مجازات مجرمان متناسب با جرمشان باشد/ چگونه می توان تعداد سارقان را کم کرد؟

آمارهای اعلام شده از سوی پلیس حاکی از آن است که روزانه ده ها و حتی صدها نفر به دلیل ارتکاب جرایم مختلفی از جمله سرقت دستگیر می شوند. مجرمانی که درصد قابل توجهی از آنان در مدت زمان کوتاهی پس از دستگیری آزاد می شوند و احتمالا همین موضوع نیز سبب تمایل برخی از آنان به تکرار جرم شده است، از طرفی دیگر شاید مجازات صرف نیز راهکار کافی برای کاهش این آمار نباشد. در همین راستا یک جامعه شناس توصیه ها و پیشنهاداتی را مطرح کرده است.

به گزارش ساینس بلاگ، هفته گذشته بود که انتشار ویدیویی از یک زورگیری در بزرگراه شهید صدر، توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد. با افزایش حساسیت ها به این پرونده، پلیس نیز با حساسیت بیشتری این موضوع را پیگیری کرد و در نهایت نیز در اوایل هفته جاری این زورگیران شناسایی و دستگیر شدند. اما پرسش اساسی اینجاست که چگونه می توان روند ارتکاب جرایم و تکرار چنین اقداماتی را متوقف کرد؟ پیش تر زورگیری مشابه ای در بزرگراه آیت الله هاشمی رفسنجانی (نیایش) رخ داده و قبل از آن نیز موارد متعدد دیگری وجود داشته که با مراجعه به آرشیو اخبار قابل دسترسی است.

امیرمحمود حریرچی، جامعه شناس در گفت وگو با ساینس بلاگ، درباره اینکه چه برخوردی باید با مجرمان صورت بگیرد تا دیگر شاهد تکرار ارتکاب جرم از سوی آنان نباشیم، گفت: هرگونه جرم یا اتفاقی که رخ می دهد، باید منشاء و علت آن ریشه یابی شود. در مواجهه با افرادی که جرایم و تخلفات مختلفی را مرتکب شده اند، در مرحله اول باید مشخص شود علت اینکه افراد به این کارهای خلاف روی آورده اند چیست؟ آیا این افراد متوجه خطرناک بودن این امور نیستند؟ یا اینکه از عاقبت کار خود واهمه ای ندارند؟

وی افزود: به نظر می رسد یکی از علت هایی که افراد دست به ارتکاب جرم و تکرار آن می زنند؛ شرایط اقتصادی و بیکاری است. اما این موضوع به این معنا نیست که هرفردی که مشکل مالی داشته باشد یا بیکار باشد می تواند مجرم نیز باشد. معمولا این افراد می خواهند با ساده ترین روش ها و در کمترین زمان ممکن، به خواسته های خود برسند که باعث می شود دست به انجام چنین کارهای خشنی نظیر آنچه که نمونه اخیرش را در اتوبان صدر شاهد بودیم، بزنند. متاسفانه عده ای از مجرمان هم تصور می کنند که دیگران حقشان را خورده اند و با این روش های خفت گیری و زورگیری قصد دارند حق خود را پس گیرند که این تصور نیز کاملا اشتباه است. 

خانواده اولین محل آموزش هر کودک است

حریرچی با اشاره به نقش خانواده ها در آموزش کودکان گفت: همچنین خانواده علاوه بر اینکه موظف است محیطی امن و سالم برای رشد و پرورش کودکان ایجاد کند؛ باید خود نیز برخی مهارت های اجتماعی را به کودک آموزش دهد تا در بزرگسالی کمتر با مشکل مواجه شود. به عنوان مثال مسیولیت پذیری، کنترل خشم و نحوه تشخیص درست از غلط، از جمله وظایف پدر و مادر در برابر فرزند است. در واقع اولین مرکزی که شخصیت کودک در آن شکل می گیرد و اولین آموزش ها را دریافت می کند؛ خانواده است که این مسیله نیز می طلبد والدین قبل از بچه دار شدن، خودشان مهارت های مختلفی را کسب کنند.

هیچکس نباید از تحصیل جا بماند

وی درباره ریشه های این رفتارهای غلط افزود: متاسفانه بسیاری از مجرمان در خانواده هایشان مشکلات زیادی دارند و از کودکی تجربه های تلخی داشته اند. مثلا ممکن است پدر و مادر آنها از هم طلاق گرفته باشند یا پدر خانواده مردی معتاد و خشن باشد بنابراین این افراد از کودکی مشکلات زیادی داشته و نتوانسته اند در محیط مناسبی رشد کنند.

این آسیب شناس اجتماعی اظهارکرد: در بیشتر این موارد شاهد هستیم که این افراد از تحصیل بازمانده اند به این معنا که به دلایل مختلف ترک تحصیل کرده و به جای اینکه در مدارس و دانشگاه ها، آموزش ببینند در محیط هایی قرار گرفته اند که به قول معروف از دوستان ناباب، درس های بدی گرفته اند؛ در همین پرونده زورگیری در بزرگراه صدر نیز شاهد این مثال بودیم که یکی از بچه محل ها دیگران را به تشکیل باند تشویق کرده بود.

حریرچی با اشاره به تجریه سایر کشور ها در مواجهه با مجرمان گفت: یکی از مشکلات در کشور ما همین ترک تحصیل هایی است که صورت می گیرد. به این صورت که کودکان با دلایل مختلف اما عمدتا مالی، مدرسه را ترک می کنند. در سایر کشورهای پیشرفته دنیا مانند انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا، اسکاندیناوی و … سازمان هایی وجود دارند که اگر دانش آموزی یک هفته به مدرسه نروند؛ کارشناسان مربوطه علت این پدیده را جویا می شوند و مشکلات فرد را رفع می کنند تا دوباره به تحصیل بازگردد.

وی افزود: در بررسی سایر کشورها دیده می شود که حتی اگر خانواده ای به دلیل مشکل مالی فرزند خود را دیگر به مدرسه نفرستند؛ سازمان های مربوطه ماهیانه مبلغی برای تحصیل و زندگی این کودکان به والدین می دهند تا امکان درس خواندن مجدد دانش آموز فراهم شود و این گونه است که فرد در محیط درستی رشد و تحصیل پیدا می کند و کمتر مرتکب جرم می شود. متاسفانه ما شاهد هستیم که در کشور ما، این امر می تواند یکی از وظایف سازمان بهزیستی کشور باشد اما این اتفاق رقم نمی خورد و حتی حمایت های این سازمان از مددجویان خود نیز به حد کافی نیست که باید اصلاح شود.

زندان کافی نیست؛ روند تفکر و زندگی فرد باید تغییر کند 

این آسیب شناس اجتماعی اظهارکرد: اگر فرد در خانواده درست تربیت نشود، از مدرسه و دانشگاه نیز جا بماند؛ به نوعی از سرخوردگی دچار می شود و از آنجا که هیچ مهارت و کاری بلد نیست برای گذراندن زندگی و کسب درآمد ممکن است به کار خلاف روی آورد و مرتکب جرایم مختلفی شود. بر اساس قانون، هر فردی که جرمی مرتکب شود؛ به عنوان مجازات به زندان انداخته می شود و زمان آن بستگی به نوع جرم دارد. اما سوال اینجاست که آیا این فرد پس از گذراندن دوره محکومیت و آزاد شدن، اصلاح شده و زندگی خود را با انجام کارهای درست پیش خواهد برد؟ و پاسخ این است که در بیشتر موارد خیر. به طوری که افراد بعد از اینکه از زندان آزاد می شوند؛ بسیار با تجربه تر شده اند و دفعه بعد، جرم بزرگ تری را انجام می دهند.

این  جامعه شناس ادامه داد: بنابراین بهتر است افراد در زندان یا سایر مراکز نگهداری، تحت نظر روانشناس باشند و در ابتدا مشکلات شخصیتی خود را رفع کنند. سپس آموزش های مختلفی دریافت کنند که بر اساس آن بتواند با کسب مهارت، یک شغل برای خود دست و پا کنند. اگر افراد مشکلات روحی خود را رفع کنند، مهارتی یاد بگیرند که با انجام آن بتوانند زندگی خود را بگذارنند و نیازهای خود را رفع کنند؛ قطعا کمتر به سمت انجام جرم رغبت پیدا می کنند، این موارد باید با پیگیری قوه قضاییه انجام شود.

تناسب جرم و مجازات مورد توجه باشد

وی افزود: از نکات مهم دیگری که می توان به آن اشاره کرد این است که تناسب جرم و مجازات بسیار اهمیت دارد و دراین باره قوانین باید بسیار هوشمندانه وضع شوند. نباید اینطور باشد که یک سارق زورگیر تصور کند با یک سند یا با اخذ رضایت آزادخواهد شد.

این جامعه شناس در پاسخ به این پرسش که پلیس و قوه قضاییه وظایف متعددی دارند و نمی تواند در این باره به تنهایی عمل کنند؛گفت: در پروسه انجام جرم توسط مجرم، دستگیری توسط پلیس و مجازات توسط قوه قضاییه انجام می شود. اما در فرآیند آموزش و مواردی که باید از کودکی مورد توجه باشد، دولت نقش مهمی برعهده دارد.

حریرچی درباره مصرف مواد مخدر در بین جوانان نیز هشدار داد و گفت: باید به این نکته نیز توجه کرد که برخی از مجرمان، تحت تاثیر مصرف انواع مواد مخدر هستند که دست به چنین جرایمی می زنند که در این باره نیز پلیس و ارگان های مربوطه نسبت به خرید و فروش این مواد مخدر باید برخوردهای شدیدتری داشته باشند.

پایان خبر ساینس بلاگ