چه تفاوتی بین مالیات مستقیم و غیر مستقیم است؟

به گزارش گروه اقتصاد خبرگزاری علم و فناوری ساینس بلاگ، بخش دوم-مالیات در مفهوم کلی به دو دسته مالیات‌های مستقیم و مالیات‌های غیر مستقیم تقسیم بندی می‌شود. همانطور که در بخش اول این مفهوم (مالیات) تشریح شد؛ مالیات‌های مستقیم در واقع مالیات‌هایی هستند که مستقیما و بدون واسطه از درآمد و دارایی اشخاص اخذ می‌شود. در حالی که مالیات‌های غیر مستقیم به طرز نامحسوس و غیر مستقیم بر روی قیمت کالا‌ها یا خدمات از مصرف کننده دریافت می‌گردد.
 
تعریف مالیات مستقیم

به منظور درک بهتر تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم، ارائه تعریف دقیق از هر یک از این دو نوع مالیات ضرورت دارد. به مالیاتی که بدون واسطه و به صورت مستقیم از درآمد یا دارایی‌های مؤدیان مالیاتی اخذ می‌شود، مالیات مستقیم می‌گویند.

بر اساس قانون مالیات مستقیم کلیه افرادی که در داخل کشور دارایی و اموال دارند به منظور حفظ و نگهداری از این اموال موظف به پرداخت مالیات هستند. مالیات مستقیم با مالیات بر دارایی در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار می‌گیرد.

مالیات بر درآمد: براساس قانون کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی که در داخل ایران درآمد دارند مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. بر اساس این قانون حتی افرادی که در ایران ساکن نبوده و حتی ایرانی نباشند در صورت برخورداری از منبع درآمد در داخل کشور باید نسبت به ثبت اظهارنامه مالیاتی اقدام کرده و مالیات درآمد خود را پرداخت نمایند. در این قانون اشخاص حقوقی بابت درآمد‌های خارجی نیز مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. شیوه تعیین این نوع مالیات در ایران بر اساس خوداظهاری بوده و افراد باید سود و زیان و درآمد را محاسبه کرده و در قالب اظهارنامه به سازمان امور مالیاتی تسلیم کنند.

مالیات حق تمبر: در صورتی که افراد به منظور رسمیت بخشیدن به اسناد خود از تمبر استفاده کنند، مشمول پرداخت مالیات می‌شوند. این نوع مالیات که به واسطه هزینه تمبر از اشخاص مختلف دریافت می‌شود یکی از انواع مالیات مستقیم به حساب می‌آید.

مالیات بر ارث: دسته دیگری از مالیات‌های مستقیم که در بحث تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم اهمیت دارد، مالیات بر ارث است. بر اساس قانون هر یک از وراث به نسبت نوع مال و طبقه‌ای که ارث دارند، به منظور انتقال ماترک متوفی باید مبلغ مشخصی را به عنوان مالیات پرداخت کنند.

مالیات غیر مستقیم چیست؟

 

بر روی اکثر کالا‌ها و همچنین خدماتی که به افراد ارائه می‌شود، مبلغی به عنوان مالیات مصرف کننده اخذ می‌شود که به آن مالیات غیر مستقیم گفته می‌شود.

مالیات بر واردات: به منظور حمایت از تولیدات داخلی از کالا‌های وارداتی به کشور اخذ می‌شود.

مالیات بر معاملات: انواع مختلفی دارد که مالیات بر ارزش افزوده شناخته‌شده‌ترین نوع آن است. در این شیوه در زمان خرید و فروش کالا از فروشنده مالیات اخد می‌شود که فروشنده آن را از خریدار دریافت می‌کند.

چه تفاوتی بین مالیات مستقیم و غیر مستقیم است

به عنوان اصلی‌ترین تفاوت مالیات مستقیم و غیر مستقیم می‌توان به ۵ مورد اساسی و مهم اشاره کرد:

۱- استراتژیک بودن مالیات غیر مستقیم و پیشرو بودن مالیات مستقیم

در واقع می‌توان به این صورت بیان کرد که مالیات مستقیم با درآمد و دارایی که بر آن مالیات تعلق گرفته رابطه مستقیم دارد و در صورتی که میزان درآمد یا ارزش دارایی افزایش پیدا کند، مالیات آن نیز افزایش پیدا می‌کند.

۲- واسطه

اخذ مالیات مستقیم واسطه‌ای وجود ندارد در حالی که مالیات غیر مستقیم توسط یک واسطه اتفاق می‌افتد. به بیان ساده‌تر می‌توان گفت که در مالیات مستقیم، مبلغ مالیات بر درآمد یک سازمان یا فرد یا بر اموال آنها تعلق می‌گیرد در صورتی که مالیات غیر مستقیم از یک سازمان یا شخص دریافت می‌شود.

۳- فرار مالیاتی

امکان فرار و خودداری کردن از پرداخت مالیات مستقیم وجود دارد (جرم فرار مالیاتی چیست و چه مجازاتی دارد؟) در حالی که این موضوع در مورد مالیات غیر مستقیم صدق نمی‌کند. همچنین برخی از سازمان‌ها نیز ممکن است برای خودداری از پرداخت مالیات، سود ناخالص، سود سهام یا بدهی‌های کلان خود را اعلام نکنند.

۴- انتقال مالیات

مالیات غیر مستقیم را می‌توان از یک شخص به شخص دیگر انتقال داد، اما در مورد مالیات مستقیم امکان انتقال وجود ندارد. مالیات مستقیم یکی از مهم‌ترین جنبه‌های اقتصاد است که می‌تواند در کاهش تورم، کاهش قدرت خرید مردم و همچنین کاهش درآمد‌های آنها نقش داشته باشد.

۵– هزینه‌ها

هزینه‌هایی که به جمع‌آوری، خرید کالا و خدمات مربوط می‌شود، شامل مالیات مستقیم نیستند، زیرا دارای کسورات مختلفی هستند که محاسبه آن را زمان‌بر و هزینه‌بر می‌کند. به همین دلیل مقامات و متصدیان مالیاتی جمع‌آوری مالیات غیر مستقیم را به مالیات مستقیم در اولویت قرار می‌دهند، زیرا جمع‌آوری مالیات مستقیم زمان‌بر است.

نتیجه

مالیات بخش بزرگی از درآمد دولت و در نتیجه افزایش رفاه مردم را تعیین می کند که نقش چشمگیر آن در هر جامعه ای به وضوح قابل رویت است. همچنین این موضوع باعث می شود بین پرداخت مالیات و دریافت خدمات، یک رابطه سازنده و در نهایت اعتماد سازی ایجاد شود که نتیجه ای جزء بهبود وضعیت اقتصاد و معیشت و رفاه جامعه نخواهد داشت.