«توسعه» یعنی صدای هنرمندان تیاتر شنیده شود
به مناسبت روز جهانی تیاتر؛
هنرمندان حوزۀ تیاتر به عنوان فعالان این بخش از یک سو کم وبیش با فضای اجرایی و برنامه ریزی تیاتر آشنا هستند و از سوی دیگر ارتباطی بلاواسطه با مخاطبان و جامعه دارند؛ ازاین رو، به خوبی می توانند فضای موجود و وضعیت مطلوب را واکاوی کنند.
به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری ساینس بلاگ، با پیشنهاد انستیتو بین المللی تیاتر در سال 1961، هرساله روز 27 مارس به عنوان روز جهانی تیاتر گرامی داشته می شود.
پیام سالانه این روز هر سال توسط یکی از صاحب نظران و هنرمندان عرصه تیاتر انتخاب می شود و به تاثیر و تقابل تیاتر در عرصه بین المللی اختصاص دارد.
ادوارد آلبی، آگوستو بوال، ژان کوکتو، آرتور میلر، پابلو نرودا و… از جمله افرادی بودند که پیام روز جهانی تیاتر را نوشته اند.
با کمی تاخیر به مناسبت روز جهانی تیاتر در این گزارش تلاش خواهیم کرد به سیر حرکت تیاتر در کشور نگاهی داشته باشیم و در نهایت پیشنهاد هایی را در جهت «توسعه» این هنر مهم ارایه کنیم.
* افت وخیز های شکل گیری تیاتر
هنر تیاتر از ابتدای ورودش به ایران با افت وخیز های فراوانی روبه رو بوده است. رویکرد های متفاوتی در این زمینه توسط نظریه پردازان و هنرمندان ایرانی این رشته بیان شده که همواره مورد توجه جامعه به ویژه اهالی هنر تیاتر قرارگرفته است؛ اما به نظر می رسد آن گونه که باید رویکرد توسعه این هنر در ساختار و سازمان تیاتری و هم چنین آنچه باید به تیاتر ملی منجر شود، هنوز شکل نگرفته است.
به نظر می رسد آن گونه که باید رویکرد توسعه هنر تیاتر در ساختار و سازمان تیاتری و آنچه باید به تیاتر ملی منجر شود، هنوز شکل نگرفته است
از ورود هنر های نمایشی نوین به کشور ما بیش از 160 سال می گذرد؛ یعنی با آغاز هنگامه رویارویی جدی ما با تمدن نوین غرب؛ مدرنیته. در این سال ها، این هنر با افت وخیز های بسیاری مواجه بوده است.
سال های آغازین ورود به جهت ناآشنایی جامعه ایرانی با سازوکارها، جایگاه و الزامات تیاتر به عنوان عنصری فرهنگی و شکاف عمیق آن با آنچه در ایران به عنوان نمایش پذیرفته و اجرا می شد، به این هنر چه از سوی جامعه و چه از سوی حاکمیت توجّه مناسبی نشد.
از یک سو روی آوری به آن متکی به علاقه و تلاش و ذوق شخصی بود و از سوی دیگر بیش تر وجهی تفریحی و فراغتی داشت.
* طفولیت تیاتر در ایران
حسن مقدم سال 1301 حدود یک ماه بعد از اجرای «جعفرخان از فرنگ آمده»، در سخنرانی خود در دارالفنون به این نکته اشاره کرد که: «تیاتر ایران طفلی است نوزاد و عده اکثر های ما ـ که اغلب هم تفناً اکتری می کنند ـ خیلی محدود است. تیاترنویس ها انگشت شمارند. وسایل اجرای نمایش هیچ موجود نیست؛ بنابراین گمان می کنم که موقع سخت گیری برای ما هنوز نیامده و بلکه موقع آن است که بعضی از اکتر ها و منصفین را در این راه تشویق بکنیم»
اشاره به تفننی بودن بازیگری در تیاتر حکایت از فقدان جای گیر شدن مناسب این هنر به عنوان عنصری فرهنگی در بدو شکل گیری آن و جدیدالورود بودن آن دارد.
هرچند کمی بعدازاین تاریخ با ترجمه متون غربی و آداپته کردن نمایشنامه ها، گروه های تیاتری توانستند، جایگاهی برای خود بیابند، ولی این نوزاد، حالت احتضار خود را رها نکرد و تنها توانست گام های اندکی در جهت رشد خود بردارد.
* تنها درام ملی می تواند به فریاد تیاتر محتضر ما برسد
بعد ها عبدالحسین نوشین با تاکید بر لزوم نمایشنامه نویسی ایرانی بر این نکته صحه گذاشت که «تن ها درام ملی می تواند به فریاد تیاتر محتضر ما برسد» و این گونه، کانون معضل تیاتر ایران را به تصویر کشید.
به هر صورت، با کندی رشد و دشواری پذیرش اجتماعی، بالاخره تیاتر در سیر روند تکاملی خود در ایران، توانست همچون عنصری فرهنگی وارد عرصه حیات اجتماعی ما شود و به عنوان دل مشغولی و بخشی از زندگی برخی از اقشار اجتماعی و هنرمندان جای گیرد.
* از دهه 20 تاب بعد از انقلاب، ماجرای رونق هنر تیاتر
رونق این هنر در دهه 20 و اثرگذاری آن در جریان ها و تحولات سیاسی، افول آن در 30 و 40 به ویژه با شکل گیری آتراکسیون و حیات مجدد این هنر در دهه 50 حکایت از نقشی دارد که تیاتر برای خود در جامعه ایرانی تعریف کرده است.
پس از انقلاب اسلامی هرچند به دلیل شرایط انقلابی در سال های اول، این هنر همچون بسیاری از هنر ها با مشکلاتی مواجه بود، ولی به زودی توانست راه خود را بیابد و با سامان یافتن سالن های نمایش تحت مدیریت مرکز هنر های نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز فعالیت حوزه هنری راه رشد و گسترش خود را پی گیرد.
در این دوران، هرچند بر تعداد سالن های نمایشی افزوده نشد، اما تلاش شد از ظرفیت های موجود در حد نهایت بهره برداری شود.
این روند با درانداختن جشنواره بین المللی تیاتر فجر وجهی دیگر یافت و زمینه برای فعالیت روزافزون هنرمندان و گروه های تیاتری فراهم آمد؛ به گونه ای که اکنون به رغم مجموع مسایل و مشکلاتی که بر حرکت این هنر بند زده اند، می توان از کارنامه ای قابل اتکا در این حوزه سخن گفت؛ کارنامه ای که اگر بخشی از فرصت چانه زنی های اجرایی را به بازشناخت مسایلمان اختصاص می دادیم، اکنون بسی ارزشمند تر می بود.
* کارکرد های تیاتر؛ فراغت یا نگاه نقادانه؟
در یک تحلیل کلی می توان شش کارکرد را برای تیاتر بازشناخت: عنصری خودشناسانه، عنصری فرهنگی، عنصری آموزشی، عنصری ایدیولوژیک، عنصری انتقادی و عنصری تفریحی ـ فراغتی. بی شک پایه همه این کارکرد ها زیبایی شناسی است و اگر این مهم در دستور کار کارگردان قرار نگیرد آن اثر نمی تواند تاثیرگذاری عمیقی داشته باشد و به اثری ماندگار تبدیل شود.
نیاز به تیاتر به عنوان ضرورتی فرهنگی در جامعه امروز دارای ابعاد مختلفی است و راه برون رفت آن تقویت گروه های تیاتری، توسعه کالبدی و بازتعریف حوزه نظارت است
هرچند عموما در دو دهه اخیر با گسترش تیاتر های لاکچری و گران قیمت و اضافه شدن موسیقی و تولید کنسرت-نمایش ها، عنصر تفریحی و فراغتی تیاتر برجسته بوده است و بخش های آموزشی و انتقادی آن به محاق رفته است، اما همچنان در گوشه و کنار سالن های نمایش کشور می توان شاهد آثار نوآورانه ای و خلاقی بود که هم عنصر خودشناسانه را در خود دارند هم فضای فرهنگی شهروندان را رشد می دهند هم با رویکردی انتقادی تلاش می کنند جهان را به جای بهتری تبدیل کنند.
* توسعه یعنی صدای هنرمندان تیاتر شنیده شود
در نهایت اینکه نیاز به تیاتر به عنوان ضرورتی فرهنگی در جامعه امروز دارای ابعاد مختلفی است و راه برون رفت آن تقویت گروه های تیاتری، توسعه کالبدی و بازتعریف حوزه نظارت است.
در این مسیر برای رسیدن به وضعیت مطلوب، باید بار دیگر از خود بپرسیم که گره اساسی توسعه تیاتر در کجاست؟ بی شک برای رسیدن به پاسخ این پرسش و حرکت به سمت توسعه تیاتر باید سراغ هنرمندان این عرصه رفت.
هنرمندان حوزۀ تیاتر به عنوان فعالان این بخش از یک سو کم وبیش با فضای اجرایی و برنامه ریزی تیاتر آشنا هستند و از سوی دیگر ارتباطی بلا واسطه با مخاطبان و جامعه دارند. ازاین رو، به خوبی می توانند فضای موجود و وضعیت مطلوب را واکاوی کنند.
علاوه بر این که بررسی وضعیت موجود تیاتر کشور و ارایه راه حل هایی برای رشد و توسعه آن بدون توجه به آرا و دیدگاه های آنان بلاموضوع خواهد بود. بررسی دیدگاه و ارزیابی رویکرد هنرمندان برجسته تیاتر کشور است که می تواند سند راه توسعه تیاتر باشد. بی شک بررسی و کاویدن دیدگاه های آنان، تصویر روشنی از آینده توسعه تیاتر به دست می دهد.
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "«توسعه» یعنی صدای هنرمندان تیاتر شنیده شود" هستید؟ با کلیک بر روی اجتماعی، به دنبال مطالب مرتبط با این موضوع هستید؟ با کلیک بر روی دسته بندی های مرتبط، محتواهای دیگری را کشف کنید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "«توسعه» یعنی صدای هنرمندان تیاتر شنیده شود"، کلیک کنید.
