خواص درمانی گیاه «سنا» از دیدگاه طب سنتی

«سنا» گیاهی علفی است که به دلیل طبع گرم و خشک در طب سنتی کاربردهای بسیاری دارد اما به همان میزانی که مصرف این گیاه می تواند فوایدی در برخی بیماری ها داشته باشد، اما مشکلات اسپاسم و درد در دستگاه گوارش در مصرف مسهل های محرک از جمله سنا نیز در مصرف دوزهای بالا اتفاق می افتد.

به گزارش ساینس بلاگ، سنا یک گیاه علفی دارای ساقه و شاخه های چوبی با میوه های کاغذی و کاملا خشک به رنگ های سبز تا قهوه ای روشن است که در عربستان، آفریقا و سواحل سومالی تا موزامبیک و هندوستان می روید. تنها گونه سنا در ایران با نام محلی کوسن است که علاوه بر ایران در نواحی مختلف آفریقا مانند سودان، مصر، نقاط مختلف صحرا و همچنین در آسیای صغیر نیز می روید.

از این گیاه برای درمان یبوست، تخلیه روده قبل از تست های تشخیصی دستگاه گوارش و ناحیه کولورکتال استفاده می شود. سنا به دلیل طبع گرم و خشک در طب سنتی کاربردهای بسیار زیادی دارد. به طور مثال در عواملی همچون مفاصل و بیماری های بلغمی، سوداوی، جنون، صرع، درد سر و شقیقه و درد پهلو مفید و ضماد آن در سرکه جهت خارش، بهبودی زخم کهنه و منع ریختن مو و با حنا جهت سیاه کردن مو موثر است.

جهت مصرف این گیاه به صورت دم کرده می توان بر روی 0.5 تا 2 گرم از گیاه، آب جوش ریخته و بعد از 10 دقیقه صاف کرده و میل کنید. همچنین می توان به مدت 10 تا 12 ساعت در آب سرد خیساند و بعد از صاف کردن مصرف کرد. محلول حاصل از روش تهیه ای که در آن از آب سرد استفاده می شود دارای مقادیر کمتری رزین است که این ماده موجب ایجاد دل درد می شود و بعد از 10 الی 12 ساعت اثر خواهد کرد اما باید به این نکته نیز توجه داشت که مقدار و مدت مصرف دوز میانگین 20 الی 60 میلی گرم سنوزید در روز است و مصرف خوراکی بیش از 3 تا 5 روز توصیه نمی شود.

مصرف این گیاه در دوران بارداری ممنوع است و در دوران شیردهی نیز به دلیل اینکه اطلاعات کافی درباره ترشح متابولیت های این گیاه در شیر موجود نیست، مصرف آن توصیه نمی شود. مقادیر کمی از متابولیت های فعال همچون ریین در داخل شیر ترشح می شود اما در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، اثرات مسهلی اشاره نشده است.

به همان میزانی که مصرف این گیاه می تواند فواید زیادی داشته باشد، مشکلات اسپاسم و درد در دستگاه گوارش در مصرف مسهل های محرک از جمله سنا نیز در مصرف دوزهای بالا اتفاق می افتد. در موارد نادر، مصرف طولانی مدت این فرآورده می تواند سبب آریتمی قلبی، نفروپاتی و تخریب تسریع شده استخوان شود. مصرف در دوز بالای سنا می تواند سبب تتانی، ترشح آسپارتیل گلوکزآمین و هیپوگاماگلوبولینمیا شود. مصرف طولانی مدت سنا می تواند سبب کاهش الکترولیت ها و مخصوصا یون و پتاسیم شود. بنابراین ممکن است هیپوکالمی افزایش آلدوسترون، آلبومینوری، بروز خون در ادرار، مهار حرکات روده و ضعف عضلاتی ایجاد شود. افزایش قدرت اثر گلیکوزیدهای قلبی و داروهای ضد آریتمی نیز در پی کاهش پتاسیم رخ می دهد. مصرف طولانی مدت سنا بیش از 3 بار در روز و به مدت یک سال یا بیشتر می تواند سبب تغییر آناتومیک در پرزهای روده آسیب به نورون ها و عضلات طولی روده شود.

بنابر اعلام دفتر طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت، مانند سایر مسهل های محرک، این گیاه در انسداد روده، تنگی یا ضعف عضلات روده، مشکلات تشخیص داده نشده شکمی، التهاب کولون، آپاندیست، دردهای شکمی با علت نامشخص، دهیدراتاسیون ( از دست دادن آب بدن) شدید و یبوست های مزمن منع مصرف دارد و در کودکان زیر 10 سال نیز نباید استفاده شود.

نکته بسیار مهم این است که به طور کلی داروهای ملین موجب کاهش جذب املاح و ویتامین های غذایی می شوند؛ بنابراین در صورت مصرف مکمل های حاوی این ترکیبات حداقل دو ساعت قبل فرآورده سنا مصرف شود.

پایان خبر ساینس بلاگ