بیگدلی: اسراییل تاکنون به این حد منفور نشده بود/ اعتراضات در آمریکا بر تحولات غزه اثرگذار خواهد بود

مهسا مژدهی: دانشجویان اعتراضات خود را علیه حملات اسراییل به غزه از دانشگاه کلمبیا شروع کردند. خیلی زود، این اعتراضات به دیگر دانشگاه های ایالات متحده گسترش پیدا کرد و در فاصله چند روز مرزها را در نوردید و موجش به اغلب کشورهای مهم اروپایی رسید. در نهایت، اعتراضات به دانشجویان محدود نماند. اساتید دانشگاه ها که از زمان هفت اکتبر به این سو، به سکوت دعوت می شدند کم وبیش به میدان اعتراض آمدند. در مقابل پلیس در ایالات متحده هم ساکت نماند. تصاویری از خشونت آنها علیه دانشجویان در فضای دانشگاه ها دست به دست می شود که صحنه های غیرمنتظره ای را ساخته است. همچنین تعدادی از معترضان که تعدادشان به بیش از 100 نفر می رسد تنها در روز شنبه 28 آوریل، برابر با هشتم اردیبهشت، در اعتراضان به اسراییل و اقدامات نتانیاهو در غزه دستگیر شده اند. پلیس ایالات متحده دانشجویان دستگیر شده را متهم به اقدامات افراط گرایانه کرده است. همزمان با همدلی رسانه ها با دانشجویان در شرق و غرب، برخی هم در مورد امکان گسترش یهودی ستیزی در کشورهایی که تعداد شهروندان یهودی آنها قابل توجه است هشدار داده اند. با این حال موج اعتراضات نه تنها فروکش نکرده، که هر روز شعله ور می شود. برخی اعتراضات اخیر در دانشگاه ها را با جنبش می 1968 در فرانسه مقایسه می کنند. جنبشی که البته تفاوت های عمده ای با رویکرد دانشجویان در سال 2024 دارد. به نظر می رسد آنچه در آمریکا اتفاق می افتد در حال تاثیرگذاری بر روی اتفاقات غزه است. زمزمه هایی در مورد پیشنهادهای تازه و پیدا کردن راه حلی برای آتش بس در این باریکه به گوش می رسد که به اعتقاد برخی از کارشناسان، نتیجه گسترش مخالفت ها علیه سیاست های نتانیاهو در دانشگاه های مهم غربی است.

در ساینس بلاگ با علی بیگدلی کارشناس مسایل بین الملل در مورد اعتراضات علیه اسراییل به گفتگو نشسته ایم:

آیا اعتراض دانشجویان در شرایطی که جنگ بعد از هفت ماه متوقف نشده؛ می تواند روند رسیدن به توافقی برای آتش بس را جلو بیندازد؟

فضای دانشجویی در غرب به این صورت است که این رفتارهای واکنش های طبیعی و احساسی است که دانشجویان در دانشگاه های آمریکایی و اروپایی از خود نشان داده و دولت ها و فضای اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهند. دولت های مستقل به دنبال این هستند که هم قدرت خود را حفظ کنند و هم دنبال منافع ملی خود بروند. اما الان شرایط اعتراضات دانشجویی در سطح جهانی گسترش پیدا کرده که نشان می دهد شاید در طول 75 یا شش سال حکومت اسراییل، آنها تا این حد مورد تنفر فضای بین المللی قرار نگرفته بودند. بیشترین تظاهرات ها هم در آمریکا، انگلستان و فرانسه صورت می گیرند. در فرانسه شش میلیون یهودی داریم که تظاهرات به فضای یهودی ستیزی کمک می کند که باعث نگرانی شده. اما از همه بیشتر حجم تظاهراتی است که در آمریکا وجود دارد. ایالات متحده در آستانه انتخابات است و بایدن می خواهد از این پنج، شش میلیون یهودی برای رای آوردن استفاده کند. دموکرات ها معمولا رای خود را از اقلیت ها می گیرند و بابت همین هم مقداری نگران است. مقاومتی که پلیس در آمریکا می کند بر سر مهار تظاهرات است تا گستردگی پیدا نکند و باعث بیزاری اقلیت های یهودی از بایدن نشود تا مبادا آنها به طرف ترامپ بروند.

یک نکته مهم وجود دارد. اول اینکه نگاه تنفرآمیزی که فضاهای دانشگاهی و روشنفکری را در کشورهای اروپایی و امریکا و انگلستان به وجود آمده؛ اصلا سابقه نداشته. حتی در جنگ شش روزه، سال ها 1965 یا 1973 هم این میزان تنفر نسبت به اسراییل ایجاد نشده بود. تنها در کشورهایی نیست که تنفر وجود دارد. بلکه درکشورهای غربی که همگی متعهد به حفظ بقای اسراییل هستند میزان تنفر به این رژیم افزایش پیدا کرده است. الان در آستانه شکل گیری یک نشست جدید برای متوقف کردن جنگ هستیم که همگی محصول همان تظاهرات و رفتارهای دانشجویی است که با واکنش های شدید پلیسی مواجه شده اما اثرگذار بوده است.

اعتراضات به برخورد ایالات متحده برای متوقف کردن دانشجویان و اساتید بالا گرفته است. پیش از این نظام سیاسی امریکا به ندرت زیر بار چنین اقداماتی علیه جامعه دانشگاهی کشور می رفته است. به نظر شما دلیل این برخورد خشونت بار چیست؟

نوع دموکراسی آمریکا با دموکراسی اروپایی متفاوت است. مثلا در مورد دموکراسی در فرانسه، دموکراسی جمعی است و سندیکاها و اتحادیه ها خیلی قدرتمند هستند. همان شورش دانشجویی در سال 1968 دنیا را متحیر کرد. آنها توانستند جنبش های کارگری و اتحادیه های دانش آموزی و کارمندی را هم جلب کردند. بنابراین نوع نگرش های دانشجویی در اروپا و به ویژه در فرانسه با آمریکا و انگلیس متفاوت است. دموکراسی آنها، دموکراسی فردی است. در ایالات متحده کمتر سابقه داشته که دانشگاه ها به عنوان نماد روشنفکری چنین واکنش هایی از خود نشان دهند. جامعه امروز دنیا نگرش جهانی شده و دیگر نگرش ها ملی نیست. آنچه که آمریکایی ها در گذشته فکر می کردند مردم نگرش ملی دارند واقعیت ندارد چون ما به سمت جهانی شدن حرکت می کنیم. در آمریکا کمتر سابقه داشته که چنین حجم از نارضایتی از سوی قشر تحصیل کرده روشنفکر علیه حاکمیت و سیاست های دولت شکل بگیرد. دلیل دیگر این است که تنفر نسبت به زورگویی هایی که نتانیاهو نسبت به غزه و حماس اعمال می کند هر انسانی را متاثر می کند و حمایت دولت های آنها مخصوصا امریکا با کمک های میلیاردی که اخیرا تصویب کرده دانشجویان را عصبانی کرده است. آنها معتقدند مالیاتی که ما پرداخت می کنیم تبدیل به سلاح شده و در دست اسراییل باعث مرگ مردم بی گناه می شود.

در اتحادیه اروپا نوعی چندگانگی در ارتباط با رابطه با اسراییل قرار دارد و بنابراین اعتراض به سیاست هایی از این دست اتفاق تازه ای نیست. این موضوع هم هست که باید به آن توجه کنیم. در آمریکا ایپک خیلی قدرت زیادی در آمریکا دارد. بنابراین در آمریکا چنین واکنشی در قبال موضوعی خارجی در فضای دانشگاه کمتر اتفاق افتاده است. نسل جوان معترض در آمریکا نه پایبند به جمهوری خواهان و نه پایبند به دموکرات هاست.

برخی اعتراضات دانشجویان را به می 1968 در فرانسه تشبیه می کنند. آیا شما اشتراکی در این دو رویداد دانشجویی می بینید؟

جنبش دانشجویی در سال 1968 یک اعتراض درونی داشتند که دانشجویان با گرایش چپ آمدند و از دولت تقاضا می کردند که به وضعیت کارگری و کارمندی توجه کرده و اصلاحات اجتماعی انجام دهد. این مسایل داخلی بود. اما الان موضوع انسانی است و بحث سیاسی مطرح نیست. بار ایدیولوژی چپ و راست ندارد و واکنشی انسانی به وضعیت غیرانسانی است که نتانیاهو به وجود آورده. آن طرف قضیه این است که جنبش دانشجویی 1968 سابقه در تاریخ نداشته و یک جنبش سازمان یافته بود. من به خاطر دارم که وقتی سه دانشجو برای مذاکره به تلویزیون آمدند؛ وزیر علوم فرانسه گفت من چون احساس تقصیر می کنم همین حالا استعفا می دهم. دموکراسی در فرانسه به این شکل است. من معتقدم بر اساس موارد تعریف شده چیزی به نام دموکراسی در آمریکا وجود ندارد. اعتراضات کنونی نوعی واکنش عاطفی در واکنش با رفتارها نسبت به مردم بی گناه است. در فرانسه جنبش سازمان یافته بود و تمام جهان را و حتی شوروی را تحت تاثیر قرار داد.

پیش از اینکه کار به اینجا بکشد، در آمریکا اساتید یا دانشجویان حامی فلسطین بایکوت می شدند. این روند بیش از شش ماه ادامه داشت. چه اتفاقی افتاد که دانشجویان ناگهان میدان را از طرفداران اسراییل گرفتند؟

نوع دموکراسی در آمریکا مبتنی بر لیبرالیسم فردی است. آنها فرد فرد اعتراض خود را مطرح می کنند. در اروپا لیبرالیسم جمعی است و مثلا در فرانسه بر اساس اندیشه های ژان ژاک روسو شکل گرفته و همان اراده جمعی است. در ایالات متحده چون تنوع قومیت و نژاد و ملیت ها وجود دارد همبستگی ها خیلی دیر اتفاق می افتد. اما رفتار خشن و غیر انسانی اسراییل نسبت به فلسطینی ها آنقدر شدید است که همه را به سمت یک هدف حرکت داده است. چنین چیزی تاکنون سابقه نداشته است. در جنگ های گذشته اسراییل با اعراب ما چنین هم صدایی هایی نداشتیم. در حوادثی که در اروپا و امریکا هم شکل گرفته چنین مواردی نداشته ایم. من فکر می کنم در 100 سال گذشته چنین اتفاقی حداقل در آمریکا بیفتد.

آیا برخلاف خواسته اسراییل و متحدانش افسانه حمایت از اسراییل در حال فروپاشی در ذهن دانشجویان است؟

دانشجوها فعلا به فروپاشی نظم موجود فکر نمی کنند. در امریکا دولت دستور داده آنها را دستگیر کنند و حتی زندان دانشجویان را تهدید می کند. اما موضوع بار احساسی و انسانی دارد و سازمان یافته یا ایدیولوژیک نیست. جالب است که در کشورهای مسلمان ما هم صدایی با کشورهای غربی در اعتراض به کشتاری که در غزه اتفاق افتاده است نمی بینیم. از نظر روانشناسی سیاسی علت این است که مرزها و اعتقادات رفته رفته تغییر می کند و مساله انسانیت بیش از هر مساله دیگری پررنگ شده و مردم توجه زیادی به مسایل ملی ندارند. در آمریکا هم دولت و هم دانشجو در حال مقاومت هستند. دانشجو قشر تحصیل کرده و تاثیرپذیر است. کارگران یا سندیکاهای کارگری چنین حساسیت هایی ندارند. اما دانشجو خود را موظف می داند که باید چنین واکنش هایی از خود نشان دهد و این اقدامات طبیعت قشر دانشجو است.

311312