راه حل چک ثبت نشده در سامانه صیاد | نکات حقوقی و استعلام

راه حل چک ثبت نشده در سامانه صیاد | نکات حقوقی و استعلام

راه حل چک ثبت نشده

اگه یه چک صیادی دستته و می بینی که تو سامانه صیاد ثبت نشده، احتمالاً الان کلی نگرانی و سوال تو ذهنته. باید بدونی که وصول چک ثبت نشده اصلاً شبیه چک های معمولی ثبت شده نیست و مسیرش کلاً فرق داره. اینجور چک ها رو نه می تونی مستقیم بری بانک و برگشت بزنی، نه می تونی از اداره ثبت اجراییه بگیری؛ تنها راه حل قانونی و درست، اینه که از طریق دادگاه اقدام کنی. تو این مقاله قراره گام به گام بهت بگیم چطوری می تونی حق و حقوقت رو از یه چک ثبت نشده بگیری.

داستان چک های صیادی و سامانه صیاد از اونجایی شروع شد که بانک مرکزی و قوه قضائیه خواستن امنیت و اعتبار چک ها رو بالاتر ببرن و جلوی کلاهبرداری و سوءاستفاده رو بگیرن. از ابتدای سال ۱۴۰۰، ثبت اطلاعات هر چک تو سامانه صیاد الزامی شد. این یعنی اگه یه چک صادر بشه ولی اطلاعاتش تو سامانه ثبت نشه، مثل یه سند عادی می مونه، نه یه چک با اون همه اعتبار قانونی که قبلاً داشت. خیلیا هنوز در مورد این قانون اطلاع ندارن و ممکنه به اشتباه یه چک ثبت نشده قبول کنن یا صادر کنن، برای همین دونستن راه و چاهش واقعاً مهمه تا خدایی نکرده گرفتار نشی و پولت به باد نره.

چک ثبت نشده چیه و اصلاً چرا مهم شده؟

شاید بپرسی این چک ثبت نشده دیگه چیه و چرا اینقدر سر و صدا راه انداخته؟ خیلی ساده و خودمونی بخوایم بگیم، بر اساس قانون جدید چک که از اول سال ۱۴۰۰ لازم الاجرا شد، دیگه هر چکی که صادر میشه باید اطلاعاتش توی سامانه صیاد هم ثبت بشه. اگه صادرکننده این کار رو نکرده باشه، چکت میشه «چک ثبت نشده» و دقیقاً همینجاست که کار یکم فرق می کنه.

تفاوت اصلی چک ثبت شده و ثبت نشده رو بخوایم تو یه جمله خلاصه کنیم: قدرت اجرایی!

  • چک صیادی (ثبت شده): اگه یه چک صیادی داشتی که تو سامانه هم ثبت شده بود و برگشت می خورد، می تونستی با یه گواهی عدم پرداخت از بانک، مستقیم بری دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و درخواست اجراییه بدی. یعنی دیگه نیاز به دادگاه و کلی رفت وآمد نبود و راحت تر به پولت می رسیدی.
  • چک ثبت نشده: این چک، از اون همه مزایای چک های صیادی بی بهره ست. بانک برای این مدل چک، گواهی عدم پرداخت به اون شکلی که برای چک های ثبت شده صادر می کنه، بهت نمی ده. پس خبری از اجراییه مستقیم و سریع هم نیست. در واقع، چک ثبت نشده از نظر قانونی، فقط یه سند عادی حساب میشه که نشون می ده یه نفر به شما بدهکاره، همین و بس. انگار یه رسید دستی یا یه قولنامه داری.

حالا شاید بپرسی، خب پس این چک دیگه به چه دردی می خوره؟ اصلاً اعتبار داره؟ باید بگم بله، اعتبار داره، اما نه به عنوان یک چک تمام و کمال! این سند می تونه مدرکی باشه که نشون بده یه طلبی از صادرکننده داری و می تونی برای مطالبه پولت به دادگاه بری. اما خب، همونطور که گفتیم، دیگه اونقدر قوی نیست که مثل چک صیادی ثبت شده، سریع و بدون دردسر بهت پول برسونه.

حالا که چک ثبت نشده داریم، چطوری پولش رو بگیریم؟

فرض کن یه چک ثبت نشده تو دستته و به هر دلیلی صادرکننده زیر بار پرداخت نمیره. نگران نباش، ته دنیا نیست! یه سری راه حل قانونی وجود داره که البته یه کم پیچیده تر و زمان برتر از چک های ثبت شده ست. بیا با هم گام به گام این مسیر رو طی کنیم:

گام اول: برو بانک، اما نه برای برگشت زدن!

اولین کاری که باید بکنی، اینه که با همون چک ثبت نشده بری به بانکی که چک رو ازش صادر کردن. اما یه نکته خیلی مهم: اینجا دیگه بانک بهت «گواهی عدم پرداخت وجه» نمیده. چون چک ثبت نشده، از نظر بانک اون اعتبار لازم رو نداره که بخواد گواهی عدم پرداخت صادر کنه. بانکی ها بهت یه «گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد» میدن. این گواهی خیلی مهمه؛ چون اولین و اصلی ترین مدرکته که ثابت می کنه چکت تو سامانه صیاد ثبت نشده و به همین خاطر، نمی تونی پولش رو از بانک بگیری. این گواهی رو خوب نگه دار، چون تو مراحل بعدی به دردت می خوره.

گام دوم: اظهارنامه بفرست، سنگین و قانونی!

بعد از اینکه گواهی عدم ثبت رو گرفتی، قبل از هر اقدام دیگه ای، پیشنهاد می کنم یه اظهارنامه رسمی برای صادرکننده چک بفرستی. فکر می کنی اظهارنامه چیه؟ یه جور نامه رسمی و قانونیه که از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی فرستاده میشه. تو این نامه، مشخصات کامل چک رو می نویسی و از صادرکننده می خوای که تو یه مهلت مشخص (مثلاً ده روز) بیاد و پول چک رو پرداخت کنه. این کار دو تا فایده مهم داره:

  1. شاید صادرکننده با دیدن اظهارنامه رسمی، بترسه و برای اینکه کار به دادگاه و دردسرای حقوقی نکشه، بیاد و پولت رو بده. خب، چه بهتر!
  2. اگه هم پول رو نداد و کار به دادگاه کشید، این اظهارنامه یه مدرک محکم و قانونیه که نشون میده تو رسماً پولت رو مطالبه کردی و اون آقا/خانم زیر بار نرفته.

گام سوم: دادخواست مطالبه وجه سند عادی بده!

اگه با اظهارنامه نتیجه نگرفتی، دیگه چاره ای نیست جز اینکه رسماً وارد مسیر قضایی بشی. اینجا دیگه اسم دعوات مطالبه وجه چک نیست، چون چکت ثبت نشده. اسمش میشه مطالبه وجه سند عادی. یعنی چی؟ یعنی چکت مثل یه رسید یا هر سند عادی دیگه که نشون دهنده بدهیه، استفاده میشه. برای این کار باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، یه دادخواست تنظیم کنی.

  • کجا دادخواست بدم؟ این بستگی به مبلغ چک داره. اگه مبلغ چک تا ۲۰ میلیون تومان باشه (البته این سقف هر سال تغییر می کنه و باید به روز باشی)، باید تو شورای حل اختلاف دادخواست بدی. اگه بیشتر از این مبلغ بود، باید بری دادگاه حقوقی.
  • تو دادخواست چی بنویسم؟ باید مشخصات چک، گواهی عدم ثبت، اظهارنامه ای که فرستادی (اگه فرستادی) و هر مدرک دیگه ای که نشون میده صادرکننده بهت بدهکاره رو ضمیمه کنی. خیلی مهمه که خواسته خودت رو واضح و شفاف بنویسی: مطالبه وجه چک، خسارت تأخیر تأدیه (سود دیرکرد) و هزینه های دادرسی.

گام چهارم: پیگیری کن تا به نتیجه برسی

بعد از اینکه دادخواستت رو ثبت کردی، پرونده میره یکی از شعبه های دادگاه یا شورای حل اختلاف. حالا باید آماده باشی برای جلسات دادگاه. یادت باشه، حضور تو جلسات دادرسی خیلی مهمه، چون باید از حق خودت دفاع کنی و مدارکت رو ارائه بدی. چک، گواهی عدم ثبت، اظهارنامه، پرینت پیامک ها، فاکتورها، شهادت شهود یا هر مدرک دیگه ای که داری و می تونه اثبات کنه صادرکننده بهت بدهکاره، اینجا به دردت می خوره.

خیلی وقت ها تو این مرحله، کمک گرفتن از یه وکیل متخصص چک می تونه مسیر رو برات خیلی هموارتر و سریع تر کنه. وکیل می تونه با تسلطش به قوانین، بهترین دفاع رو از حق تو داشته باشه و جلوی اشتباهات احتمالی رو بگیره.

گام پنجم: حکم رو بگیر و برو دنبال توقیف اموال!

خوشبختانه اگه تونستی تو دادگاه حقانیت خودت رو ثابت کنی و قاضی به نفع تو رأی صادر کرد، بعد از قطعی شدن حکم، می تونی درخواست «اجراییه» بدی. اجراییه چیه؟ یه حکم رسمی از دادگاهه که بهت اجازه میده برای وصول پولت، اموال صادرکننده رو توقیف کنی. این اموال می تونه حساب های بانکی باشه، ملک، ماشین، یا هر چیز دیگه ای که به اسم اونه. این مرحله خیلی حساسه و وکیل با تجربه اش می تونه خیلی سریع تر و بهتر این مراحل رو برات پیگیری کنه تا به پولت برسی.

چه مدارکی لازم داری؟ یه چک لیست کامل!

برای اینکه تو مسیر مطالبه وجه چک ثبت نشده، دست پر باشی و کارات سریع تر پیش بره، حتماً این مدارک رو آماده داشته باش:

  • اصل لاشه چک ثبت نشده: این مهم ترین مدرکته. بدون خود چک، هیچ کاری نمی تونی بکنی.
  • گواهی عدم ثبت چک در سامانه صیاد از بانک: همون گواهی که تو مرحله اول از بانک گرفتی و نشون میده اطلاعات چک تو سامانه صیاد ثبت نشده.
  • مدارک شناسایی دارنده چک: کپی و اصل کارت ملی و شناسنامه ات لازمه.
  • پرینت یا کپی اظهارنامه رسمی (اگه فرستادی): این اظهارنامه هم به عنوان یه مدرک قوی، خیلی کمکت می کنه.
  • هرگونه مدرک تکمیلی دال بر وجود دین: مثلاً اگه یه قرارداد، فاکتور، رسید، پرینت پیامک یا حتی صدای ضبط شده ای داری که ثابت می کنه صادرکننده بهت بدهکاره، حتماً اونا رو هم به عنوان مدرک ارائه بده. این مدارک می تونن خیلی به قاضی تو تصمیم گیری کمک کنن.
  • وکالت نامه (اگه وکیل داری): اگه وکیل گرفتی، وکالت نامه اش هم باید ضمیمه پرونده باشه.

آیا میشه برای چک ثبت نشده شکایت کیفری کرد؟ نه، واقعاً نمیشه!

یکی از بزرگترین اشتباهاتی که خیلیا تو این شرایط مرتکب میشن، اینه که فکر می کنن میتونن برای چک ثبت نشده، شکایت کیفری (به جرم صدور چک بلامحل) کنن. اما باید بگم که متاسفانه، خیر! قانونگذار این امتیاز و مزیت رو فقط برای چک هایی در نظر گرفته که اطلاعاتشون تو سامانه صیاد ثبت شده باشه. پس اگه چکت تو سامانه ثبت نشده، راه شکایت کیفری برای تو بسته است و نباید وقتت رو برای این کار تلف کنی.

پس مسئولیت کسایی که چک رو پشت نویسی کردن (ظهرنویسان) هم به سادگی قابل پیگیری کیفری نیست و باید فقط از طریق مسیر حقوقی اقدام کنی. البته اگه ثابت بشه که در جریان صدور این چک، کلاهبرداری یا جعل صورت گرفته، اون دیگه یه بحث جداست و ربطی به ماهیت چک ثبت نشده نداره و میشه از اون بابت شکایت کیفری کرد. اما صرف ثبت نشدن چک، به تنهایی، دلیل برای شکایت کیفری نیست.

هزینه مطالبه وجه چک ثبت نشده چقدر آب می خوره؟

طبیعیه که پیگیری قانونی یه سری هزینه ها داره. هزینه مطالبه وجه چک ثبت نشده هم از این قاعده مستثنی نیست و بسته به مبلغ چک و اینکه وکیل بگیری یا نه، متفاوته:

  1. هزینه دادرسی: این هزینه اصلی ترین بخش هزینه هاست و بر اساس مبلغ چک محاسبه میشه. مثلاً در سال ۱۴۰۴، معمولاً حدود ۳.۵ درصد از مبلغی که تو دادخواست مطالبه می کنی (همون مبلغ چک) رو باید به عنوان هزینه دادرسی پرداخت کنی. این مبلغ رو باید اول کار بدی، اما اگه تو دعوا برنده بشی، می تونی از صادرکننده چک پس بگیری.
  2. حق الوکاله وکیل: اگه تصمیم بگیری یه وکیل متخصص چک بگیری، باید حق الوکاله اون رو هم پرداخت کنی. این مبلغ می تونه توافقی باشه یا بر اساس تعرفه مصوب کانون وکلای دادگستری محاسبه بشه.
  3. هزینه های جانبی: گاهی ممکنه هزینه های دیگه ای هم پیش بیاد، مثل هزینه کارشناسی (اگه دادگاه نیاز به نظر کارشناس داشته باشه)، هزینه ابلاغ اوراق قضایی یا کپی برابر اصل مدارک.

شاید در نگاه اول این هزینه ها زیاد به نظر برسه، اما با خودت فکر کن که اگه پولت رو از دست بدی، چقدر ضرر می کنی. پس این هزینه ها در مقایسه با ارزشی که پولت داره، واقعاً ناچیزه و یه جور سرمایه گذاری برای رسیدن به حقت محسوب میشه. یادت باشه، از دست دادن زمان و تعلل، خودش بزرگترین هزینه رو بهت تحمیل می کنه.

اشتباهات رایج و پرتکرار؛ مواظب باش تو هم انجام ندی!

تو مسیر مطالبه وجه چک ثبت نشده، خیلیا دچار یه سری اشتباهات میشن که هم وقت و انرژی شون رو هدر میده و هم ممکنه شانس موفقیتشون رو کم کنه. مواظب باش تو این اشتباهات رو تکرار نکنی:

  • مراجعه مکرر به بانک برای برگشت زدن سنتی: همونطور که گفتم، چک ثبت نشده رو بانک به صورت سنتی برگشت نمی زنه و گواهی عدم پرداخت بهت نمیده. پس وقتت رو برای این کار هدر نده. یه بار برو، گواهی عدم ثبت رو بگیر و دیگه بانک رو بیخیال شو.
  • تلاش برای شکایت کیفری: این یکی از رایج ترین اشتباهاته. هر چقدر هم عصبانی باشی یا فکر کنی راه سریع تره، باید بدونی که شکایت کیفری برای چک ثبت نشده اصلاً فایده ای نداره و فقط پرونده ات رد میشه و وقتت هدر میره.
  • تأخیر در اقدام قانونی و از دست دادن زمان: هر چقدر زودتر اقدام کنی، بهتره. تعلل تو اینجور مسائل می تونه به صادرکننده فرصت بده تا اموالش رو منتقل کنه یا کاری کنه که دیگه نتونی به پولت برسی. پس هر چه زودتر، بهتر!
  • عدم مشاوره با وکیل متخصص چک: همونطور که بارها تأکید کردم، این مسیر پیچیدگی های خاص خودش رو داره. اگه تو این زمینه تجربه نداری، حتماً از یه وکیل متخصص چک کمک بگیر. یه وکیل خوب می تونه راه رو برات روشن کنه و از اشتباهات پرهزینه جلوگیری کنه.
  • عدم ارسال اظهارنامه: خیلی ها از مرحله ارسال اظهارنامه صرف نظر می کنن، در حالی که این کار می تونه هم به نفع خودت باشه (اگه صادرکننده بدهیش رو بده) و هم به عنوان یه مدرک محکم تو دادگاه به دردت بخوره.

از اول جلوی دردسر رو بگیر: چطوری چک ثبت نشده نگیریم؟

ضرب المثل قدیمی میگه: پیشگیری بهتر از درمانه. تو مورد چک هم دقیقاً همینطوره. بهترین راه حل برای چک ثبت نشده، اینه که اصلاً از اول یه همچین چکی دستت نیاد! اما چطوری؟

خیلی راحته! قبل از اینکه چکی رو قبول کنی، حتماً از ثبت شدنش تو سامانه صیاد مطمئن شو. چطوری؟

  • استفاده از اپلیکیشن های بانکی: بیشتر بانک ها اپلیکیشن های موبایلی دارن که تو قسمت خدمات چک صیادی، می تونی با وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی چک، از وضعیت ثبتش استعلام بگیری.
  • استفاده از اپلیکیشن های پرداخت: بعضی از اپلیکیشن های پرداخت معروف هم این قابلیت رو بهت میدن که استعلام چک صیادی بگیری.
  • سامانه پیامکی: می تونی شناسه ۱۶ رقمی چک رو به شماره مخصوص سامانه صیاد پیامک کنی تا وضعیت ثبتش رو بهت اطلاع بدن (البته از این روش معمولاً کمتر استفاده میشه و روش های بالا سریع ترن).

تأکید می کنم: حتماً، حتماً و حتماً در لحظه دریافت چک، این استعلام رو بگیر! اصلاً به حرف طرف مقابل اعتماد نکن و خودت حواست به کار باشه. مسئولیت احراز ثبت چک، پای خودت گیرنده چکه. با این کار ساده، دیگه هیچ وقت گرفتار داستان های پیچیده چک ثبت نشده نمیشی و خیالت راحته که یه سند قانونی و قابل وصول تو دستته.

سوالات متداول

آیا برای چکی که صرفاً به عنوان ضمانت صادر شده و ثبت نشده، می توان اقدام قانونی کرد؟

بله، اگر چکی فقط برای ضمانت صادر شده باشد و در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، از نظر قانونی دیگر یک چک نیست و صرفاً به عنوان یک سند عادی محسوب می شود. این سند می تواند به عنوان مدرکی برای اثبات طلب شما از صادرکننده استفاده شود. در چنین شرایطی، دارنده چک باید از طریق طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه سند عادی اقدام کند و نمی تواند از مزایای ویژه چک های صیادی (مثل اجراییه مستقیم یا گواهی عدم پرداخت) استفاده کند.

در صورت عدم ثبت چک در سامانه صیاد به مدت بیش از یک سال، آیا امکان مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (سود تأخیر) وجود دارد؟

بله، حتی اگر چک ثبت نشده باشد و شما از مسیر حقوقی برای مطالبه آن اقدام کنید، می توانید در دادخواست خود، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه (سود دیرکرد) را هم درخواست کنید. البته این موضوع بستگی به نظر دادگاه و اثبات تأخیر در پرداخت از سوی صادرکننده دارد. پس، مطالبه سود دیرکرد برای چک های ثبت نشده امکان پذیر است، اما باید توسط دادگاه بررسی و تأیید شود.

آیا می توان دادخواست الزام به ثبت چک در سامانه صیاد را مطرح کرد؟

خیر، در رویه قضایی فعلی، امکان طرح دادخواست با عنوان «الزام صادرکننده به ثبت چک در سامانه صیاد» وجود ندارد. ثبت چک وظیفه ای است که قانون برای صادرکننده تعیین کرده است و اگر این کار را انجام نداده، شما به عنوان دارنده چک باید تنها از طریق دادخواست «مطالبه وجه سند عادی» اقدام کنید. دادگاه نمی تواند صادرکننده را به ثبت چک در سامانه صیاد ملزم کند، چرا که سازوکار اجرایی برای این نوع الزام در قانون پیش بینی نشده است.

اگر صادرکننده چک ثبت نشده در شهر دیگری باشد، در کدام دادگاه باید شکایت کرد؟

در دعاوی حقوقی، اصل بر رعایت صلاحیت محلی است. بنابراین، دادخواست مطالبه وجه چک ثبت نشده باید در دادگاهی مطرح شود که محل اقامت صادرکننده چک است یا محل انجام تعهد (یعنی جایی که قرار بوده پول پرداخت شود) در آنجاست. پس، اگر صادرکننده در شهرستان دیگری زندگی می کند و محل انجام تعهد هم همانجاست، نمی توانید دعوا را در دادگاه های تهران مطرح کنید. برای مثال، اگر چک در شیراز صادر و قرار بوده در همان شیراز هم وصول شود، باید در دادگاه های شیراز اقدام کنید، مگر اینکه شرایط خاصی (مثل قرارداد مشخص) برای تغییر صلاحیت وجود داشته باشد.

وصول وجه چک ثبت نشده معمولاً چقدر زمان می برد؟

وصول وجه چک ثبت نشده، برخلاف چک های صیادی ثبت شده که مسیر سریع تری دارند، ممکن است زمان بر باشد. از لحظه مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم ثبت، ارسال اظهارنامه، ثبت دادخواست، برگزاری جلسات دادگاه و نهایتاً صدور اجراییه و توقیف اموال، معمولاً چند ماه تا حتی بیشتر از یک سال به طول می انجامد. این زمان بندی به عواملی مثل شلوغی دادگاه ها، پیچیدگی پرونده، همکاری صادرکننده و توانایی شما در پیگیری (به خصوص اگر وکیل داشته باشید) بستگی دارد. به همین دلیل، تأکید می شود که هر چه زودتر اقدام کنید.

آیا پشت نویسی (ظهرنویسی) چک ثبت نشده اعتباری برای ظهرنویس ایجاد می کند؟

در قانون جدید چک، اعتبار پشت نویسی (ظهرنویسی) تا حد زیادی به ثبت چک در سامانه صیاد گره خورده است. برای چک های ثبت نشده، هرچند ظهرنویسی می تواند به عنوان یک تعهد مدنی و دلیل بر بدهی ظهرنویس (فردی که چک را پشت نویسی کرده) در نظر گرفته شود، اما این تعهد دیگر آن مسئولیت تضامنی و حقوقی قوی که برای ظهرنویسان چک های ثبت شده وجود دارد را نخواهد داشت. یعنی پیگیری وجه از ظهرنویس برای چک ثبت نشده، دشوارتر و مسیر حقوقی آن پیچیده تر است و به سادگی چک های ثبت شده نیست.

اگر چک ثبت نشده را گم کنیم، راه حل چیست؟

گم شدن چک ثبت نشده می تواند مشکل ساز باشد، اما غیرقابل حل نیست. در این شرایط، باید فوراً یک اظهارنامه به صادرکننده چک بفرستید و موضوع گم شدن چک را اطلاع دهید و از او بخواهید از پرداخت وجه چک به شخص دیگر خودداری کند. همچنین، باید موضوع را به بانک اطلاع دهید و درخواست دهید که در صورت مراجعه احتمالی شخص دیگر با چک مفقودی، وجه آن پرداخت نشود. سپس، باید برای اثبات طلب خود و اخذ حکم پرداخت، از طریق طرح دادخواست مطالبه وجه سند عادی در دادگاه اقدام کنید. در این مرحله، ارائه مدارکی که نشان دهنده وجود معامله یا بدهی بین شما و صادرکننده باشد، بسیار حیاتی است، چرا که خود چک در دسترس نیست.

کلام آخر: اقدام آگاهانه، کلید موفقیت در وصول چک ثبت نشده

دیدیم که چک ثبت نشده اگرچه دردسرهای خودش رو داره و مسیر وصولش با چک های صیادی ثبت شده فرق می کنه، اما اصلا غیرممکن نیست. این سند تو دست تو، همچنان یه مدرک معتبر برای طلبکار بودن توئه، فقط به شرطی که راه و روش درستش رو بلد باشی و از مسیر قانونی صحیح حرکت کنی.

یادت باشه، تو اینجور پرونده ها، بزرگترین ریسک تو، «اتلاف وقت» و «اقدامات اشتباه» هست. هر دوشون می تونن حسابی شانس تو رو برای رسیدن به پولت کم کنن و دردسرت رو بیشتر کنن. پس نترس، اما با چشم باز و آگاهانه عمل کن. اگه حس می کنی این مراحل برات پیچیده ست یا وقت و دانش کافی نداری، حتماً با یه وکیل متخصص چک مشورت کن. مشاوره و کمک گرفتن از یه متخصص، همیشه یه قدم جلوی تو رو میندازه و از کلی ضررهای احتمالی جلوگیری می کنه.

همیشه قبل از قبول هر چکی، از ثبت شدنش مطمئن شو تا دیگه گرفتار اینجور مسائل نشی. اما اگه گرفتار شدی، حالا میدونی که راه حل چک ثبت نشده چیست و چطور باید قدم برداری.

نوشته های مشابه