عوارض بالا بودن هموگلوبین خون (hb) چیست؟

بالا بودن hb در آزمایش خون؛ اشاره به غلظت بالای (بالاتر از حد متوسط) پروتئین حمل کننده اکسیژن در خون دارد. برای درک خطر مرتبط با این موضوع، مهم است که علل و علایم این وضعیت را بدانید.

هموگلوبین یک مولکول پروتئینی (حامل اکسیژن) است که در سلول‌های قرمز خون وجود دارد. سلول‌های قرمز خون اکسیژن را از ریه‌ها به بافت‌های مختلف بدن منتقل می‌کنند و دی اکسید کربن را از بافت‌ها به ریه‌ها برمی‌گرداند. معمولا، هموگلوبین به عنوان یک بخش از آزمون شمارش کامل خون (CBC) اندازه‌گیری می‌شود. سطح هموگلوبین به عناون میزان هموگلوبین در گر / دسی‌لیتر خون بیان می‌شود. دامنه طبیعی مرجع برای هموگلوبین در کودکان، مردان و زنان به ترتیب ۱۱-۱۳، ۱۴-۱۸ و ۱۲-۱۶ است.

هموگلوبین بالا چیست؟

مقدار طبیعی هموگلوبین خون در مردان بین ۱۴تا ۱۷ و در زنان بین ۱۲ تا ۱۵ گرم بر دسی لیتر است‌. میزان هموگلوبین افراد به عوامل متفاوتی از جمله سن، جنسیت و سلامتی عمومی بدن بستگی دارد. معمولاً افراد زمانی به هموگلوبین بالا پی می‌برند که پزشک معالج برای موارد دیگری آزمایش خون می‌نویسد.

در صورت ابتلا، پزشک آزمایشات تکمیل‌تری از فرد می‌گیرد تا علت این بیماری مشخص شود که آیا مشکل، اختلال در اکسیژن‌رسانی است یا خود بدن گلبول قرمز بیش از حدی تولید می‌کند.

علت هموگلوبین بالا

معمولاً این بیماری زمانی اتفاق می‌افتد که بدن نیاز به ظرفیت بیشتری از اکسیژن‌رسانی دارد چون احتمالاً فرد سیگار می‌کشد، یا محل زندگی او در ارتفاعات است و سلول‌های قرمز خون به طور طبیعی و به خاطر کمبود اکسیژنی که در ارتفاعات حکم فرماست، افزایش می‌یابد‌.

از موارد نادر می‌توان به این مورد اشاره کرد که عملکرد طبیعی شش‌ها و یا قلب با مشکل مواجه است و در نتیجه اکسیژن‌رسانی به بدن خوب صورت نمی‌گیرد، در نتیجه سلول‌های قرمز خون افزایش پیدا می‌کند.

فعالیت سلول‌های بنیادی مغز استخوان بیش از حد است و به طور غیر طبیعی سلول‌های قرمز خون فراوانی را می‌سازد.

استفاده از دارو‌ها و هورمون‌هایی مثل اریتروپویتین که محرک تولید سلول‌های قرمز خون هستند، منجر به هموگلوبین بالا می‌شود.

اریتروپویتین که برای بیماری‌های کلیوی مصرف می‌شود، منجر به این بیماری نمی‌شود بلکه ورزشکارانی که دوپینگ اریتروپویتین به منظور افزایش سطح عملکردی خود مصرف می‌کنند، مستعد این بیماری هستند.

به طور کلی کیفیت زندگی افراد و دارو‌هایی که مصرف می‌کنند، از عوامل مهم ایجاد‌کننده این بیماری به حساب می‌آید.

علائم هموگلوبین بالا

بالا بودن هموگلوبین که به عنوان پلی سیتمی شناخته می‌شود، نشان‌دهنده بالا بودن تعداد گلبول‌های قرمز خون است.

از موارد معمول این بیماری می‌توان به این موارد اشاره کرد:

سردرد

سرگیجه

احساس خستگی زیاد

کاهش وزن غیر طبیعی

تورم دردناک مفصل

عرق بیش از حد داشتن

زرد بودن پوست و چشم‌ها (یرقان)

نقرس

زخم معده

بزرگ شدن کبد و طحال

مشکل در تنفس

سنگ کلیه

احساس گز گز در دست و پا‌ها

رنگ پوست به رنگ زرد یا بنفش تغییر می‌کند.

در صورت داشتن این علائم حتماً باید به پزشک مراجعه نمود. تشخیص زود هنگام در درمان این بیماری نقش بسیار مهمی دارد. اگر برای این بیماری سابقه خانوادگی دارید بهتر است هر چند وقت یک بار آزمایش خون بدهید تا از نبود این بیماری اطمینان حاصل کنید.

درمان هموگلوبین بالا

برای درمان بیماری هموگلوبین بالا باید گفت که در بعضی از موارد ممکن است دارویی که فرد مصرف می‌کند منجر به این اختلال شده است. در این صورت زیر نظر پزشک معالج این دارو کم و یا قطع می‌شود.

از دیگر درمان‌های موجود برای این اختلال حجامت است‌. حجامت حتماً باید با مشورت پزشک صورت بگیرد چون در برخی از موارد منجر به مرگ افراد شده است. افرادی که به راحتی خون‌ریزی آن‌ها قطع نمی‌شود این گزینه درمان، برای آن‌ها مناسب نمی‌باشد.

در اثر حجامت میزان هموگلوبین خون به مقدار طبیعی‌اش بر می‌گردد. اصلاح سبک زندگی و رژیم غذایی در بهبود این بیماری نقش به سزایی دارد.

راهکار‌های طبیعی برای کاهش هموگلوبین بالا

• استفاده از مکمل‌های غذایی بدون آهن

استفاده از آهن بیش از اندازه کمک به ساخته شدن بیش از اندازه گلبول‌های قرمز می‌کند که این امر اصلاً مطلوب نیست چون با این کار بدن را غیر مستقیم، به تولید بیشتر هموگلوبین خون هدایت می‌کنیم.

• محدود کردن غذا‌های سرشار از آهن

از غذا‌هایی که منبع آهن هستند مثل گوشت قرمز، حبوبات و جوانه‌ها خودداری شوند‌. مرغ، ماهی، لوبیا و مغز‌ها سرشار از پروتئین هستند و جایگزین مناسبی برای گوشت قرمز به حساب می‌آیند.

• کنترل کردن آهن آب مصرفی

آب آشامیدنی حاوی مواد معدنی از جمله آهن است، باید میزان آهن در آب آشامیدنی بررسی شود و در صورت امکان کاهش پیدا کند.

• محدود کردن مصرف ویتامین C

باید میزان مصرف ویتامین C از ۵۰۰ میلی‌گرم در روز بیشتر نباشد‌.

• خودداری از خوردن غذا‌های فست فودی

چربی اضافه‌ای که در فست فود‌ها وجود دارد مانع تنظیم گردش خون می‌شود.

• استفاده از روغن‌های سالم و طبیعی

روغن نارگیل، کنجد، خردل، بادام زمینی و زیتون جایگزین مناسبی به جای روغن‌های ترابری شده هستند.

• محدود کردن استفاده از روغن‌های ترانس

روغن‌های ترانس در دونات‌ها، کیک‌ها، کره مارگارین یافت می‌شود و یکی از عوامل به وجود آورنده لخته خون به حساب می‌آید.

• ترک سیگار

همان طور که اشاره شد مصرف سیگار باعث کاهش ظرفیت شش‌ها برای ورود اکسیژن می‌شود. کمبود اکسیژن خود عامل مهمی برای تولید گلبول‌های قرمز به طور کنترل نشده‌ای است.

• داشتن تحرک و ورزش‌های منظم

ورزش و تحرک به گردش خون و از بین بردن لخته‌های خونی بسیار کمک می‌کند.

• نوشیدن بیش از ۸ لیوان آب

افزایش آب بدن به کاهش غلظت خون و رقیق‌سازی آن بسیار کمک می‌کند.

• استفاده از آنتی اکسیدان‌ها

میوه‌ها و سبزیجات تازه سرشار از آنتی اکسیدان هستند که به گردش خون بسیار کمک می‌کنند.

• فلفل قرمز

فلفل قرمز گردش خون را به جریان می‌اندازد و آن را تنظیم می‌کند.

• آویشن

از خواص‌های متنوع آویشن می‌توان به رقیق کردن خون و کمک به کاهش غلظت آن اشاره کرد.

• دارچین

دارچین ادویه‌ای است که منجر به رقیق‌سازی خون و تنظیم جریان خون می‌شود.