زبان فارسی باید مبنای فخرفروشی باشد نه نشانه عقب ماندگی

سخنگوی شورای شهر تهران گفت: باید کاری کرد که زبان و کلمه فارسی مبنای فخرفروشی و نه نشانه ضعف یا عقب ماندگی باشد.

به گزارش ساینس بلاگ، علیرضا نادعلی صبح امروز در نطق پیش از دستور خود که با مضمون پاسداشت زبان فارسی قرایت شد با بیان اینکه حال و هوای اردیبهشت با ادبیات فارسی پیوند خورده است، گفت: اولین روز اردیبهشت، سعدی به یادمان می آورد، نیمه اش روز شیراز است شهر حافظ و آخرین روزهایش یادآور عظمت و بزرگی فردوسی است و بهترین مسمی برای انتخاب روز زبان فارسی، که الحق همو پاسدار اول و بزرگ زبان فارسی بود. پیش تر 25 اردیبهشت تنها به عنوان روز «بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی» شناخته می شد.

وی با بیان اینکه در این سال های اخیر با تصمیم درست و بجای شورایعالی انقلاب فرهنگی، «پاسداشت زبان فارسی» نیز به آن افزوده شد تا ضمن تجلیل از کار سترگ حکیم فردوسی به عنوان احیاگر زبان فارسی، اهمیت این زبان شیرین بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته و در اهمیت زبان فارسی همین کافیست که از ده شاعر برجسته تاریخ جهان، حداقل پنج تن آنان به زبان فارسی آثار خود را سروده اند. زبان فارسی، سند هویت تاریخی و ملی ما ایرانیان است و با این زبان است که تفاهم و همبستگی ملی به وجود می آید. نگاهی به کشورهای پیرامونی که هر کدام به نحوی نابرخوردار بوده اند از یک زبانِ ملیِ تاریخی و مشاهده ای بر تالی های فاسد این گسست در زبان و تاریخ و فرهنگ شان نشان می دهد که فردوسی چه کارِ کارستانی برای این سرزمین کرده است.

سخنگوی شورای شهر تهران با بیان اینکه نگهداشت زبان فارسی به عنوان یک وظیفه برای حفظ اصالت، هویت و فرهنگ ایرانی اسلامی، امروزه موضوعی تثبیت شده و بدیهی در این سرزمین است؛ موضوعی که با حساسیت و جدیت در همه ارکان سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و علمی کشور مورد وفاق قرار گرفته است ــ و در صدر آن توصیه ها و منویات رهبر معظم انقلاب است که بارها بدان تاکید کرده اند، افزود: حقیقت آن است که درباب زبان پارسی مساله تنها بر سر زبان نیست. زبان معبری برای انتقال فرهنگ و اندیشه است و این کلمه ها هستند که فرهنگ و هویت و فکر ما را نگاهداری می کنند. دیالکتیک میان زبان و اندیشه است که در نهایت، هر دو را بالا می کشد و در طول تاریخ تداوم را ممکن می کند و از گسست جلوگیری. اگر امروز زبان و کلمات ما، در مسیر کلمه ها و مفاهیم زبان های بیگانه قربانی شود، بی تردید صدمه و لطمه ای بزرگ در انتظار فرهنگ و هویتِ تاریخی و ملی ما خواهد بود.

وی افزود: در روزگار معاصر، از دلِ کاهلی ها و کوتاهی های متولیان و صاحبان امر چه در حوزه رسمی و چه در حوزه عمومی، مغرضانه و یا از روی ناآگاهی آسیب هایی متوجه زبان و ادبیات فارسی شده که زنگ خطر را برای این فرهنگ و زبان تاریخی به صدا درآورده است. مظاهر ساده این اتفاق را در تغییر ادبیات روزمره نسل های جوان تر، تا فضا و منظر شهری می توان به وضوح و به کرّات دید. کسب وکارهایی که نام های خارجی انگاری باکیفیت تر جلوه شان می دهد، تا تبلیغات محیطی که انگاری بدون مظاهر کلامی و تصویری بیگانه جلب توجه نمی کنند. شاید بعضی عرصه های کلان را به الزام و به اجبار آیین نامه ها و نظارت های سخت گیرانه توانسته باشیم هم چنان از این آسیب دور نگه داریم ، اما روند عمومیِ جامعه، در یک بی تفاوتیِ هشداردهنده، راه خود را می رود و یا صریح تر این که بی راهه ی خود را. فلذا به نظر می رسد این بلیه را عزمی جدی تر از آیین نامه ها و دستورالعمل ها نیاز است. پر بی راه نیست که باقی ماندن در سپهر رقابت با زبان های بیگانه، علاوه بر رویکردهای سلبی نیاز به ایجاب و ایفاد شیرینی و غنای زبان فارسی نیز دارد. از قبل این هم آوردی زبان هاست که آن اصطلاحات و تعابیر بیگانه نیز، به صرف ارزشمندی در فرهنگ ایران اسلامی می مانند، و نه از سر کوتاهی ما به عنوان فرهنگ میزبان.

نادعلی افزود: با این همه، نمی شود به اسم کار والا، از همین ظرفیت های فعلی نیز غافل شد؛ با گذشت نزدیک به سه دهه از تصویب و ابلاغ قانون منع استفاده از عنوان ها و اصطلاحات بیگانه، بیشتر دستگاه ها به این وظیفه قانونی مستقیم یا غیرمستقیم، کم توجه یا بی توجه بوده اند و بیشتر اقدام های انجام شده مربوط به سال های اخیر بوده است، این در حالی است که قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه بیش از دودهه پیش در قوه مقننه به تصویب رسیده و قوه مجریه نیز آن را اجرایی کرده است؛ اما در عمل حتی در عرصه های فرهنگی و اجتماعی، پاسداشت زبان فارسی آنگونه که غایت مطلوب مقنن اساسی در اصل 15 بوده، به نحو مطلوبی تامین نشده است.

وجود عناوین بیگانه پراکنده در سردرها، پوسترها، فضاهای داخلی کسب وکارها، فضای مجازی، و نیز فضاهای علمی و تخصصی به گونه ای که بعضا در مکاتبات اداری نیز ردپایشان آشکار می شود همه نشانه های بارز هجمه زبانی و فرهنگی به زبان فارسی است و تنها راه برون رفت از این موضوع نهادینه کردن آن در اذهان مردم و آگاهی دادن به آنان با یک برنامه جامع و گسترده و چندوجهی است، به گونه ای که به یک فرهنگ و عادت مطلوب تبدیل شود. در چنین مقابله ی روزافزونی، ناگزیر فرهنگ سازی و تعالیِ تمامی ظرفیت های زبانی این گنجِ تمام نشدنی مقدم بر هر اقدامی است و باید کاری کرد که زبان و کلمه ی فارسی مبنای فخرفروشی باشد و نه نشانه ی ضعف یا عقب ماندگی.

وی ادامه داد: علاوه بر ضرورت یک عزم ملی، تکلیف پاسداشت زبان فارسی تنها محدود به چند دستگاه نظیر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فرهنگستان زبان و ادب فارسی نیست؛ بلکه همه نهادها و دستگاه های حاکمیتی نیز به شکل و توان خویش وظایفی را در این حوزه بر عهده دارند. شهرداری ها و به ویژه شهرداری تهران به عنوان مهم ترین نهاد مدیریت شهری که نقطه پر تعامل مردم و حاکمیت نیز به شمار می روند، در صدر نهادهای عمومی قرار دارند که پاسداشت زبان فارسی را باید به اراده ای جامع و مانع پی بگیرند. شهرداری ها نباید تنها به مجموعه ای کنترل گر برای اعمال خشک قوانین و پلیس زبانی تقلیل پیدا کنند، بلکه اصولی تر و درست تر آن است که علاوه بر وظایف نظارتی، با اجرای برنامه ها و مشوق هایی خلاقانه تمایل و مشارکت شهروندان و صاحبان کسب وکار را در این کارزار ملی ایجاد کند. ارتقای دانش عمومی شهروندان درباره ضرورت زبان فارسی، برگزاری رویدادها و برنامه های فرهنگی، هنری و علمی، تولید محتوای خلاقانه با استفاده از ظرفیت های بالقوه زبان فارسی، سیاست گذاری و برنامه ریزی برای ارتقای فرمی و روزآمدکردن رسم الخط فارسی در بسترها و زیرساخت های فناوری محور و آشتی نسل جدید با ظرفیت های پویای زبان فارسی، می تواند از مهم ترین ریوس و سرفصل های این جنبش عظیم ملی باشد.

نادعلی ادامه داد: این تعبیر جنبش ملی، صرفا یک بازی زبانی نیست که اساسا ضرورت تاریخی ما است در این دقیقه ای که سلطه نظام جهانی فن آوری رخ داده است؛ جنبشی ملی که عزمی فردوسی وار می خواهد و محدود و محصور نمی ماند در فضای بسته کارگروه ها و دستورالعمل های خشک آیین نامه ها.

وی در نطق پیش از دستور خود که در اختیار رسانه ها قرار داد، افزود: درمجموع می توان گفت، اگرچه در زمینه پاسداشت زبان فارسی اقدام های مناسبی در دو حیطه نهادسازی (مانند فرهنگستان زبان و ادب فارسی و شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی) و قانون گذاری انجام شده است، اما در بعد اجرا (اقدام های اجرایی، ضمانت اجرا و نظارت بر اجرا) چالش و ضعف جدی وجود دارد و  به نظر می رسد لازم است تا تمامی سازمان ها و نهادهای ذی ربط ضمن همکاری بیشتر با شورای هماهنگی پاسداشت زبان فارسی، در راستای حفظ و صیانت توجه و اهتمام  ویژه ای داشته باشند.

پایان خبر ساینس بلاگ