چگونه ارز اولیه بخریم؟ (راهنمای جامع و گام به گام)
برای خرید ارز اولیه چه باید کرد
برای خرید عرضه اولیه، اول از همه باید کد بورسی داشته باشید و توی یک کارگزاری ثبت نام کنید. بعدش باید از زمان عرضه اولیه باخبر بشید و حساب کارگزاریتون رو به اندازه کافی شارژ کنید. در نهایت هم، سر زمان مشخصی که اعلام میشه، از طریق سامانه کارگزاریتون (آنلاین یا آفلاین) برای خرید سهام، سفارشتون رو ثبت کنید.
بازار بورس، مثل یک دنیای پر رمز و راز می مونه که پر از فرصت های رنگارنگه، مخصوصاً برای اونایی که تازه واردش میشن. یکی از این فرصت ها که معمولاً حسابی سر و صدا می کنه و خیلی ها دوست دارن ازش استفاده کنن، خرید عرضه اولیه است. شاید اسمش کمی پیچیده به نظر بیاد، ولی نگران نباشید! اینقدر هم که فکر می کنید، سخت و نشدنی نیست. در واقع، خرید عرضه اولیه (که بهش IPO هم میگن)، می تونه یکی از شیرین ترین تجربه های سرمایه گذاری برای شما باشه، مخصوصاً اگه بدونید چطور باید توی این بازی شرکت کنید. اگه دلتون می خواد بدونید چطور میشه توی این فرصت ها سهیم شد و قدم به قدم یاد بگیرید که برای خرید ارز اولیه چه باید کرد، تا انتهای این مقاله همراه ما باشید تا همه فوت و فن هاشو با هم مرور کنیم و با زبانی خودمونی و ساده، هرچی لازمه رو براتون توضیح بدیم.
قدم اول: آشنایی با کد بورسی و انتخاب کارگزاری مناسب
قبل از اینکه بخوایم وارد گود بشیم و از سود شیرین عرضه اولیه ها حرف بزنیم، باید یک سری مقدمات رو آماده کنیم. فکر کنید می خواید برید شمال، خب اول باید ماشینتون رو چک کنید و بنزین بزنید، درسته؟ توی بورس هم همینطوره. اولین قدم برای اینکه بتونید هر سهمی، از جمله عرضه اولیه، رو بخرید، اینه که کد بورسی داشته باشید و یک کارگزاری خوب انتخاب کنید.
کد بورسی چیه و چرا لازمه؟
کد بورسی، مثل کارت ملی شما توی بازار سرمایه است. بدون اون، هیچ خرید و فروشی نمی تونید انجام بدید. پس داشتن این کد، اولین و مهم ترین شرط برای ورود به دنیای بورس و شرکت در عرضه های اولیه است. نگران نباشید، گرفتن کد بورسی خیلی هم سخت نیست.
اولین کاری که باید بکنید، ثبت نام توی سامانه سجام هستش. سامانه سجام، در واقع یک سیستم جامع برای ثبت اطلاعات مشتریانه. بعد از اینکه اطلاعاتتون رو توی سجام وارد کردید و کد پیگیری گرفتید، باید احراز هویت کنید. احراز هویت می تونه به صورت الکترونیکی یا حضوری باشه. خیلی از کارگزاری ها و دفاتر پیشخوان دولت، این خدمت رو به صورت الکترونیکی یا با حداقل دردسر انجام میدن.
بعد از اینکه احراز هویتتون هم انجام شد، کد بورسی شما صادر میشه و توی سامانه سجام و کارگزاری که انتخاب کردید، قابل مشاهده است. از اون به بعد، شما رسماً یک سرمایه گذار توی بازار بورس هستید و می تونید قدم های بعدی رو بردارید.
چطور یک کارگزاری خوب انتخاب کنیم؟
انتخاب یک کارگزاری مناسب، مثل انتخاب یک دوست و همراه خوب توی سفر بورسه. کارگزاری ها همون شرکت هایی هستن که کارهای معاملاتی شما رو انجام میدن و بهتون پلتفرم معاملاتی میدن تا بتونید سهام بخرید و بفروشید. خب، حالا چطور یک کارگزاری خوب رو پیدا کنیم؟
به چند تا نکته مهم باید دقت کنید:
- پلتفرم معاملاتی: ببینید سامانه معاملاتی کارگزاری چقدر کاربرپسنده و کار باهاش راحته؟ آیا اپلیکیشن موبایل داره؟ سرعتش چطوره؟ بعضی کارگزاری ها مثل مفید (با ایزی تریدر) یا آگاه (با آساتریدر)، پلتفرم های محبوبی دارن که امکانات خوبی به کاربر میدن.
- پشتیبانی: اگه وسط معامله به مشکل بخورید، می تونید سریعاً باهاشون تماس بگیرید و کمک بگیرید؟ پشتیبانی قوی و در دسترس، خیلی مهمه.
- خدمات ویژه: بعضی کارگزاری ها خدمات خاصی مثل اعتبار معاملاتی، گزارش های تحلیلی، کلاس های آموزشی و… ارائه میدن. ببینید کدوم این ها به درد شما می خوره.
- سرویس های عرضه اولیه: خیلی از کارگزاری ها برای خرید عرضه اولیه امکانات ویژه ای مثل ثبت سفارش آفلاین یا اطلاع رسانی پیامکی دارن. این ها می تونه کارتون رو راحت تر کنه.
بعد از انتخاب کارگزاری، باید توی سایتشون ثبت نام کنید، مدارک لازم رو بارگذاری کنید و بعد از بررسی، نام کاربری و رمز عبور سامانه معاملاتی براتون ارسال میشه.
از کجا بفهمیم عرضه اولیه داریم؟ چقدر پول آماده کنیم؟
خب، تا اینجا کد بورسی رو گرفتیم و یه کارگزاری خوب هم انتخاب کردیم. حالا می رسیم به قسمت جذاب ماجرا: چطور از عرضه های اولیه جدید باخبر بشیم و قبلش، پول لازم رو آماده کنیم؟
چطور از عرضه های اولیه جدید باخبر شیم؟
عرضه های اولیه معمولاً خبرساز میشن و کم پیدا کردنشون کار سختی نیست، ولی لازمه که حواستون جمع باشه و منابع خبری معتبر رو دنبال کنید. بهترین جاها برای اطلاع از عرضه های اولیه آتی:
- سایت های رسمی بورس و فرابورس: سازمان بورس و فرابورس ایران اطلاعیه های رسمی عرضه ها رو از قبل منتشر می کنن. (مثل سایت TSETMC و IFB.ir).
- کارگزاری ها: بیشتر کارگزاری ها، مشتریان خودشون رو از طریق پیامک، کانال تلگرام، صفحه اینستاگرام یا بخش اخبار سایتشون از عرضه های جدید باخبر می کنن. این یکی از راحت ترین روش هاست.
- سایت ها و اپلیکیشن های خبری بورسی: کلی سایت و اپلیکیشن خبری توی حوزه بورس وجود داره که لحظه به لحظه اخبار مربوط به عرضه های اولیه رو پوشش میدن و اطلاعات کاملی در اختیارتون میذارن.
اطلاعیه عرضه اولیه رو چطور بخونیم؟
وقتی خبر یک عرضه اولیه رو شنیدید، اولین کاری که باید بکنید اینه که برید سراغ اطلاعیه رسمی اون. این اطلاعیه ها پر از اطلاعات مهمی هستن که بدون دونستن اونا نمی تونید خرید موفقی داشته باشید. مهم ترین چیزهایی که توی اطلاعیه باید دنبالشون بگردید:
- نام نماد: مثلاً رپویا یا نان. این اسم رو باید توی سامانه کارگزاریتون جستجو کنید.
- تاریخ و ساعت عرضه: دقیقاً مشخص میشه که کی و چه ساعتی می تونید سفارشتون رو ثبت کنید. این زمان خیلی مهمه و معمولاً کوتاه هم هست.
- حداکثر سهمیه هر کد: یعنی هر نفر حداکثر چند سهم می تونه بخره. اگه بیشتر سفارش بدید، سفارشتون باطل میشه یا به اندازه سهمیه بهتون تعلق میگیره.
- دامنه قیمتی مجاز: مثلاً از ۲۰۰ تومن تا ۲۲۰ تومن. شما باید سفارشتون رو توی این بازه ثبت کنید. معمولاً همه توی سقف قیمتی سفارش میذارن.
- روش عرضه: معمولاً به روش بوک بیلدینگ (Book Building) هست که جلوتر توضیح میدیم.
- پیام ناظر بازار: در روز عرضه، پیام ناظر بازار توی سامانه های معاملاتی و سایت TSETMC منتشر میشه که جزئیات دقیق و لحظه آخری رو اعلام می کنه. حتماً حواستون بهش باشه.
پول لازم برای خرید عرضه اولیه رو چطور تامین کنیم؟
برای اینکه بتونید عرضه اولیه بخرید، باید به اندازه کافی پول توی حساب کارگزاریتون داشته باشید. این پول باید قبل از شروع زمان ثبت سفارش توی حسابتون باشه.
- محاسبه مبلغ مورد نیاز: اگه می خواید حداکثر سهمیه رو بخرید، کافیه حداکثر سهمیه هر کد رو توی سقف دامنه قیمتی مجاز ضرب کنید. مثلاً اگه حداکثر سهمیه ۱۰۰۰ سهم و سقف قیمت ۲۰۰ تومن باشه، شما به ۲۰۰ هزار تومن پول نیاز دارید.
- شارژ حساب کارگزاری: معمولاً کارگزاری ها امکان واریز آنی وجه رو از طریق درگاه پرداخت آنلاین دارن. می تونید با کارت شتابتون و رمز دوم، به سرعت حسابتون رو شارژ کنید. بعضی ها هم روش فیش بانکی رو دارن که زمان بره و ممکنه برای عرضه اولیه مناسب نباشه.
یادتون باشه: اگه موقع ثبت سفارش، پولتون کافی نباشه، سفارشتون یا رد میشه یا به اندازه موجودی حسابتون سهم براتون خریداری میشه. پس حتماً از قبل حسابتون رو فول شارژ کنید.
ثبت سفارش خرید عرضه اولیه: دستی یا خودکار؟
رسیدیم به حساس ترین و هیجان انگیزترین بخش ماجرا: ثبت سفارش! اینجا همونجاییه که باید سریع و با دقت عمل کنید تا از قافله عقب نمونید.
روش بوک بیلدینگ (Book Building) چی میگه؟
بیشتر عرضه های اولیه توی ایران، با روشی به اسم بوک بیلدینگ انجام میشن. توی این روش، بر خلاف معاملات عادی بورس که اولویت با اولین نفره که سفارش ثبت می کنه، اینجا زمان ثبت سفارش خیلی مهم نیست. در واقع، بازه قیمتی مجاز (مثلاً بین ۲۰۰ تا ۲۲۰ تومن) اعلام میشه و همه شرکت کننده ها سفارشات خودشون رو توی این بازه ثبت می کنن. نکته مهم اینجاست که اولویت تخصیص سهام، با اوناییه که سفارششون رو توی سقف قیمتی (مثلاً ۲۲۰ تومن) ثبت کردن.
معمولاً چون عرضه های اولیه سودآورن، تقاضا براشون خیلی زیاده و همه سعی می کنن سفارششون رو توی سقف قیمتی ثبت کنن. پس شما هم حتماً توی سقف قیمتی سفارش بذارید تا شانس تخصیص سهام بهتون بالاتر بره.
خرید دستی (آنلاین) چطوریه؟
روش دستی یعنی خودتون توی اون زمان مشخصی که اعلام شده، وارد سامانه معاملاتی کارگزاریتون بشید و سفارشتون رو ثبت کنید. مراحلش به این صورته:
- ورود به سامانه: سر ساعت مقرر (مثلاً ۱۰:۰۰ صبح) وارد سامانه آنلاین کارگزاریتون بشید.
- جستجوی نماد: نام نماد عرضه اولیه رو (مثلاً رپویا) توی قسمت جستجو وارد کنید.
- وارد کردن حجم و قیمت: حجم رو همون حداکثر سهمیه هر کد (یا کمتر، اگه نمی خواید همه رو بخرید) وارد کنید. قیمت رو هم حتماً سقف قیمتی که توی اطلاعیه اعلام شده، وارد کنید.
- تأیید و ارسال سفارش: بعد از چک کردن اطلاعات، سفارش رو تأیید و ارسال کنید.
یادتون باشه که توی روش بوک بیلدینگ، سرعت عمل توی چند ثانیه اول خیلی اهمیت نداره. مهم اینه که سفارشتون رو توی بازه زمانی اعلام شده و با سقف قیمت ثبت کرده باشید. ولی خب، همیشه بهتره که زودتر کار رو تموم کنید تا خیالتون راحت باشه.
خرید خودکار (آفلاین) از طریق کارگزاری چطور کار می کنه؟
بعضی از کارگزاری ها برای راحتی مشتریانشون، امکان ثبت سفارش آفلاین یا خودکار رو فراهم کردن. اینجوری شما نیازی ندارید دقیقاً سر ساعت عرضه پای سیستم باشید.
مکانیزم کار معمولاً اینطوریه:
- شما چند ساعت یا حتی چند روز قبل از عرضه، درخواستتون رو توی بخش مربوط به عرضه اولیه در سامانه کارگزاری ثبت می کنید.
- اطلاعات لازم مثل حداکثر سهمیه با سقف قیمت رو انتخاب می کنید یا خودتون دستی وارد می کنید.
- کارگزاری به صورت خودکار، سر زمان مقرر، سفارش شما رو ارسال می کنه.
این روش برای کسانی که نمی تونن توی ساعت مشخص شده آنلاین باشن، خیلی خوبه. مثلاً توی کارگزاری مفید، از طریق سامانه ایزی تریدر میشه این کار رو انجام داد: وارد بخش «دیده بان» میشید، گزینه «عرضه اولیه» رو انتخاب می کنید، بعد «ثبت درخواست خرید» رو میزنید و اطلاعات رو تأیید می کنید. اگه موجودیتون کافی باشه، خودشون سفارش رو ارسال می کنن.
بعد از ثبت سفارش چی میشه؟ تخصیص سهام و پیگیری
بعد از اینکه سفارشتون رو ثبت کردید، دیگه کاری از دست شما برنمیاد و باید منتظر بمونید. بعد از اتمام زمان ثبت سفارش، سازمان بورس و ناظر بازار، با توجه به تعداد شرکت کننده ها و قوانین موجود، سهام رو بین همه تقسیم می کنن.
معمولاً چند ساعت بعد (گاهی تا عصر یا شب همون روز)، سهام خریداری شده توی پرتفوی (سبد سهام) شما توی سامانه کارگزاریتون نمایش داده میشه. اگه تعداد زیادی متقاضی باشن، ممکنه به هر کد معاملاتی، کمتر از حداکثر سهمیه اعلام شده، سهام تعلق بگیره. اگه هم به هر دلیلی سفارشتون موفقیت آمیز نبود یا کمتر از پولی که گذاشته بودید سهام تخصیص پیدا کرد، باقی پول به حسابتون برمی گرده.
همه آنچه باید درباره عرضه اولیه بدونید!
تا اینجا مراحل اصلی رو گفتیم. حالا بیایید کمی عمیق تر بشیم و به چند تا سوال پرتکرار و نکات کلیدی دیگه درباره عرضه اولیه بپردازیم که می تونه بهتون کمک کنه هوشمندانه تر عمل کنید.
همیشه سود می کنیم؟ ریسک نداره؟
خیلی ها فکر می کنن عرضه اولیه یعنی سود قطعی و بدون ریسک. خب، راستش رو بخواهید، در اغلب موارد، عرضه های اولیه با سود همراه هستن. قیمت گذاریشون جوریه که یک حاشیه سود برای خریداران اولیه در نظر گرفته میشه تا هم مردم تشویق بشن به خرید و هم شرکت بتونه سرمایه لازم رو جذب کنه. به خاطر همین هم همیشه مورد استقبال قرار می گیرن.
اما! این به این معنی نیست که هیچ ریسکی ندارن. همیشه ممکنه شرایط بازار تغییر کنه، یا شرکت در بلندمدت عملکرد خوبی نداشته باشه. هرچند که ریسک عرضه های اولیه در مقایسه با خرید سهام عادی کمتره، ولی صفر نیست. پس بهتره قبل از خرید، یک تحلیل اولیه از شرکت و صنعتش داشته باشید.
میشه از چند کارگزاری عرضه اولیه خرید؟
این سوال خیلی رایجه، مخصوصاً بین اونایی که تازه وارد بورس شدن. جوابش اینه: خیر. شما می تونید توی چند کارگزاری مختلف حساب داشته باشید، اما فقط یک کد بورسی دارید. سهمیه عرضه اولیه هم بر اساس کد بورسی تخصیص داده میشه، نه تعداد حساب های کارگزاری شما. پس اگر از سه کارگزاری هم سفارش ثبت کنید، فقط به اندازه سهمیه یک کد بورسی بهتون سهام تعلق می گیره.
خرید عرضه اولیه بدون پول نقد (اعتباری) ممکنه؟
گاهی اوقات پیش میاد که سرمایه گذار پول نقد کافی توی حساب کارگزاریش نداره، چون همه رو سرمایه گذاری کرده. بعضی کارگزاری ها، برای این مواقع، امکان خرید اعتباری عرضه اولیه رو فراهم کردن. یعنی اگه پول کافی ندارید، کارگزاری بهتون اعتبار میده و شما بعداً باید اون پول رو به کارگزاری برگردونید. البته این یک خدمت خاصه و همه کارگزاری ها این کار رو نمی کنن. اگه این گزینه براتون مهمه، موقع انتخاب کارگزاری باید حتماً بهش توجه کنید و شرایطشو خوب بخونید.
قبل از استفاده از اعتبار، حتماً شرایط و سود احتمالی رو بسنجید و از تواناییتون برای تسویه بدهی به کارگزاری مطمئن بشید تا خدایی نکرده به مشکل نخورید.
بهترین زمان برای فروش عرضه اولیه کیه؟
یکی از تصمیم های مهم بعد از خرید عرضه اولیه، زمان فروشه. اینجا دیگه قضیه کمی پیچیده تر میشه و رویکردهای مختلفی وجود داره:
- فروش سریع (کوتاه مدت): خیلی ها دوست دارن محض اینکه سهمشون سودده شد، اونو بفروشن و سودشون رو نقد کنن. این رویکرد برای کسایی خوبه که نمی خوان ریسک زیادی رو تحمل کنن و به سودهای کوچیک راضی هستن. معمولاً در چند روز اول بعد از عرضه، سهم توی صف خریده و فرصت خوبی برای فروش با سود هست.
- نگهداری بلندمدت: بعضی ها هم اعتقاد دارن اگه شرکت، شرکت خوبیه و آینده روشنی داره، بهتره سهم رو نگه دارن و از رشد بلندمدتش استفاده کنن. توی این حالت، باید تحلیل بنیادی از شرکت داشته باشید و وضعیت صنعت و بازار رو هم رصد کنید.
برای تصمیم گیری بهتر، به این نکات هم توجه کنید:
- تحلیل بنیادی: گزارش های مالی شرکت، اخبار صنعت، محصولات جدید و هرچیزی که به آینده شرکت ربط داره رو بررسی کنید.
- شرایط بازار: اگه بازار صعودیه، ممکنه سهمتون بیشتر رشد کنه. اگه نزولیه، شاید بهتر باشه زودتر نقدش کنید.
- رفتار سهامداران عمده: حواستون به رفتار سهامداران عمده شرکت باشه. اگه شروع به عرضه سنگین سهم کنن، ممکنه نشونه خوبی نباشه.
چطور شانس خرید عرضه اولیه در روز دوم رو بیشتر کنیم؟
معمولاً روز عرضه اولیه، به خاطر تقاضای زیاد، سهمیه کمی به هر کد بورسی میرسه. خیلیا دلشون می خواد سهم بیشتری بخرن و برای همین، سراغ خرید سهم در روزهای بعد از عرضه اولیه میرن. اما این کار، دیگه مثل روز اول راحت نیست!
بعد از روز اول، سهم دیگه به عنوان عرضه اولیه معامله نمیشه و مثل یه سهم عادیه. از طرفی، چون روزهای اول معمولاً سوددهی خوبی داشته، همه هجوم میارن برای خریدش و صف های خرید سنگینی تشکیل میشه. خرید توی صف خرید سنگین، شانس کمی داره، اما با رعایت چند نکته می تونید شانس خودتون رو افزایش بدید:
- سرعت اینترنت: داشتن اینترنت پرسرعت، حرف اول رو می زنه. هرچی اتصال شما به سرورهای بورس سریع تر باشه، سفارشتون زودتر به هسته معاملات میرسه.
- ثبت سفارش راس ساعت ۸:۴۵: بازار بورس ساعت ۹ صبح شروع میشه، اما امکان ثبت سفارش از ساعت ۸:۴۵ وجود داره. مهم اینه که دقیقاً راس ساعت ۸:۴۵ یا حتی چند ثانیه زودتر (چون معمولاً چند ثانیه طول میکشه تا سفارشتون به هسته معاملات برسه) سفارشتون رو ثبت کنید.
- استفاده از VPS (سرور مجازی): بعضی از تریدرهای حرفه ای برای افزایش شانس، از سرور مجازی استفاده می کنن. VPS یک کامپیوتره که به صورت ۲۴ ساعته روشنه و به یک اینترنت فوق العاده پرسرعت وصله. اینجوری سفارشتون با کمترین تأخیر به هسته معاملات ارسال میشه.
نکته: حتی با رعایت همه این نکات هم، خرید توی صف های سنگین روز دوم، شانس ۱۰۰ درصدی نداره و نیاز به کمی خوش شانسی هم داره.
| نام نماد | تاریخ عرضه | قیمت عرضه |
|---|---|---|
| مهر | ۱۴۰۴/۰۲/۲۳ | قیمت ثابت ۳,۱۱۳ ریال |
| وپایا | ۱۴۰۴/۰۱/۲۵ | قیمت ثابت ۱,۲۳۶ ریال |
| کانسار | ۱۴۰۳/۱۲/۲۷ | قیمت ثابت ۳۹,۴۵۵ ریال |
| آلومینا | ۱۴۰۳/۱۲/۰۸ | قیمت مبنا ۵۴,۷۷۶ ریال |
| مهرمام | ۱۴۰۳/۱۲/۰۷ | قیمت ثابت ۳,۷۳۰ ریال |
| الکتروماد | ۱۴۰۳/۱۱/۲۷ | قیمت ثابت ۲,۷۵۷ ریال |
| این لیست فقط نمونه ای از عرضه های اولیه اخیر است و به منظور آشنایی با نحوه ارائه اطلاعات ارائه شده است. | ||
جمع بندی
درسته که بازار بورس پیچیدگی های خاص خودشو داره، اما خرید عرضه اولیه یکی از بهترین و کم ریسک ترین فرصت ها برای شروع یا حتی ادامه سرمایه گذاریه. اگه دلتون می خواد از این فرصت ها استفاده کنید، کافیه که قدم به قدم پیش برید. اول کد بورسی بگیرید و یه کارگزاری حسابی پیدا کنید، بعدش حسابی حواستون به اخبار و اطلاعیه های عرضه اولیه ها باشه و به موقع حسابتون رو شارژ کنید. در آخر هم، با دقت و توی زمان مشخص، سفارشتون رو ثبت کنید.
یادتون باشه، توی بازار سرمایه، آموزش و آگاهی همیشه حرف اول رو می زنه. هرچی بیشتر بدونید، تصمیم های بهتری می گیرید و می تونید با خیال راحت تری توی این بازار فعالیت کنید. پس همیشه دنبال یادگیری باشید و از تجربه های جدید نترسید. بازار سرمایه مثل دریاییه که هر روز میشه چیزهای جدیدی ازش یاد گرفت.
