۵ دی در دنیای علم چه خبر؟

تقویم علم؛

به گزارش خبرگزاری ساینس بلاگ تاریخ علم مملو از رویداد های مهمی است که نوآوری ها کشف ها و حتی زادروز ها و درگذشت های دانشمندان و مخترعان تاثیرگذار جهان را در برمی گیرد. در این تقویم علم وقایع مهم مصادف با امروز 5 دی برابر با 25 دسامبر را ورق می زنیم.

 
***

درجه سانتی گراد

۲۵ دسامبر ۱۷۴۱ میلادی برابر با 5 دی ۱۱۲۰ خورشیدی اخترشانس سوئدی آندرش سلسیوس مقیاس درجه حرارت سانتی گراد را ابداع و در دماسنجی در اوپسالا در سوئد این درجه بندی را اعمال کرد و درجه سانتی گراد محدوده نقطه ثابت مقیاس فارنهایت (دماهای انجماد و جوش آب) را به ۱۰۰ تقسیم مساوی تقسیم کردد اما به طرز عجیبی نقطه انجماد را ۱۰۰ و نقطه جوش را ۰ تنظیم کرد. اما سال بعد این روش را معکوس کرد و این همان درجه بندی ای است که به درجه سلسیوس یا سانتی گراد یا صدبخشی معروف است و در سال ۱۹۴۸ به طور رسمی مورد پذیرش جهانی قرار گرفت.

دنباله دار هالی

۲۵ دسامبر ۱۷۵۸ میلادی برابر با 5 دی ۱۱۳۷ خورشیدی یوهان گئورگ پالیتز کشاورز و منجم آماتور آلمانی بازگشت دنباله دار هالی که رویت آن پیش بینی شده بود برای اولین بار همانندی جرمی کم نور در صورت فلکی حوت رصد کرد. ادموند هالی در سال ۱۷۰۵ بازگشت این دنباله دار را به نزدیکی زمین هر ۷۵.۵ سال پیش بینی کرده بود که ۵۳ سال بعد برای اولین بار این پیش بینی علمی ثابت شد درحالی که خود هالی ۱۶ سال پیش از این رویداد جدید مرده بود. پالیتز همچنین گذر ناهید را در ۶ ژوئن ۱۷۶۱ مشاهده کرد زمانی که او یک نوار سیاه را دید که زهره و خورشید را در نزدیکی آغاز و پایان گذر به هم پیوند می داد و به درستی این رصد را به عنوان شواهدی مبنی بر اینکه زهره دارای جو است تفسیر کرد. او همچنین دوره تغییر درخشندگی ستاره راس الغول یا بتا برساوش را در صورت فلکی برساوش اندازه گیری کرد.

تیروکسین

۲۵ دسامبر ۱۹۱۴ میلادی برابر با 5 دی ۱۲۹۳ خورشیدی زیست شیمی دان آمریکایی ادوارد سی کندال از بنیاد مایو در روچستر نیویورک برای اولین اولین هورمون تیروئید تیروکسین متبلور کرد. تیروکسین سرعت سلولی متابولیسم کربوهیدرات و سنتز و تجزیه پروتئین را کنترل می کند. کندال در ۲۳ دسامبر شروع به تبخیرکردن یک محلول اتانول از نمونه مقداری از اسید نامحلول غدد تیروئیدی کرد که با جراحی از بیماران برداشته شده بود. در اثر این تبخیر پوسته سفیدی بر جا ماند که با حلقه ای از مواد مومی مانند زردرنگ احاطه شده بود. در این مرحله افزودن اتانول باعث حل شدن مجدد مواد مومی شد اما پوسته سفید آن دیگر حل نشد. در روز کریسمس او مقداری از پوسته سفید را در اتانول و هیدروکسیدسدیم حل کرد. چند قطره اسیداستیک بلورها را رسوب داد. این تروکسین در تسکین علائم کمبود تیروئید در بیماران کم کاری تیروئید کاملا  فعال بود.

ولادیمیر ولادیمیرویچ بلوسف

 ۲۵ دسامبر ۱۹۹۰ میلادی برابر با 5 دری ۱۳۶۹ خورشیدی ولادیمیر ولادیمیرویچ بلوسف زمین شناس و ژئوفیزیکدان شوروی درگذشت. بلوسف در سال ۱۹۴۲ نظریه تمایز چگالی را عرضه کرد و بر این باور بود که حرکات سطح زمین نتیجه تغییرات ساختاری تدریجی درونی است زیرا ماده متراکم تر به سمت مرکز زمین فرو می رود. او قاره ها را این طور فرض کرد که کم و بیش در جای خود باقی می مانند و فقط تحت تأثیر حرکت عمودی قرار می گیرند. موقعیت او به عنوان دانشمندی برجسته در حفظ این مفهوم تأثیرگذار بود به طوری که تا اواخر دهه ۱۹۶۰ دانشمندان شوروی پذیرش نظریه تکتونیک صفحه ای را به تاخیر انداختند. بلوسوف معتقد بود که حرکات عمودی توده های خشکی قاره ای را نمی توان به درستی با نظریه تکتونیک صفحه ای که در غرب ارائه شده توضیح داد.