بازگشت ترامپ چه معنایی برای ایران دارد؟

به گزارش ساینس بلاگ ایران نوانس در تحلیلی نوشت: تعدادی از کشورها به ویژه اروپایی ها و چینی ها تاثیرات چنین رخدادی را به دقت بررسی می کنند. مقامات رسمی ایران نیز در چندین نوبت گفته اند اینکه چه کسی در ایالات متحده به عنوان رئیس جمهور انتخاب شود تفاوتی را برای ایران ایجاد نمی کند. اما بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید تحلیل پیچیده ای را از آنچه که می تواند برای تهران چه از نظر فرصت ها و چه از نظر چالش ها به ارمغان بیاورد می طلبد.

مزایای بالقوه ریاست جمهوری ترامپ برای ایران

برخی از ناظران بر این باورند که دولت دوم ترامپ ممکن است به دنبال پایان دادن به جنگ اوکراین باشد. تمایل احتمالی ترامپ به پایان دادن به این جنگ در صورت موفقیت می تواند فشارهایی را که به بهانه حمایت ادعایی ایران از روسیه بر این کشور وارد می شود کاهش دهد. این گمانه زنی ها با توجه به اظهارات اخیر ولودیمیر زلنسکی رئیس جمهور اوکراین که اذعان کرد ایران هنوز موشکی به روسیه نداده است رنگ و بوی بیشتری به خود می گیرد – اظهارات زلنسکی می تواند موجب تغییر روایت پیرامون دخالت ایران شود.

علاوه بر این سیاست های تجاری پیشین ترامپ به ویژه اعمال تعرفه بر واردات از کشورهای اتحادیه اروپا روابط بین ایالات متحده و متحدان سنتی آن را تیره کرد. احیای چنین سیاست هایی می تواند شکاف های موجود در اتحادهای غربی را عمیق تر کند و به طور بالقوه مانع از تشکیل جبهه های متحد علیه ایران شود. این چندپارگی می تواند به نوبه خود یک مزیت استراتژیک را در عرصه بین المللی برای تهران فراهم کند.

زمینه های نگرانی برای تهران

با این حال بازگشت ترامپ فاقد نگرانی های قابل توجه برای ایران نیست. به ویژه ترامپ مدعی شده است که ایران ممکن است با سوء قصدهایی علیه او مرتبط باشد. در حالی که انگیزه های پشت این ادعاها به ویژه در چارچوب رقابت های انتخاباتی نیازمند بررسی دقیق است اما سؤالات مهمی را در مورد چگونگی تأثیر چنین باورهایی بر موضع سیاسی ترامپ در قبال ایران ایجاد می کند.

ترکیب تیم سیاست خارجی ترامپ در دوره دوم عامل مهم دیگری است. در دوران ریاست جمهوری قبلی او مشاوران و سایر مقامات ارشد نقش مهمی در جلوگیری از تعاملات دیپلماتیک با تهران ایفا کردند. ظهور مجدد چهره های تندرو می تواند نشان دهنده تداوم یا حتی تشدید سیاست های خصمانه باشد. در غیر این صورت می تواند فرصت های نسبی برای تعاملات محدود یا خاص ایجاد کند.

تعهد ترامپ به پیشبرد توافقات ابراهیم نگرانی های بیشتری را برای ایران ایجاد می کند. دولت او پیش از این از عادی سازی روابط بین اسرائیل و برخی دولت های عربی حمایت کرده بود. اگرچه دولت دموکرات فعلی نیز اهداف مشابهی را دنبال کرده است – به ویژه تلاش برای میانجی گری برای عادی سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی – وضعیت بی ثبات غزه و جنایات اسرائیل این تلاش ها را پیچیده کرده است. با این وجود بازگشت ترامپ ممکن است این گمانه را دوباره احیا کند و به طور بالقوه نگرانی ایران را در این زمینه افزایش دهد.

افزایش تنش ها بین ایران و اسرائیل مسئله دیگری است که باید به آن توجه کرد. اظهارات ترامپ در خلال تشدید درگیری ها شامل حمایت از حمله به تأسیسات هسته ای ایران بوده است. در حالی که چنین لفاظی هایی ممکن است با جلب نظر لابی اسرائیل اهداف انتخاباتی را دنبال کند اما نمی توان احتمال تاثیر این نگرش ها به سیاست ها را نادیده گرفت. همچنین این احتمال وجود دارد که ترامپ از بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل حمایت بیشتری کند.

آینده پیچیده برجام و روابط آمریکا و ایران

خروج یکجانبه ترامپ از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در سال ۲۰۱۸ و اعمال تحریم های شدید پس از آن اقتصاد ایران را تحت تأثیر قرار داد اما نتوانست تهران را به میز مذاکره متفاوتی با واشنگتن بکشاند. باور ترامپ مبنی بر اینکه برجام به طور نامتناسبی به نفع ایران است مبنای تصمیم او بود. علی رغم انتظاراتی مبنی بر اینکه جانشین دموکرات او ممکن است این روند را معکوس کند دولت بایدن تا حد زیادی رویکرد مشابهی را ادامه داده است و مقامات آمریکا اعلام کرده اند که بازگشت به برجام حداقل بدون ایجاد اصلاحات در این توافق دیگر در اولویت نیست.

این تداوم نشان می دهد که صرف نظر از ساکن کاخ سفید چالش های اساسی در روابط ایالات متحده و ایران همچنان پابرجاست. ارزیابی مجدد توافق هسته ای محتمل به نظر می رسد چرا که هم تهران و هم واشنگتن به طور بالقوه به دنبال پرداختن به واقعیت ها و خواسته های جدید هستند. در حالی که اصلاحات مورد نظر ترامپ در هرگونه توافق آینده ممکن است گسترده تر باشد تهران نیز اهداف مشخص خود را دارد. سوال اساسی این است که آیا هر دو طرف می توانند بر اختلافات خود فائق آیند تا به یک چارچوب قابل قبول متقابل دست یابند.

نتیجه گیری

تصدی مجدد ریاست جمهوری توسط دونالد ترامپ لزوماً به معنای تکرار سیاست خارجی قبلی او به ویژه در قبال ایران نیست. ظرایف یک دوره دوم – از جمله ویژگی های تیم مشاوران او و استراتژی های خود ایران – به طور تعیین کننده ای ماهیت تعاملات ایالات متحده و ایران را شکل خواهد داد. در حالی که دولت ترامپ ممکن است از طریق ایجاد تفرقه بین ایالات متحده و متحدانش یا پذیرش گرایش های انزواطلبانه به طور غیرعمدی به نفع ایران عمل کند اما همچنین می تواند از طریق تحریم های شدیدتر و حمایت بیشتر از اسرائیل چالش های فزاینده ای را ایجاد کند.

برای تهران مسیر پیش رو مستلزم ارزیابی دقیق این احتمالات چندوجهی به ویژه در پس زمینه عدم قطعیت های تحولات منطقه ای و سیاست بین الملل است.

۳۱۱۳۱۱