شهر تاریخی بلقیس در اسفراین خراسان شمالی گنجینه ای ارزشمند از تاریخ و فرهنگ ایران است. این شهر باستانی که قدمت آن به دوران ساسانیان می رسد روزگاری مرکز تمدن و تجارت در مسیر جاده ابریشم بوده است. امروزه بقایای باشکوه این شهر از جمله ارگ بلقیس شارستان تپه منار و کوره سفالگری هر ساله گردشگران بسیاری را به سوی خود جذب می کند. اما چگونه می توان به این شهر تاریخی سفر کرد و از نزدیک شاهد عظمت آن بود؟ این مقاله به بررسی دقیق راه های دسترسی به شهر بلقیس اسفراین می پردازد و اطلاعات کاملی را در اختیار شما قرار می دهد تا سفری آسوده و خاطره انگیز را تجربه کنید. در این راهنما علاوه بر معرفی مسیرهای مختلف به نکات مهمی مانند وسایل حمل و نقل مناسب امکانات رفاهی در طول مسیر و جاذبه های گردشگری اطراف شهر بلقیس نیز اشاره خواهیم کرد.

شهر تاریخی بلقیس اسفراین

موقعیت جغرافیایی شهر بلقیس اسفراین

شهر بلقیس در موقعیت جغرافیایی جنوب غربی شهر اسفراین و در استان خراسان شمالی قرار دارد. این شهر باستانی در دشت اسفراین واقع شده و از نظر موقعیت مکانی در مسیر ارتباطی بین شهرهای بزرگ خراسان مانند نیشابور و جرجان قرار داشته است. این موقعیت استراتژیک در رونق و شکوفایی شهر بلقیس در دوران گذشته نقش بسزایی داشته است. اطراف شهر را زمین های کشاورزی و تپه های باستانی فرا گرفته اند که نشان از قدمت و اهمیت تاریخی این منطقه دارند. دسترسی آسان به منابع آب و خاک حاصلخیز از دیگر عوامل مهم در شکل گیری و توسعه این شهر بوده است. همچنین نزدیکی به کوه های آلاداغ مناظر طبیعی زیبایی را در اطراف شهر بلقیس ایجاد کرده است.

تاریخچه شهر بلقیس اسفراین

شهر بلقیس اسفراین با قدمتی که به اواخر دوره ساسانیان می رسد یکی از مهم ترین مراکز تمدنی در شمال شرق ایران بوده است. این شهر در طول تاریخ شاهد فراز و نشیب های بسیاری بوده و در دوره های مختلف تحت حکومت سلسله های گوناگون قرار داشته است. در دوران اسلامی بلقیس به عنوان یکی از شهرهای مهم در مسیر جاده ابریشم نقش کلیدی در تبادلات تجاری و فرهنگی بین شرق و غرب ایفا کرده است. اوج شکوفایی و رونق این شهر در دوره های سامانیان سلجوقیان و صفویان بوده است. اما متاسفانه در پی حملات متعدد اقوام مهاجم به ویژه مغولان و افغان ها شهر بلقیس ویران و رو به زوال گذاشته است. با این حال بقایای باقیمانده از این شهر همچنان شکوه و عظمت گذشته آن را به یاد می آورند و گواهی بر تمدن کهن این سرزمین هستند. نام «نارین قلعه» نیز در متون تاریخی برای اشاره به این شهر به کار رفته است.

جاهای دیدنی شهر تاریخی بلقیس

شهر تاریخی بلقیس با وجود ویرانی های ناشی از گذشت زمان و حملات متعدد هنوز هم دارای آثار و بناهای ارزشمندی است که بازدید از آن ها می تواند تجربه ای جذاب و آموزنده باشد. این شهر باستانی مجموعه ای از جاذبه های تاریخی و فرهنگی را در خود جای داده است که هر کدام داستانی از گذشته را روایت می کنند.

ارگ تاریخی بلقیس

ارگ بلقیس که با نام نارین قلعه نیز شناخته می شود مهم ترین و برجسته ترین اثر تاریخی در این شهر است. این ارگ عظیم با مساحتی حدود 5 هکتار یکی از بزرگترین سازه های خشتی و گلی ایران به شمار می رود. دیوارهای بلند و مستحکم برج های دیده بانی متعدد و خندق های عمیق اطراف ارگ نشان از اهمیت نظامی و دفاعی این بنا در گذشته دارند. مصالح به کار رفته در ساخت ارگ شامل خشت آجر و چوب است و معماری آن تلفیقی از سبک های مختلف دوران تاریخی است. بازدید از ارگ بلقیس فرصتی است برای آشنایی با معماری نظامی و دفاعی دوران گذشته و تصور شکوه و عظمت این شهر در آن دوران.

شارستان شهر تاریخی بلقیس

شارستان به بخش مسکونی و تجاری شهر بلقیس گفته می شود که در اطراف ارگ قرار داشته است. امروزه بقایای اندکی از شارستان باقی مانده است اما با کاوش های باستان شناسی می توان تا حدودی به ساختار و معماری آن پی برد. خانه ها مغازه ها کارگاه ها و معابر عمومی از جمله بخش های مختلف شارستان بوده اند. کشف سفالینه ها ابزارآلات و سایر اشیاء باستانی در این منطقه اطلاعات ارزشمندی را در مورد زندگی روزمره مردم در شهر بلقیس در اختیار ما قرار می دهد. بازدید از شارستان به بازدیدکنندگان این امکان را می دهد تا تصویری از زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم در این شهر باستانی را در ذهن خود ترسیم کنند.

تپه منار (مسجد جامع شهر)

تپه منار که در گذشته به عنوان مسجد جامع شهر بلقیس شناخته می شده است یکی دیگر از آثار تاریخی مهم در این شهر است. این تپه در واقع بقایای یک بنای مذهبی بزرگ است که در مرکز شهر قرار داشته است. با توجه به شواهد موجود این مسجد در دوره های مختلف تاریخی مورد استفاده و بازسازی قرار گرفته است. امروزه تنها بقایای اندکی از مناره و دیوارهای مسجد باقی مانده است اما همین بقایا نیز نشان از عظمت و شکوه این بنا در گذشته دارند. بازدید از تپه منار فرصتی است برای آشنایی با معماری مذهبی در دوران گذشته و تصور نقش مهم مسجد در زندگی اجتماعی و فرهنگی مردم شهر بلقیس.

کوره سفالگری شهر بلقیس

کشف کوره های سفالگری در شهر بلقیس نشان از رونق صنعت سفالگری در این شهر در دوران گذشته دارد. سفالینه های به دست آمده از این کوره ها از نظر تنوع طرح و نقش و کیفیت ساخت بسیار ارزشمند هستند. این سفالینه ها علاوه بر استفاده در زندگی روزمره به عنوان کالاهای تجاری نیز مورد استفاده قرار می گرفته اند. وجود کوره های سفالگری نشان از مهارت و تخصص صنعتگران شهر بلقیس در این زمینه دارد. بازدید از این کوره ها به بازدیدکنندگان این امکان را می دهد تا با یکی از مهم ترین صنایع دستی در این شهر باستانی آشنا شوند.

آب انبارهای شهر بلقیس

آب انبارها از جمله تاسیسات حیاتی در شهرهای کویری و کم آب بوده اند. شهر بلقیس نیز به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای خشک دارای آب انبارهای متعددی بوده است. این آب انبارها با استفاده از تکنیک های خاص معماری آب باران و آب های سطحی را جمع آوری و ذخیره می کرده اند. آب ذخیره شده در این آب انبارها در طول سال برای مصارف مختلف مورد استفاده قرار می گرفته است. بقایای برخی از این آب انبارها هنوز هم در شهر بلقیس قابل مشاهده است. بازدید از این آب انبارها به بازدیدکنندگان این امکان را می دهد تا با یکی از مهم ترین راهکارهای مدیریت آب در دوران گذشته آشنا شوند.

مقبره شیخ آذری

مقبره شیخ آذری بنایی تاریخی است که در نزدیکی شهر بلقیس قرار دارد و به یکی از عرفا و علمای مشهور دوره تیموریان شیخ آذری منسوب است. این مقبره با معماری زیبا و تزئینات هنرمندانه یکی از جاذبه های گردشگری مهم در این منطقه به شمار می رود. بازدید از مقبره شیخ آذری فرصتی است برای آشنایی با زندگی و آثار این عارف نامدار و همچنین لذت بردن از معماری و هنر دوره تیموریان.

پژوهش های باستان شناسی در شهر بلقیس

پژوهش های باستان شناسی در شهر بلقیس نقش مهمی در شناخت تاریخ و فرهنگ این شهر باستانی ایفا کرده اند. این پژوهش ها که از دهه های گذشته آغاز شده اند منجر به کشف آثار و اشیاء ارزشمندی شده اند که اطلاعات زیادی را در مورد زندگی اقتصاد هنر و معماری مردم در این شهر در اختیار ما قرار می دهند. کاوش های باستان شناسی همچنین به شناسایی و مستندسازی بناهای تاریخی و محوطه های باستانی در شهر بلقیس کمک کرده اند. یافته های به دست آمده از این پژوهش ها در موزه ها و مراکز تحقیقاتی نگهداری می شوند و در اختیار علاقه مندان و پژوهشگران قرار می گیرند. ادامه پژوهش های باستان شناسی در شهر بلقیس می تواند به کشف زوایای پنهان تاریخ این شهر و منطقه کمک کند.

فرهنگ و هنر در شهر بلقیس اسفراین

شهر بلقیس در دوران شکوفایی خود یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری در منطقه خراسان بوده است. وجود هنرمندان صنعتگران و ادیبان برجسته در این شهر نشان از اهمیت آن در زمینه تولید و ترویج فرهنگ و هنر دارد. معماری سفالگری نساجی فلزکاری و خوشنویسی از جمله هنرهای رایج در شهر بلقیس بوده اند. آثار هنری به دست آمده از این شهر از نظر زیبایی و ظرافت بسیار ارزشمند هستند و نشان از ذوق و استعداد هنرمندان آن دوران دارند. برگزاری جشن ها مراسم و آیین های سنتی نیز از جمله مظاهر فرهنگ غنی شهر بلقیس بوده است. حفظ و احیای این فرهنگ و هنر می تواند به معرفی هر چه بهتر این شهر باستانی به جهانیان کمک کند.

شرایط بازدید

بازدید از شهر تاریخی بلقیس برای عموم آزاد است و نیازی به پرداخت هزینه ورودی نیست. با این حال به دلیل قرار گرفتن این شهر در یک منطقه کویری بهتر است در فصل های معتدل سال مانند بهار و پاییز از آن بازدید شود. همچنین به دلیل نبود امکانات رفاهی کافی در محل توصیه می شود که بازدیدکنندگان آب غذا و سایر لوازم ضروری را همراه خود داشته باشند. برای حفظ و نگهداری این اثر تاریخی ارزشمند لازم است که بازدیدکنندگان از آسیب رساندن به بناها و محوطه های باستانی خودداری کنند و به توصیه های راهنمایان گردشگری توجه داشته باشند.

راه های دسترسی به شهر بلقیس اسفراین

دسترسی به شهر تاریخی بلقیس اسفراین از طریق راه های مختلف امکان پذیر است. با توجه به موقعیت جغرافیایی این شهر در نزدیکی اسفراین می توانید از طریق جاده های اصلی و فرعی به آن دسترسی پیدا کنید. در ادامه به بررسی دقیق تر راه های دسترسی به این شهر می پردازیم:

• مسیر هوایی:

  اگر قصد دارید با هواپیما به اسفراین سفر کنید می توانید از فرودگاه بجنورد استفاده کنید. فرودگاه بجنورد نزدیک ترین فرودگاه به اسفراین است و پروازهای متعددی از تهران و سایر شهرهای بزرگ به این فرودگاه انجام می شود. پس از رسیدن به فرودگاه بجنورد می توانید با استفاده از تاکسی یا اتوبوس خود را به اسفراین برسانید. فاصله بین بجنورد و اسفراین حدود 60 کیلومتر است.

• مسیر ریلی:

  در حال حاضر اسفراین ایستگاه راه آهن ندارد. نزدیک ترین ایستگاه راه آهن به اسفراین ایستگاه جوین است که در فاصله حدود 100 کیلومتری این شهر قرار دارد. اگر قصد دارید با قطار به این منطقه سفر کنید می توانید بلیط قطار به مقصد جوین را تهیه کنید و پس از رسیدن به جوین با استفاده از تاکسی یا اتوبوس خود را به اسفراین برسانید.

• مسیر زمینی (اتوبوس):

  سفر با اتوبوس یکی از رایج ترین و مقرون به صرفه ترین راه ها برای دسترسی به اسفراین است. هر روزه اتوبوس های متعددی از تهران و سایر شهرهای بزرگ به مقصد اسفراین حرکت می کنند. پس از رسیدن به ترمینال اسفراین می توانید با استفاده از تاکسی یا اتوبوس های خطی خود را به شهر تاریخی بلقیس برسانید. فاصله بین ترمینال اسفراین و شهر بلقیس حدود 3 کیلومتر است.

• مسیر زمینی (خودروی شخصی):

  اگر قصد دارید با خودروی شخصی به اسفراین سفر کنید می توانید از طریق جاده های اصلی و فرعی به این شهر دسترسی پیدا کنید. از تهران می توانید از طریق جاده تهران-مشهد به اسفراین برسید. پس از رسیدن به اسفراین می توانید با استفاده از تابلوهای راهنما به سمت شهر تاریخی بلقیس حرکت کنید. جاده دسترسی به شهر بلقیس آسفالت و مناسب برای تردد انواع خودروها است.

دیدنی های اطراف شهر تاریخی بلقیس

علاوه بر شهر تاریخی بلقیس در اطراف اسفراین نیز جاذبه های گردشگری متعددی وجود دارد که بازدید از آن ها می تواند سفر شما را کامل تر و خاطره انگیزتر کند. از جمله این جاذبه ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• روستای رویین:

  این روستا به دلیل داشتن معماری خاص و بافت سنتی به عنوان یکی از روستاهای هدف گردشگری در استان خراسان شمالی شناخته می شود. خانه های این روستا به صورت پلکانی ساخته شده اند و مناظر طبیعی اطراف آن بسیار زیبا و دیدنی است.

• آبشار ایزی:

  این آبشار در نزدیکی روستای ایزی قرار دارد و یکی از جاذبه های طبیعی مهم در منطقه اسفراین به شمار می رود. آبشار ایزی در یک دره سرسبز و خوش آب و هوا واقع شده است و مکانی مناسب برای تفریح و استراحت است.

• امامزاده سید احمد:

  این امامزاده یکی از اماکن مذهبی مهم در منطقه اسفراین است و هر ساله زائران بسیاری از سراسر کشور به این مکان سفر می کنند.

• منطقه حفاظت شده ساریگل:

  این منطقه زیستگاه گونه های مختلف جانوری و گیاهی است و برای علاقه مندان به طبیعت گردی و حیات وحش بسیار جذاب است.

شهر بلقیس اسفراین کجاست؟

شهر بلقیس در ۳ کیلومتری جنوب غربی شهر اسفراین و در استان خراسان شمالی واقع شده است.

قدمت شهر تاریخی بلقیس چقدر است؟

قدمت این شهر به اواخر دوره ساسانیان برمی گردد و در دوره های اسلامی نیز رونق داشته است.

بلقیس چه اهمیتی در تاریخ ایران دارد؟

این شهر در مسیر جاده ابریشم قرار داشته و به عنوان یک مرکز تجاری و فرهنگی مهم شناخته می شده است.

چه بناهایی در شهر بلقیس باقی مانده اند؟

از جمله مهم ترین بناهای باقی مانده می توان به ارگ بلقیس شارستان تپه منار و مقبره شیخ آذری اشاره کرد.

آیا شهر بلقیس اسفراین در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است؟

بله این شهر در سال ۱۳۸۰ با شماره ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.