران سال ساخته، از بین ببره. امروزه، با استفاده از تصاویر تاریخی و نقاشی ها، میشه تصور کرد که این ایوان ها چقدر باشکوه بودن.

مقایسه با باداب سورت ایران:
بر اساس توصیفات تاریخی، ایوان های مطبق سفید و صورتی، از نظر عظمت و زیبایی، شباهت زیادی به باداب سورت ایران داشتن. هر دو از رسوبات معدنی تشکیل شدن و رنگ های خیره کننده ای داشتن. اما تفاوت اصلیشون توی سرنوشت غم انگیزیه که برای ایوان های نیوزلند رقم خورد. باداب سورت ما هنوز پابرجاست و این به ما یادآوری می کنه که چقدر باید مراقب این گنجینه طبیعی باشیم تا سرنوشت تلخ ایوان های نیوزلند براش تکرار نشه.

خب، جایگاه باداب سورت خودمون بین این همه زیبایی کجاست؟

سفر ما به دور دیگر نمونه های باداب سورت در جهان تموم شد و دیدیم که این چشمه های پلکانی تراورتنی، چقدر متنوع و شگفت انگیز هستن. از قلعه پنبه ای ترکیه با اون سفیدی خیره کننده اش، تا آبشارهای فسیل شده مکزیک، نهنگ سفید ایتالیا، تراس های اژدهای چین، و چشمه های همیشه در حال تغییر یلوستون، هر کدومشون یه داستانی برای گفتن داشتن و زیبایی های منحصر به فرد خودشون رو به رخ می کشیدن. حتی از عجایبی هم گفتیم که دیگه بین ما نیستن و یادآور اهمیت حفظ این میراث های طبیعین.

حالا برگردیم به باداب سورت خودمون. با دیدن این همه زیبایی در سراسر دنیا، میشه گفت که باداب سورت ایران، با اون رنگ های خاص قرمز و نارنجی، آب های شور و ترشش، و موقعیت بی نظیرش در دل طبیعت سرسبز مازندران، واقعاً یه گنجینه بی نظیر و کم یابه. جایگاه باداب سورت در میان این عجایب جهانی، جایگاه یه ستاره درخشان و متفاوت هست که نباید ازش غافل شد. شاید از نظر وسعت به پاموکاله نرسه یا مثل ماموت هات اسپرینگز مدام در حال تغییر نباشه، اما خاص بودن رنگ ها و خواص درمانی آبش، اونو توی قلب طبیعت دوستان دنیا جا داده.

مقایسه باداب سورت ایران با نمونه های خارجی نشون میده که هر کدوم از این پدیده ها، هویت زمین شناسی و زیبایی شناختی خودشون رو دارن. اما نکته مهم اینه که همشون از یه روند طبیعی به وجود اومدن و همشون هم نیازمند مراقبت و توجه هستن. حواسمون باشه به این میراث های طبیعی که از گذشتگان به ما رسیده و برای آیندگان امانت ان. امیدوارم این سفر مجازی، حس کنجکاوی شما رو برای کشف بیشتر عجایب طبیعت بیشتر کرده باشه و قدر این همه زیبایی رو بدونیم.

حفاظت از این شاهکارهای طبیعی، وظیفه ی همه ماست تا نسل های آینده هم بتونن از دیدن این «دیگر باداب سورت های جهان» و شگفتی های طبیعت لذت ببرند.