خلاصه کتاب بررسی جرائم و مجازات های قانون کار | فرزاد زنگنه

خلاصه کتاب بررسی جرائم و مجازات های قانون کار فرزاد زنگنه یک راهنمای کاربردی برای آشنایی با مسئولیت های کیفری در محیط کار است. این کتاب به شما کمک می کند تا بدون نیاز به خواندن کامل کتاب، با مهم ترین بخش های حقوق کیفری کار و جزئیات جرائم و مجازات های مرتبط با آن آشنا شوید و از بروز مشکلات قانونی جلوگیری کنید.

تاحالا فکر کردید اگر در محیط کارتون، چه کارگر باشید و چه کارفرما، یه اتفاق ناخوشایند بیفته و پای قانون وسط کشیده بشه، اوضاع از چه قراره؟ یا اصلاً چه کارهایی ممکمه جرم محسوب بشن و چه مجازات هایی دارن؟ خیلی از ماها فقط یک دید کلی از قانون کار داریم، ولی وقتی حرف از جرائم و مجازات ها میشه، حسابی گیج می شیم. اینجاست که کتاب دکتر فرزاد زنگنه، یعنی «بررسی جرائم و مجازات های قانون کار»، مثل یک چراغ راهنما عمل می کنه.

دکتر فرزاد زنگنه، تو این کتاب سنگ تموم گذاشته و همه چیز رو از صفر تا صد توضیح داده. اما خب، کی وقت می کنه یه کتاب قطور رو مو به مو بخونه؟ مخصوصاً اگه دانشجو باشیم و امتحان داشته باشیم، یا کارفرما و مدیر منابع انسانی باشیم و وقتمون از طلا هم باارزش تر باشه. اصلاً شاید یه وکیل باشیم که دنبال مرور سریع مطالبیم، یا یه کارگر که می خوایم از حقوقمون خبر داشته باشیم.

هدف ما تو این مقاله دقیقاً همینه: یه خلاصه جامع و کامل از این کتاب رو براتون آماده کنیم، اونم با زبون خودمونی و روان، که تو کمترین زمان، بیشترین اطلاعات رو به دست بیارید. قراره بهتون بگیم اصلاً حقوق کیفری کار یعنی چی، چه چیزایی جرمه، چه مجازات هایی داره و اگه خدایی نکرده مشکلی پیش اومد، چطوری باید از راه قانون حلش کرد. پس با ما همراه باشید تا سفری کوتاه و مفید به دنیای جرائم و مجازات های قانون کار داشته باشیم.

فصل اول: مفاهیم و کلیات حقوق کیفری کار (مفاهیم بنیادین و قلمرو)

قبل از اینکه بریم سراغ جرائم و مجازات ها، باید اول یه سری مفاهیم پایه رو با هم مرور کنیم. انگار داریم الفبای یه زبان جدید رو یاد می گیریم؛ تا الفبا رو بلد نباشیم، نمی تونیم جمله بسازیم!

۱.۱. مفاهیم بنیادین حقوق کار

بیایید ببینیم اصلاً تو دنیای کار، به کی می گیم «کارگر»، به کی «کارفرما» و «کارگاه» کجا هستش؟ این ها مفاهیمی هستن که پایه و اساس حقوق کار رو تشکیل میدن و درک درستشون حسابی به کارمون میاد.

کارگر، کارفرما و کارگاه

• کارگر: خب، کارگر کیه؟ هر کسی که به دستور کارفرما و در ازای دریافت حقوق یا مزد، کاری رو انجام میده، چه جسمی و چه فکری. مهم نیست اسمش چی باشه؛ مهندس باشه، بنا باشه یا یه کارمند ساده.
• کارفرما: کارفرما هم اون شخص حقیقی یا حقوقیه که یه کارگر رو استخدام می کنه و بهش مزد و حقوق میده. مدیران و مسئولان هم که از طرف کارفرما کار می کنن، توی چارچوب اختیاراتشون، نماینده کارفرما محسوب می شن.
• کارگاه: کارگاه یعنی همون جایی که کارگر اونجا کار می کنه؛ می تونه یه کارخونه بزرگ باشه، یه دفتر کوچیک، یه مغازه یا حتی یه معدن. هر جایی که کارگر برای کارفرما فعالیت داره، میشه کارگاه.

تشکل های کارگری و کارفرمایی و نقش اون ها

تا حالا اسم «انجمن صنفی» یا «شوراهای اسلامی کار» به گوشتون خورده؟ این ها همون تشکل های کارگری و کارفرمایی هستن که برای حمایت از حقوق اعضاشون تشکیل میشن. مثلاً تشکل های کارگری سعی می کنن از حقوق کارگران دفاع کنن و تشکل های کارفرمایی هم از منافع کارفرماها. نقش این ها توی ایجاد تعادل و حل مسالمت آمیز اختلافات خیلی پررنگه.

حق السعی، مزد و خدمات رفاهی

• حق السعی: این کلمه شاید یکم قلمبه سلمبه به نظر برسه، ولی خیلی ساده یعنی همون چیزی که کارفرما بابت کار به کارگر میده. فقط مزد نیست، بلکه شامل مزایایی مثل عیدی، سنوات، پاداش و هرچیزی که به خاطر کار به کارگر تعلق می گیره، میشه.
• مزد: مزد یعنی همون پولی که هر ماه یا هر روز در ازای کاری که انجام میدیم، بهمون میدن.
• خدمات رفاهی: کارفرماها علاوه بر حقوق و مزد، یک سری خدمات دیگه هم باید به کارگرهاشون بدن، مثل بیمه، امکانات بهداشتی و درمانی، کمک هزینه مسکن و خواربار، سرویس رفت و آمد و حتی گاهی خوابگاه و غذا. این ها همه جزو خدمات رفاهی محسوب میشن.

مراجع حل اختلاف و مقامات ناظر بر اجرای قانون کار

اگر بین کارگر و کارفرما مشکلی پیش اومد، یه جاهایی هست که میشه بهشون مراجعه کرد تا مشکل رو حل کنن. این ها همون «مراجع حل اختلاف» هستن، مثل هیئت های تشخیص و حل اختلاف. علاوه بر این ها، یه سری «مقامات ناظر» هم داریم، که مهم ترینشون «بازرسان کار» هستن. وظیفه شون چیه؟ سرکشی به کارگاه ها، نظارت بر اجرای قانون و گزارش تخلفات. پس اگه کارفرما از قانون سرپیچی کنه، این بازرسان می تونن پا پیش بذارن.

حوادث ناشی از کار، کارهای سخت و زیان آور و آیین نامه های حفاظت فنی و بهداشت کار

محیط کار باید ایمن باشه. اما گاهی اوقات حوادثی پیش میاد که بهشون میگیم «حوادث ناشی از کار». این حوادث می تونن باعث آسیب جسمی یا روحی به کارگر بشن. برای همین، کارهایی رو هم داریم که ذاتاً خطرناک ترن و بهشون میگیم «کارهای سخت و زیان آور»، مثل کار تو معدن یا با مواد شیمیایی خطرناک. برای اینکه این حوادث کم بشن و سلامت کارگرها حفظ بشه، یه سری «آیین نامه های حفاظت فنی و بهداشت کار» تدوین شده که رعایتشون برای کارفرما واجبه.

۱.۲. قلمرو و سیر تحول حقوق کیفری کار

حالا که مفاهیم رو بلدیم، بریم سراغ اینکه اصلاً «حقوق کیفری کار» چی هست و از کجا اومده.

حدود شمول و قلمرو حقوق کیفری کار

حقوق کیفری کار دقیقاً به چی می پردازه؟ به اون دسته از تخلفات و جرم هایی که تو محیط کار اتفاق میفته و باعث نقض قوانین کار میشه. یعنی هر جا که یک کارفرما یا حتی کارگر، قوانینی رو که برای حمایت از کار و کارگر وضع شده، زیر پا بذاره و مجازات کیفری داشته باشه، تو قلمرو حقوق کیفری کار قرار می گیره. مثلاً اگه کارفرما حقوق کارگر رو نده یا جون کارگر رو با رعایت نکردن ایمنی به خطر بندازه، اینجا دیگه پای حقوق کیفری کار میاد وسط.

خلاصه ای از تاریخچه و سیر تحول حقوق کیفری کار در جهان و ایران

قبلاً تو دوران های دور، مثلاً تو زمان هخامنشیان، یه چیزایی شبیه به قوانین کار وجود داشته. ولی شکل گیری واقعی قوانین کار و حقوق کیفری کار برمی گرده به انقلاب صنعتی. اون موقع که کارخانه ها یکی پس از دیگری راه افتادن، کارفرماها حسابی از کارگرها کار می کشیدن، با حقوق کم و شرایط سخت. کارگرها هم که دیگه طاقتشون طاق شده بود، شروع کردن به اعتصاب و جنبش های کارگری. این جنبش ها باعث شد دولت ها مجبور بشن دخالت کنن و قوانینی رو برای حمایت از کارگرها وضع کنن. همین شد که قوانین کار، از جمله بخش کیفریش، کم کم شکل گرفت و تو ایران هم بعد از مشروطه و مخصوصاً با تاسیس وزارت کار، این قوانین جدی تر و کامل تر شدن.

هدف اصلی حقوق کیفری کار، حمایت از نیروی کار و تضمین حقوق انسانی آن ها در برابر سوءاستفاده های احتمالی است، تا محیط کاری امن و عادلانه برای همه فراهم شود.

فصل دوم: جرائم و مجازات های قانون کار (جزئیات و مصادیق)

رسیدیم به بخش هیجان انگیز ماجرا! اینجا قراره وارد جزئیات بشیم و ببینیم چه کارهایی جرم محسوب میشن و چه عواقبی دارن. این فصل خودش قلب کتاب دکتر زنگنه است و پر از نکته هاییه که دونستنشون واجبه.

۲.۱. قواعد عمومی حاکم بر جرائم قانون کار

قبل از اینکه بریم سراغ تک تک جرم ها، لازمه با چندتا قاعده کلی آشنا بشیم که برای همه جرائم تو قانون کار صدق می کنه.

عناصر تشکیل دهنده جرائم (قانونی، مادی، معنوی) به زبان ساده

یه جرم از سه تا بخش اصلی تشکیل میشه، مثل یه پازل سه تکه:

• عنصر قانونی: یعنی برای اینکه یه کاری جرم محسوب بشه، باید حتماً تو قانون صراحتاً گفته شده باشه که اون کار جرمه و براش مجازات تعیین شده باشه. نمی شه همین طوری یکی رو به جرمی محکوم کرد که تو قانون ازش حرفی نیست.
• عنصر مادی: یعنی اون کار یا عملی که جرمه باید اتفاق بیفته. مثلاً اگه کارفرما بگه حقوق کارگر رو نمیدم ولی واقعاً نده، این میشه عنصر مادی. فکر کردن به انجام جرم، جرم نیست.
• عنصر معنوی: یعنی فردی که جرم رو انجام داده، باید قصد انجام اون کار رو داشته باشه، یا حداقل بدونه که داره کار اشتباهی می کنه و بی تفاوت باشه به عواقبش. یعنی یا عمداً این کار رو کرده، یا از روی بی احتیاطی و غفلت.

مفهوم مشارکت و معاونت در جرائم کار و تفاوت آن ها

یه جرم ممکنه فقط کار یک نفر نباشه، چند نفر با هم توش دخیل باشن:

• مشارکت: وقتی دو یا چند نفر با همدیگه و هر کدوم با انجام بخشی از جرم، اون رو تموم می کنن، میگیم مشارکت کردن. مثلاً یکی کارگر رو تهدید می کنه و اون یکی حقوقش رو نمیده.
• معاونت: اینجوریه که یه نفر به صورت مستقیم تو انجام جرم دخالت نداره، ولی به نحوی به اون یکی کمک می کنه که جرم انجام بشه. مثلاً ابزار لازم برای انجام جرم رو فراهم می کنه یا راهنمایی میده. مجازات معاونت معمولاً کمتر از مشارکت و انجام اصلی جرمه.

عوامل مؤثر بر مجازات: جهات تشدید، تخفیف، تبدیل و تعلیق مجازات ها

دادگاه وقتی میخواد مجازات رو تعیین کنه، فقط به خود جرم نگاه نمی کنه، بلکه به یه سری عوامل دیگه هم توجه داره:

• تشدید مجازات: اگه متهم سابقه قبلی داشته باشه، یا جرم رو با برنامه ریزی قبلی انجام داده باشه، ممکنه مجازاتش بیشتر بشه.
• تخفیف مجازات: اگه متهم برای اولین بار جرم کرده باشه، پشیمون باشه، جبران خسارت کرده باشه یا شرایط خاصی داشته باشه، ممکنه مجازاتش کمتر بشه.
• تبدیل مجازات: گاهی اوقات ممکنه مجازات از یه نوع به نوع دیگه تغییر کنه، مثلاً به جای حبس، جریمه نقدی در نظر گرفته بشه.
• تعلیق مجازات: یعنی برای یه مدت مشخص، اجرای مجازات رو متوقف کنن، به شرطی که فرد تو اون مدت دیگه جرمی مرتکب نشه.

مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی (شرکت ها و سازمان ها) در قانون کار

فکر نکنید اگه یه شرکت یا سازمان جرمی مرتکب بشه، کسی مجازات نمیشه. نه! شرکت ها هم شخصیت حقوقی دارن و ممکنه تو قانون کار مسئول شناخته بشن. مثلاً اگه یه شرکت به خاطر رعایت نکردن نکات ایمنی باعث حادثه بشه، هم مدیرانش ممکنه مسئول باشن و هم خود شرکت ممکنه جریمه بشه.

مسئولیت کیفری ناشی از فعل غیر (مثلاً مدیران برای اعمال زیردستان)

گاهی اوقات ممکنه مدیری به خاطر کاری که زیردستش انجام داده، مسئول شناخته بشه. این اتفاق وقتی میفته که مدیر وظیفه نظارت یا آموزش رو به درستی انجام نداده باشه و همین قصور باعث انجام جرم توسط زیردستش شده باشه. پس حواستون باشه، تو مدیریت، مسئولیت ها زنجیروار به هم وصلن.

۲.۲. جرائم و مجازات های مربوط به کار اجباری و تشکل ها

حالا بریم سراغ جرم های خاص تر تو قانون کار.

تعریف کار اجباری و مجازات های آن

کار اجباری یعنی چی؟ یعنی کسی رو مجبور کنن کاری رو انجام بده که دلش نمی خواد، یا در ازای کارش حقوق نگیره. این کار تو قانون اساسی ما ممنوعه و مجازات سنگینی داره. کار اجباری می تونه به شکل های مختلفی باشه، از تهدید و زورگویی گرفته تا گروگان گیری یا سوءاستفاده از نیاز مالی افراد. مجازاتش هم حبس و جریمه نقدیه.

جرائم مرتبط با تشکل های کارگری و کارفرمایی

تشکل ها برای حمایت از حقوق کارگران و کارفرمایان تشکیل میشن. اگه کسی جلوی فعالیت قانونی این تشکل ها رو بگیره، یا بخواد اونا رو منحرف کنه و ازشون سوءاستفاده کنه، مجرمه. قانون اجازه نمیده کسی حق تشکل یابی و فعالیت قانونی رو از کارگرها یا کارفرماها سلب کنه.

۲.۳. جرائم و مجازات های خدمات رفاهی و فرهنگی کارگران

همونطور که گفتیم، کارفرماها وظیفه دارن یک سری خدمات رفاهی و فرهنگی هم به کارگرهاشون بدن. اگه این کارو نکنن چی میشه؟

جرائم عدم ارائه خدمات رفاهی

اینجا چندتا مثال میزنم از چیزایی که اگه کارفرما نده، ممکنه سر و کارش با قانون بیفته:

• عدم همکاری در احداث مسکن کارگری: اگه کارفرما تو احداث مسکن یا دادن کمک هزینه مسکن همکاری نکنه.
• ندادن غذا یا خوابگاه مناسب: مخصوصاً تو کارگاه هایی که فاصله زیادی با محل زندگی کارگرها دارن.
• عدم در اختیار گذاشتن سرویس رفت و برگشت: باز هم برای کارگاه های دور از دسترس.
• عدم پرداخت حق بیمه: این یکی خیلی مهمه و از جرائم بزرگ محسوب میشه. کارفرما موظفه کارگر رو بیمه کنه و حق بیمه ش رو به موقع پرداخت کنه.
• عدم همکاری با تعاونی های کارگری: اگه کارفرما جلوی فعالیت تعاونی ها رو بگیره یا بهشون کمک نکنه.

جرائم عدم همکاری در سوادآموزی و امور ورزشی کارگران

قانون میگه کارفرماها باید تو سوادآموزی کارگرهای بی سواد و همچنین ترویج ورزش بین کارگرهاشون همکاری کنن. اگه این کارو نکنن، می تونن مسئول شناخته بشن و مجازات بشن.

۲.۴. جرائم و مجازات های مربوط به شرایط کار

شرایط کار شامل حقوق، ساعت کار، شرایط کار کودکان و زنان و کارهای سخت و زیان آوره. اینجا هم جرم های زیادی داریم.

جرائم حقوق و مزایای کارگران

• پرداخت حقوق متفاوت در شرایط مساوی: یعنی اگه دو نفر تو یه کارگاه، کار یکسان و شرایط یکسان دارن، کارفرما حق نداره به یکی حقوق بیشتر و به اون یکی کمتر بده. این تبعیض جرمه.
• عدم پرداخت حداقل دستمزد: دولت هر سال یه حداقل دستمزد تعیین می کنه. اگه کارفرما کمتر از اون به کارگرش حقوق بده، مرتکب جرم شده.
• برداشت غیرقانونی از حقوق کارگر: کارفرما حق نداره بدون رضایت کارگر یا بدون حکم قانونی، از حقوقش کم کنه یا برداشتی داشته باشه.
• عدم رعایت مقررات کار اضافی: کار اضافی (اضافه کاری) قواعد خودش رو داره؛ هم از نظر ساعت و هم از نظر دستمزد. اگه کارفرما این مقررات رو رعایت نکنه، مجرمه.

جرائم مربوط به کار کودکان، نوجوانان و زنان

قانون برای حمایت از این قشرها، حساسیت های ویژه ای داره.

• بکارگماری کودک زیر ۱۵ سال: این یکی از بزرگترین جرم ها تو قانون کاره. استخدام بچه های زیر ۱۵ سال به هر شکلی ممنوعه و مجازات سنگینی داره.
• جرائم مربوط به اشتغال کارگر نوجوان (۱۵ تا ۱۸ سال):
  • عدم انجام آزمایشات بدو استخدام و سالیانه: کارگر نوجوان باید قبل از استخدام و بعد از اون به صورت سالانه، از نظر جسمی و روحی معاینه بشه تا مطمئن بشن از پس کار برمیاد و کار براش ضرر نداره.
  • عدم رعایت ساعات کار: کارگر نوجوان ساعت کار کمتری نسبت به بزرگسالان داره و کار اضافی و شب کاری براشون ممنوعه.
  • اشتغال در کارهای سخت و زیان آور، اضافه کاری و کار در شب و حمل بار بیش از حد مجاز: این کارها برای نوجوانان مطلقاً ممنوعه و جرم محسوب میشه.
  • اشتغال در جاهایی که برای سلامت اخلاقی وی مضر باشد: کارفرما باید حواسش باشه محیط کار برای رشد اخلاقی نوجوان مناسب باشه.
• جرائم مربوط به کار زنان:
  • اشتغال به کارهای سخت و زیان آور و حمل بار با دست بیش از حد مجاز: این کارها برای خانم ها، مخصوصاً در دوران بارداری یا شیردهی، ممنوعه.
  • ندادن فرصت شیردهی: کارفرما باید به مادران شیرده فرصت شیردهی در طول روز کاری رو بده.
  • عدم تغییر نوع کار کارگر باردار: اگه پزشک گواهی بده که کار فعلی برای خانم باردار خطرناکه، کارفرما باید شغلش رو تغییر بده.

جرائم مرتبط با کارهای سخت و زیان آور

کار در محیط های سخت و زیان آور خودش قوانین خاصی داره، مثلاً ساعت کار کمتر، مرخصی بیشتر و بازنشستگی پیش از موعد. اگه کارفرما این قوانین رو رعایت نکنه، مثلاً کارگر رو بیشتر از حد مجاز تو این محیط ها نگه داره، مرتکب جرم شده.

۲.۵. جرائم و مجازات های اشتغال اتباع بیگانه

استخدام کارگران خارجی هم قوانین خاص خودشو داره. اگه کارفرما بدون مجوزهای لازم، اتباع بیگانه رو به کار بگیره، مجرمه و جریمه میشه. هدف از این قانون، هم حمایت از کارگران داخلی و هم نظارت بر ورود و خروج اتباع خارجی است.

۲.۶. جرائم عدم همکاری و اجرای آراء

گاهی اوقات کارفرما از همکاری با مراجع قانونی سر باز می زنه یا به احکام دادگاه بی اعتنایی می کنه. این هم جرمه.

• جرم عدم همکاری با بازرسان کار و کارشناسان بهداشت کار: اگه کارفرما اجازه ورود بازرسان رو نده، یا اطلاعات درست نده، یا تو انجام وظایفشون اختلال ایجاد کنه، مجرمه.
• جرم عدم اجرای آراء قطعی مراجع حل اختلاف: وقتی هیئت های حل اختلاف یا دادگاه حکمی صادر می کنن، کارفرما باید اون رو اجرا کنه. اگه نکنه، باز هم جرم مرتکب شده.
• جرم عدم تسلیم آمار و اطلاعات توسط کارفرمایان: کارفرماها موظفن یک سری آمار و اطلاعات رو به ادارات کار و بیمه تامین اجتماعی ارائه بدن. عدم ارائه این اطلاعات هم جرم محسوب میشه.

۲.۷. جرائم ایمنی و بهداشت کار

این بخش هم یکی از حساس ترین و مهم ترین بخش های حقوق کیفری کاره، چون مستقیماً با جون و سلامت کارگرها سروکار داره.

• جرم عدم ارسال نقشه ها و طرح ها، عدم انجام آزمایشات قبل از بهره برداری ماشین آلات: قبل از ساخت یک کارگاه جدید یا نصب ماشین آلات جدید، باید نقشه ها و طرح های ایمنی تأیید بشن و آزمایشات لازم انجام بشه. اگه این کارها انجام نشه، کارفرما مجرمه.
• جرم عدم اخذ تأییدیه لوازم حفاظت فنی: لوازم ایمنی باید استاندارد باشن و تأییدیه لازم رو داشته باشن. استفاده از لوازم غیراستاندارد جرمه.
• جرائم مربوط به عدم تهیه و تحویل وسایل و امکانات لازم جهت اجرای مقررات ایمنی و بهداشت کار و آموزش کاربرد آن ها به کارگران و نظارت بر اجرای آن ها: این یکی واقعاً جون آدم ها رو نجات میده. کارفرما باید وسایل ایمنی مثل کلاه، دستکش، کفش ایمنی، ماسک و … رو فراهم کنه، طرز استفاده ازشون رو به کارگر آموزش بده و بعد هم نظارت کنه که کارگرها ازشون استفاده می کنن. اگه این کارها رو نکنه و حادثه ای پیش بیاد، مسئولیت کیفری خیلی سنگینی داره.

بررسی حوادث ناشی از کار: تعریف، اهمیت، و شرایط مسئولیت کارفرما

حادثه خبر نمی کنه، ولی اگه اتفاق افتاد، مسئولیت ها باید مشخص بشن.

• تعریف حادثه ناشی از کار: هر اتفاق ناگواری که تو محیط کار یا به دلیل کار، برای کارگر بیفته و باعث آسیب بهش بشه.
• اهمیت حوادث ناشی از کار: این حوادث فقط به کارگر آسیب نمی رسونن، بلکه به اقتصاد کشور و روحیه جامعه هم ضربه می زنن.
• مسئولیت کارفرما در حوادث ناشی از کار: برای اینکه کارفرما مسئول شناخته بشه، چندتا شرط لازمه:
  • تقصیر کارفرما: یعنی کارفرما باید تو رعایت مقررات ایمنی کوتاهی کرده باشه، مثلاً وسایل ایمنی رو نداده باشه یا نقص داشته باشن.
  • وجود رابطه سببیت: یعنی حتماً باید ثابت بشه که کوتاهی کارفرما باعث اون حادثه شده.
  • عدم تقصیر کارگر: اگه کارگر خودش از روی بی احتیاطی یا عمد باعث حادثه شده باشه، کارفرما مسئول نیست.

۲.۸. سایر جرائم خاص مرتبط با حقوق کار

یه سری جرم های دیگه هم هستن که کمتر اتفاق میفتن، ولی دونستنشون بد نیست:

• مجازات بکارگماردن اطفال کمتر از دوازده سال در کارگاه های فرش بافی: این قانون که از سال ۱۳۴۷ تصویب شده، نشون میده که حتی برای کارهای به ظاهر بی خطر مثل فرش بافی هم، کار کردن بچه های کوچک ممنوعه.
• مجازات اشتغال به حرفه کاریابی بدون پروانه: کسی که بدون مجوز و پروانه اقدام به کاریابی می کنه، مجرمه.
• مجازات بکارگماری مشمولین غایب زمان جنگ: این مورد بیشتر برای دوران خاصی بوده، ولی باز هم نشون میده که کارفرماها نباید از شرایط خاص افراد سوءاستفاده کنن.
• مجازات ممانعت از انجام وظیفه بازرسان تامین اجتماعی: بازرسان تأمین اجتماعی هم مثل بازرسان کار، وظیفه نظارت دارن و کارفرما نباید جلوی کارشون رو بگیره.

فصل سوم: آیین دادرسی در جرائم و مجازات های قانون کار

خب، تا اینجا فهمیدیم چه کارهایی جرمه و چه مجازات هایی داره. حالا اگه خدایی نکرده جرمی اتفاق افتاد، چطوری باید از راه قانون پیگیریش کرد؟ اینجاست که «آیین دادرسی» به کارمون میاد. آیین دادرسی یعنی همون مراحل و قوانینی که باید طی بشه تا یه پرونده تو دادگاه بررسی و حکم صادر بشه.

۳.۱. جهات شروع به تعقیب کیفری

اول از همه، چطوری یک پرونده کیفری تو قانون کار شروع میشه؟

معمولاً با شکایت شاکی شروع میشه. یعنی چی؟ یعنی کارگری که حقوقش ضایع شده یا مورد جرم واقع شده، میره و از کارفرما شکایت می کنه. این شکایت میتونه پیش اداره کار یا مستقیماً تو مراجع قضایی باشه. گاهی هم بازرسان کار موقع بازرسی، اگه متوجه جرمی بشن، خودشون پرونده تشکیل میدن و به مراجع قضایی ارجاع میدن. پس شروع تعقیب کیفری می تونه هم با شکایت خصوصی باشه و هم با گزارش مقامات دولتی.

۳.۲. نحوه رسیدگی به جرائم قانون کار

وقتی پرونده شروع شد، چه اتفاقی میفته و چه مراحلی طی میشه؟

اولاً، رسیدگی به این جرائم معمولاً تو دادسرا و بعدش تو دادگاه های عمومی یا انقلاب انجام میشه. دادسرا نقش «تحقیق» و «تعقیب» رو داره. یعنی چی؟ یعنی اولش بازپرس یا دادیار، شروع می کنه به جمع آوری اطلاعات، تحقیق از شاکی و متهم، جمع آوری مدارک و شواهد. بعد از اینکه تحقیقات کامل شد، اگه به این نتیجه رسیدن که جرمی اتفاق افتاده و متهم مجرمه، پرونده رو با «کیفرخواست» برای رسیدگی به دادگاه میفرستن. تو دادگاه، قاضی با توجه به شواهد و مدارک، اقدام به صدور رأی می کنه.

توی این فرآیند، هم کارگر (شاکی) و هم کارفرما (متهم) حق دارن وکیل داشته باشن و از خودشون دفاع کنن. حضور کارشناسان و متخصصان حقوق کار هم می تونه به روشن شدن ابعاد پرونده کمک زیادی بکنه.

۳.۳. نوع آراء صادره و چگونگی اعتراض

وقتی قاضی حکم رو صادر کرد، چه انواعی از حکم داریم و اگه کسی به حکم اعتراض داشت، چیکار باید بکنه؟

آراء صادره می تونه مختلف باشه؛ از محکومیت به جریمه نقدی و حبس گرفته تا جبران خسارت. گاهی هم ممکنه متهم تبرئه بشه. اما مهم اینه که معمولاً این آراء قابل اعتراض هستن. یعنی اگه شاکی یا متهم به حکم صادر شده اعتراض داشته باشن، می تونن تو یه مهلت مشخصی، درخواست تجدیدنظر بدن. این تجدیدنظرخواهی تو مراجع بالاتر مثل دادگاه تجدیدنظر استان بررسی میشه. هدف از این کار اینه که مطمئن بشن حقی ضایع نشده و حکم صادر شده کاملاً عادلانه و بر اساس قانون بوده.

کل این فرآیند ممکنه طولانی به نظر برسه، ولی برای اینکه عدالت اجرا بشه و حقوق همه طرفین حفظ بشه، لازمه که با دقت و بر اساس آیین نامه های قانونی طی بشه.

نتیجه گیری و پیشنهادها

خب، دیدیم که دنیای جرائم و مجازات های قانون کار چقدر پیچیده و در عین حال مهمه. از مفاهیم پایه «کارگر» و «کارفرما» گرفته تا جزئی ترین جرم هایی مثل عدم رعایت ایمنی یا ندادن حقوق. تو این مقاله سعی کردیم یه دید کلی و در عین حال عمیق از کتاب بی نظیر دکتر فرزاد زنگنه بهتون بدیم، اونم با زبون خودمونی که خوندنش براتون خسته کننده نباشه و تو ذهنتون موندگار بشه.

واقعاً شناخت این قوانین برای همه ما، چه اونایی که کارمندیم و چه اونایی که کارفرما، حیاتیه. وقتی حقوق و مسئولیت هامون رو بشناسیم، هم می تونیم از خودمون دفاع کنیم و هم از بروز خیلی از مشکلات جلوگیری کنیم. این شناخت باعث میشه محیط کاری سالم تر و عادلانه تری داشته باشیم و کمتر به دردسر بیفتیم.

کتاب «بررسی جرائم و مجازات های قانون کار» نوشته فرزاد زنگنه، یه منبع مرجع و فوق العاده جامع تو این زمینه است. این خلاصه به شما کمک می کنه تا با مفاهیم اصلی آشنا بشید و مسیر رو برای مطالعه عمیق تر هموار کنید. اما اگه واقعاً تو این حوزه فعالیت می کنید، پیشنهاد می کنم حتماً نسخه کامل کتاب رو تهیه و مطالعه کنید. هیچ خلاصه ای نمی تونه جای جزئیات دقیق و موشکافانه خود کتاب رو بگیره.

امیدواریم این مقاله براتون مفید بوده باشه. اگر سوالی دارید یا نیاز به اطلاعات بیشتری دارید، حتماً با متخصصان حقوقی مشورت کنید. دانش شما تو این زمینه، بهترین سپر دفاعی برای خودتون و دیگرانه.