پول ساخت این همه سریال گران و برنامه های پی در پی از کجا می آید

آفتاب نیوز :

زمانی که هنوز فعالیت پلتفرم ها شروع نشده بود و vcd ها فعالیت زیادی داشتند هم درآمدزایی موسسات و بازگشت سرمایه محل سوال بود. آن زمان هم عنوان می شد که بعضی از این موسسات در سایه فعالیت های هنری خود، کار های جانبی صادرات و واردات انجام می دهند و همین باعث شده است که بتوانند به حیات کاری خود ادامه دهند. با شروع فعالیت پلتفرم ها در شبکه نمایش خانگی و تولد بیش از 400 پلتفرم که در گونه های مختلف به دنبال تولید محتوا هستند، بحث سود و سرمایه همچنان پابرجاست؛ اما نکته قابل توجه درآمدزایی این پلتفرم هاست و اینکه درآمد آن ها از کجاست و آیا با تولید سریال ها و ریالیتی شو ها این بازگشت سرمایه صورت می گیرد؟

افزایش چندبرابری تولید باعث شده است که هزینه کرد تولید در هر قسمت افزایش یابد و این هزینه گاهی به خاطر عدم برگشت باعث دردسر سرمایه گذاران و پلتفرم ها می شود.

بازگشت سرمایه یا ورشکستگی؟

با جهش قیمت دلار، هزینه تولید و به تبع آن دستمزد ها افزایش یافت تا جایی که همین اواخر یکی از مدیران پلتفرم ها عنوان کرد که برای ساخت یک قسمت از یک سریال 8 میلیارد تومان هزینه می شود؛ بودجه ای که شاید با حساب سرانگشتی و کسر دستمزد بازیگران در این وضعیت اقتصادی بودجه ناچیزی باشد. اما آیا همین بودجه ها که صرف تولید سریال ها و ریالیتی شو ها می شود، برای سرمایه گذار یا پلتفرم ها بازگشت سرمایه دارد؟ در میان انبوه پلتفرم های قدیمی و جدید، تنها چند پلتفرم در حوزه سریال و برنامه سازی فعالند؛ پلتفرم هایی که تعداد آن ها به تعداد انگشتان یک دست نمی رسد. این در حالی است که در حال حاضر بیش از 400 پلتفرم از ساترا مجوز گرفته اند. عدم فعالیت بیشتر پلتفرم ها باعث شده است که برخی از آن ها در آستانه ورشکستگی و تعطیلی قرار بگیرند؛ تا جایی که محمدحسن خلعتبری، معاون تنظیم بازار و توسعه کسب وکار ساترا، در گفت وگویی با همشهری عنوان کرد که بیش از 40درصد سهم بازار در اختیار چند پلتفرم است و یکه تازی آن ها پدیده «قدرت مسلط ها» را در عرصه رسانه های نمایشی به دنبال دارد. 

سهم پلتفرم ها در بازار

تنها چند پلتفرم هستند که بازار را در دست گرفته اند؛ مجله ساینس بلاگ یکی از این پلتفرم هاست که عنوان شده است 70 درصد سهم بازار را دارد؛ فیلم نت هم توانسته است 20 درصد سهم بازار را به دست بیاورد و درنهایت 10 درصد بازار در دست مجله ساینس بلاگ است. همه این ها در حالی است که به همین پلتفرم ها سرمایه های زیادی تزریق می شوند؛ سرمایه هایی که گاهی با مدیریت اشتباه یا تولیدات بسیار گران و عدم درآمدزایی باعث شکست پلتفرم شده اند.

روند تبلیغ در پلتفرم ها

در گذشته بحث تبلیغ به وزارت ارشاد سپرده شده بود و بعد از فعالیت رسمی ساترا، این سازمان متولی حوزه صوت و تصویر فراگیر شد. این که آیا ساترا به این حوزه وارد شده و ورودش چه فرایندی داشته است، سوالی است که خلعتبری در پاسخ به آن می گوید: تبلیغات در لایه تولید، یعنی تولید تبلیغات. ما هم اکنون در کشور نزدیک به 35شرکت تولید تبلیغات داریم. از این تعداد، 3 شرکت جدی تر فعالیت می کنند و عمده تبلیغات تلویزیونی را این شرکت ها به انجام می رسانند. در وزارت ارشاد نیز کانون های تبلیغاتی وجود دارند که از جانب آن ها مجوز هایی به این شرکت ها داده می شود و به تازگی نظارت بر این امر هم به ساترا واگذار شده است؛ به این معنا که ساترا در لایه تولید، صدور مجوز و نظارت در این حوزه مسیولیت دارد. البته ما هنوز و فعلا به این حوزه وارد نشده ایم؛ اما قصد داریم به زودی به لایه اعمال تبلیغات در لایه تولید هم وارد شویم.

تعرفه ها و درآمدی که به جیب پلتفرم ها می رود

معاون تنظیم بازار و توسعه کسب وکار ساترا درباره تعرفه ای که پلتفرم ها اعمال می کنند، توضیح می دهد: ما به لحاظ قانونی نمی توانیم به یک کسب وکار بگوییم که تعرفه اعمالی شما این مقدار تومان یا ریال باشد؛ در دنیا هم اینگونه نیست و به هیچ وجه برای هیچ کسب وکاری قیمت تعیین نمی شود؛ اما در کشور ما بازار کمی متفاوت است؛ زیرا یک سری بازیگر مسلط وجود دارند که بخش عمومی و محتوای خدمت عمومی شامل صداوسیما، تلوبیون و پلتفرم های این چنینی را شامل می شود و این ها سهم قابل توجهی از بازار را در اختیار دارند؛ به این معنا که حق انتخاب کاربر محدود می شود و تعریف بازار به آن ها اطلاق نمی شود؛ زیرا در آن صورت بازار، بازاری انحصاری خواهد بود.
توجه به این نکته ضروری است که بر مبنای قوانین رقابتی که در همه کشور های جهان وجود دارد، اگر 2 یا 3بازیگر مسلط، بالای 40درصد بازار را برای خود داشته باشند، به این بازار در فضای بین المللی، بازار انحصاری گفته می شود. در این شرایط است که تنظیم گر وارد می شود و اشکال می گیرد و قواعدی وضع می کند.

سه شیوه درآمدزایی پلتفرم ها

پلتفرم ها معمولا از 3 راه به درآمدزایی می رسند؛ نخست از محل تبلیغات که بیشترین درآمد را ایجاد می کند. دومین درآمدزایی از محل اشتراک است؛ اما سومین راه از محل ترافیک اینترنتی است که به نظر می رسد نخستین و سومین راه پردرآمدشدن پلتفرم های فعال شده است. تبلیغات در پخش ریالیتی شو ها یا سریال ها باعث می شود که درآمد قابل توجهی برای پلتفرم ایجاد شود. استفاده از ترافیک اینترنتی هم از عوامل مهم پردرآمدشدن پلتفرم هاست.