جرم حمله ور شدن: مجازات، انواع و تفاوت با ضرب و جرح

آخرین به روز رسانی: 16/08/1404

خواندن این مطلب 18 دقیقه زمان میبرد

جرم حمله ور شدن

وقتی تو زندگی روزمره با یکی بحثمون میشه یا خدای نکرده درگیری پیش میاد، خیلی وقتا میگیم فلانی حمله ور شد یا بهم حمله کرد. راستش رو بخواین، این عبارت تو قانون ما به تنهایی یه جرم مشخص با یه اسم خاص نیست. اما این به این معنی نیست که اگه کسی بهتون حمله کرد، دستتون به جایی بند نیست و نمیشه شکایت کرد. در واقع، رفتارهایی که ما بهشون میگیم حمله ور شدن می تونه مصداق چند تا جرم دیگه باشه که تو قانون براشون مجازات تعیین شده، چه آسیب فیزیکی خورده باشین چه فقط از نظر روحی آزرده شده باشین.

اغلب مواقع، وقتی از حمله ور شدن حرف می زنیم، منظورمون مجموعه ای از رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمیه که می تونه شامل تهدید، فحاشی، هل دادن، یا حتی ورود غیرقانونی به حریم شخصی ما باشه. این قضیه برای خیلی ها پیچیده است که دقیقاً کجا باید بگن جرم اتفاق افتاده و چطور میشه پیگیریش کرد. هدف اصلی این مقاله هم دقیقاً همینه که این ابهامات رو برطرف کنیم و بهتون کمک کنیم تا هم جایگاه حقوقی خودتون رو تو این موقعیت ها بشناسین، هم بدونین چطور باید از حق خودتون دفاع کنین و هم اگه خدای نکرده متهم شدین، راهکارهای دفاعی رو بلد باشین. قراره با هم ببینیم قانون درباره این نوع حمله ها چی میگه و چطور میشه تو دادگاه حق رو به حقدار رسوند.

واقعا «حمله ور شدن» از نظر قانون جرم محسوب میشه؟

همونطور که اولش گفتیم، حمله ور شدن به خودی خود یه عنوان مجرمانه مستقل تو قانون مجازات اسلامی ما نیست. یعنی چی؟ یعنی شما نمی تونید برید دادسرا و تو شکواییه تون بنویسید به جرم حمله ور شدن از فلانی شکایت دارم. این عبارت بیشتر یه اصطلاح عامیانه است که ما تو گفتگوهامون به کار می بریم.

اما این به این معنی نیست که اگه کسی به شما حمله ور شد، کاری نمی تونید بکنید. اتفاقاً برعکس! همین رفتار حمله ور شدن می تونه پوشش دهنده چند تا جرم دیگه باشه که قانون براشون مجازات تعیین کرده. مثلاً ممکنه این حمله در واقع تهدید باشه، یا توهین، یا ضرب و جرح (یعنی کتک کاری و آسیب فیزیکی) و یا حتی ورود به عنف (یعنی با زور وارد حریم شخصی شما شدن). برای اینکه یه رفتاری جرم محسوب بشه و قابل پیگیری باشه، باید دقیقاً تو یکی از این قالب های قانونی جا بگیره.

توی هر جرمی، سه تا عنصر یا جزء اصلی داریم که باید وجود داشته باشن تا اون رفتار واقعاً جرم حساب بشه:

عنصر قانونی: یعنی باید یه ماده قانونی مشخص وجود داشته باشه که بگه این کار جرمه و براش مجازات تعیین کرده باشه.
عنصر مادی: یعنی اون رفتار باید واقعاً انجام شده باشه؛ مثلاً طرف به شما فحش داده باشه، یا هل تون داده باشه، یا با زور وارد خونه تون شده باشه.
عنصر روانی یا معنوی: یعنی فردی که این کار رو کرده، باید قصد انجام اون رفتار مجرمانه رو داشته باشه. مثلاً قصد داشته شما رو بترسونه، یا قصد داشته بهتون آسیب بزنه. اگه کسی ناخواسته و بدون قصد مجرمانه کاری انجام بده، ممکنه جرم محسوب نشه (البته استثنائاتی هم داره).

پس اگه می خوایم یه حمله ور شدن رو پیگیری کنیم، باید ببینیم دقیقاً چه اتفاقی افتاده و رفتار فرد مهاجم با کدوم یکی از جرم های شناخته شده تو قانون مطابقت داره. این تفکیک و تشخیص، قدم اول برای هرگونه اقدام حقوقیه.

بیاین ببینیم: «حمله ور شدن» چه فرق هایی با بقیه جرم ها داره؟

حالا که فهمیدیم حمله ور شدن خودش یه جرم خاص نیست و باید ببینیم تو کدوم قالب قانونی جا میفته، بیایم با هم ریزبینانه تر نگاه کنیم به ابعاد مختلف این قضیه و تفاوتش با جرم های مشابه. اینجوری بهتر می تونیم موقعیت خودمون رو درک کنیم.

اگه حمله کردن ولی آسیب جسمی نزدن (صرفاً درگیری لفظی یا ترسوندن)

یکی از پرتکرارترین سوالاتی که پیش میاد اینه که اگه کسی فقط با حالت تهاجمی جلو اومد، داد و بیداد کرد، یا تهدیدمون کرد، اما حتی یه خراش هم بهمون وارد نشد، آیا باز هم میشه کاری کرد؟ خوشبختانه بله! همیشه آسیب فیزیکی لازم نیست تا بتونیم شکایت کنیم.

آیا میشه شکایت کرد؟
قطعاً! اگه این حمله ور شدن بدون آسیب جسمی، مصداق یکی از موارد زیر باشه، می تونید شکایت کنید:

جرم تهدید (ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی): فکر کنید کسی اومده جلوی شما ایستاده، با حالت خشم و تهدیدآمیز به شما خیره شده و گفته حواست باشه، یه بلایی سرت میارم که تا عمر داری یادت نره! یا پای تو رو از این منطقه می بُرم. اگه اون حرف یا حرکت طوری باشه که شما رو بترسونه و حس خطر کنین، حتی اگه حرفش رو عملی نکنه و حتی اگه وسیله ای هم همراهش نباشه، می تونه جرم تهدید باشه. مهم اینه که شما از حرف یا حرکت اون شخص، احساس خطر جانی، مالی، ناموسی یا شرافتی کرده باشین. تو این جرم، قصد ترساندن طرف خیلی مهمه. یعنی طرف واقعاً قصد داشته شما رو بترسونه، نه اینکه فقط یه حرف الکی زده باشه.
جرم توهین (ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی): فرض کنید یکی با حالت تهاجمی میاد جلوتون و جلوی بقیه بهتون فحاشی می کنه، تحقیرتون می کنه یا با کلمات رکیک به حیثیتتون لطمه میزنه. این دیگه اسمش حمله ور شدن تنها نیست، بلکه توهین هم هست. نکته مهم تو جرم توهین اینه که باید علنی باشه، یعنی جلوی بقیه اتفاق افتاده باشه یا به شکلی باشه که بقیه متوجه بشن. مثلاً اگه کسی تو کوچه داد بزنه و به شما فحش بده، این توهین علنیه و قابل پیگیریه.
ایجاد مزاحمت یا اخلال در آرامش: گاهی اوقات حمله ور شدن ممکنه به حدی شدید و پرخاشگرانه باشه که حتی اگر مستقیماً تهدید یا توهین هم نباشه، باعث ایجاد مزاحمت شدید برای شما یا اخلال در آرامش عمومی بشه. این موارد هم می تونن از جنبه های مختلفی قابل پیگیری باشن.

تاثیر آسیب های روانی و استرس ناشی از حمله ور شدن:
شاید از نظر جسمی زخمی نشین، ولی از نظر روحی آسیب ببینین. مثال یک کاربر که می گفت با حالت خشم جلو اومدن و خیره شدن و تحقیر شدن جلوی دیگران، باعث شده استرس بگیره و بیماری دیسک کمرش تشدید بشه، دقیقاً همین نکته رو نشون میده. اگه به خاطر حمله ور شدن یکی، شما دچار استرس شدید، اضطراب، یا حتی تشدید یک بیماری جسمی (مثل مشکل قلبی، دیسک کمر یا هر چیز دیگه) بشین، این هم یک نوع آسیب محسوب میشه و از طریق پزشکی قانونی قابل اثباته. پزشک قانونی می تونه تایید کنه که آسیب های روانی یا تشدید بیماری های جسمی شما ناشی از این حادثه بوده. این گواهی برای پرونده شما خیلی ارزشمنده و نشون میده که حتی بدون خونریزی، شما متضرر شدین.

اگه حمله کردن و آسیب جسمی هم رسوندن: جرم ضرب و جرح

واضح ترین حالت حمله ور شدن اونجاییه که پای آسیب جسمی به میون میاد. اینجاست که ما وارد بحث جرم ضرب و جرح میشیم.

ضرب و جرح یعنی چی؟

به زبان ساده، ضرب به اون دسته از آسیب های جسمی میگن که خونریزی یا جراحت ظاهری ایجاد نمی کنن. مثلاً اگه کسی شما رو هل بده و بیفتین زمین و دست یا پاتون کبود بشه، یا یه سیلی بهتون بزنه و صورتتون سرخ بشه، اینا ضرب هستن. اما جرح به آسیب هایی گفته میشه که باعث پاره شدن پوست، خونریزی، شکستگی استخوان یا هر نوع آسیبی بشن که ظاهرش مشخصه؛ مثلاً با چاقو زخم کنن، با مشت بینی رو بشکنن، یا با سنگ سر رو پاره کنن.

مجازات های ضرب و جرح:
مجازات ضرب و جرح بسته به اینکه عمدی بوده یا غیرعمدی، و شدت آسیب چقدر بوده، فرق می کنه:

ضرب و جرح عمدی: اگه طرف با قصد و نیت قبلی به شما آسیب بزنه، این جرم عمدیه و مجازاتش معمولاً دیه است. دیه یک مبلغ پولیه که قانون برای هر نوع آسیب جسمی مشخص کرده و طرف مهاجم باید به قربانی پرداخت کنه. علاوه بر دیه، تو بعضی موارد (مثلاً اگه جراحت خیلی شدید باشه یا باعث نقص عضو بشه) ممکنه حبس هم برای مهاجم در نظر گرفته بشه. ماده ۶۱۴ و ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی دقیقاً درباره این موارد حرف میزنه.
ضرب و جرح غیرعمدی: اگه آسیب به صورت اتفاقی و بدون قصد قبلی باشه (مثلاً تو یه دعوا که قصد آسیب رساندن نبوده اما یکی زمین خورده و آسیب دیده)، باز هم دیه تعلق می گیره، اما معمولاً مجازات حبس (مگر در موارد خاص) نداره.

نقش گواهی پزشکی قانونی:
اگه بهتون آسیب جسمی وارد شده، اولین کاری که باید بکنید اینه که برید پزشکی قانونی. گواهی پزشکی قانونی، مهمترین و معتبرترین مدرک برای اثبات ضرب و جرح و میزان آسیب هاست. پزشک قانونی نوع جراحت، شدت اون و حتی اگه آسیب روحی هم دیده باشین، تأیید می کنه و بر اساس اون، میزان دیه و مجازات تعیین میشه. بدون این گواهی، اثبات آسیب ها تو دادگاه خیلی سخت میشه.

اگه حمله کردن به حریم شخصی شما: جرم ورود به عنف

تصور کنید کسی با عصبانیت و پرخاشگری، بدون اجازه و با زور وارد خونه یا محل کار شما بشه. این رفتار دیگه فقط حمله ور شدن نیست، بلکه یک جرم جدی تر به اسم ورود به عنف محسوب میشه. این جرم به خاطر اینکه حریم امن افراد رو نقض می کنه، برای قانون خیلی مهمه.

ورود به عنف (ماده ۶۹۴ قانون مجازات اسلامی) یعنی چی؟
به زبان ساده، ورود به عنف یعنی هر کسی بدون اجازه صاحبخانه، با زور یا تهدید وارد منزل یا مسکن کسی دیگه بشه. حالا این منزل و مسکن می تونه آپارتمان، ویلا، حتی یه اتاق تو خوابگاه باشه، مهم اینه که محل زندگی و استراحت شما باشه.

عنف یعنی چه؟
کلمه عنف تو قانون به معنی خشونت و زوره. یعنی ورود باید همراه با عملی باشه که نشون دهنده زور یا تهدیده. مثلاً اگه کسی با ضربه زدن به در، هل دادن شما موقع باز شدن در، یا حتی تخریب قسمتی از ملک شما وارد بشه، این عنف محسوب میشه. اگه فقط با فریب و دروغ وارد بشه، دیگه ورود به عنف نیست، بلکه ورود غیرمجاز با حیله است که مجازاتش فرق می کنه. مهم اینه که اون خشونت یا تهدید، در لحظه ورود یا برای تسهیل ورود باشه.

تفکیک منزل و مسکن از ملک شخصی دیگر:
اینجا یه نکته مهم هست: ورود به عنف مخصوص منزل و مسکنه. یعنی جایی که شما توش زندگی می کنین یا برای استراحتتون استفاده می کنین. قانون ما برای ورود غیرمجاز به ملک شخصی دیگه (مثلاً یه زمین کشاورزی، یه باغ بدون خانه، یا یه مغازه خالی که محل سکونت نیست) مجازات جداگانه ای در نظر گرفته (ماده ۶۹۱ قانون مجازات اسلامی). معمولاً مجازات ورود به منزل و مسکن به عنف، شدیدتر از ورود به عنف به سایر املاک شخصیه، چون امنیت روانی و آرامش خانواده رو بیشتر به هم می زنه.

ورود به عنف ساده و مشدد:
این جرم دو نوع داره:

ورود به عنف ساده: یعنی یه نفر به تنهایی و بدون سلاح، با زور وارد منزل شما بشه.
ورود به عنف مشدد: یعنی شرایط جرم سخت تر باشه. مثلاً اگه دو نفر یا بیشتر با هم وارد بشن، یا حتی اگه فقط یکی از اون ها سلاح (سرد یا گرم) داشته باشه، جرم شدیدتر و مجازاتش سنگین تر میشه. چون حضور چند نفر یا داشتن سلاح، ترس و تهدید بیشتری ایجاد می کنه.

سناریوهای خاص کاربران:

ورود به پشت بام: اگه پشت بام جزو حریم خصوصی و اختصاصی منزل شما باشه (مثلاً پشت بام یک آپارتمان که مختص یک واحد است)، ورود غیرمجاز و با عنف به اون می تونه مصداق ورود به عنف باشه. اما اگه پشت بام مشاع باشه (همه ساکنین حق استفاده داشته باشن)، دیگه این جرم نیست.
ورود به دفتر کار: اگه دفتر کار شما همزمان محل زندگی و استراحت شما هم باشه (مثلاً یه واحد اداری که شب ها توش می مونین)، ورود به عنف بهش ممکنه. اما اگه فقط محل کار باشه، ممکنه مشمول ورود غیرمجاز به ملک شخصی باشه (که باز هم جرمه، ولی مجازاتش متفاوته).
ورود با اجازه اولیه اما با قصد سوء: اگه کسی با اجازه شما وارد خونه تون بشه، اما بعد از ورود، نیتش عوض بشه و شروع به تهدید یا پرخاشگری کنه و حاضر به خروج نباشه، این دیگه ورود به عنف نیست. اما ممکنه جرم های دیگه ای مثل تهدید، توهین، یا حبس غیرقانونی رو شامل بشه. مهم اینه که عنصر زور یا تهدید برای ورود وجود داشته باشه.

پس همونطور که می بینین، عبارت حمله ور شدن می تونه خیلی گسترده باشه و شامل انواع جرم ها با مجازات های متفاوت بشه. مهم اینه که بتونیم با کمک قانون، دقیقاً رفتار مجرمانه رو تشخیص بدیم.

یادتون باشه که حریم شخصی شما، چه خونه تون باشه و چه سلامت جسمی و روانی تون، خط قرمزه و قانون ازش حمایت می کنه. حتی اگه یه خراش کوچیک هم روی بدنتون نیفته، ممکنه از نظر حقوقی حق با شما باشه.

مجازات های قانونی مرتبط با «حمله ور شدن» (بر اساس جرم محقق شده) چیه؟

خب، تا اینجا فهمیدیم که حمله ور شدن خودش جرم مستقل نیست و می تونه مصداق چند جرم دیگه باشه. حالا بیایم ببینیم اگه یکی از این جرم ها اتفاق بیفته، قانون چه مجازاتی براش در نظر گرفته. اینجوری می تونیم با چشم بازتر برای پیگیری حقوقی اقدام کنیم.

مجازات تهدید

همونطور که گفتیم، اگه کسی شما رو تهدید کنه (مثلاً بگه بهت آسیب می زنم، مال تو خراب می کنم و شما هم از حرفش بترسین)، بر اساس ماده ۶۶۹ قانون مجازات اسلامی، ممکنه به:

حبس از یک ماه تا یک سال،
یا شلاق تا ۷۴ ضربه،
یا جزای نقدی (مبلغی که قاضی تعیین می کنه) محکوم بشه.

قاضی با توجه به شرایط پرونده، سابقه متهم، و اینکه تهدید چقدر جدی بوده، یکی از این مجازات ها رو یا ترکیبی ازشون رو تعیین می کنه.

مجازات توهین

اگه حمله ور شدن با توهین، فحاشی یا تحقیر علنی همراه باشه، ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی میگه که توهین کننده به شلاق تا ۷۴ ضربه و/یا جزای نقدی محکوم میشه. توهین می تونه به شکل کلامی، اشاره یا حتی نوشتن باشه، به شرطی که علنی باشه و به حیثیت فرد لطمه بزنه.

مجازات ضرب و جرح

وقتی پای آسیب جسمی به میون میاد، مجازات اصلی دیه است. دیه، مبلغی پوله که برای هر آسیب جسمی از کبودی ساده گرفته تا قطع عضو، تو قانون مشخص شده. علاوه بر دیه، تو بعضی موارد خاص، مثلاً اگه ضرب و جرح عمدی باشه و جراحات خیلی شدید باشن یا باعث اخلال در نظم جامعه بشن، مهاجم ممکنه به حبس هم محکوم بشه. مواد ۶۱۴ و ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی درباره این مجازات ها توضیح میدن.

مجازات ورود به عنف

مجازات این جرم، بسته به اینکه ساده باشه یا مشدد، فرق می کنه:

ورود به عنف ساده: اگه یه نفر به تنهایی و بدون سلاح با زور وارد خونه یا محل سکونت شما بشه، به حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و ۶ ماه محکوم میشه.
ورود به عنف مشدد: اگه دو نفر یا بیشتر باشن، یا حتی اگه یکی از اونا سلاح (سرد یا گرم) داشته باشه، مجازاتش سنگین تر میشه: حبس از ۶ ماه تا ۳ سال.

آیا میشه مجازات حبس رو به جزای نقدی تبدیل کرد؟
گاهی اوقات، بله. قاضی تو مواردی که مجازات حبس کمتر از حدی باشه (مثلاً کمتر از ۲ سال)، می تونه اون رو به جزای نقدی، خدمات عمومی رایگان، یا حتی آموزش تبدیل کنه. این موضوع به چند تا عامل بستگی داره:

سابقه کیفری متهم (آیا تا حالا جرم دیگه ای انجام داده؟)
شدت جرم و میزان خشونت یا تهدید.
گذشت شاکی: اگه شاکی (یعنی شما) رضایت بدین و از شکایتتون منصرف بشین، این موضوع می تونه باعث تخفیف یا حتی تبدیل مجازات متهم بشه.

پس، تصمیم نهایی با قاضیه و همه جوانب پرونده رو در نظر می گیره.

مجازات تخریب اموال در حین حمله ور شدن

خیلی وقت ها تو درگیری ها و حمله ها، طرف مهاجم علاوه بر حمله به شما، به اموالتون هم آسیب می زنه. مثلاً درِ خونه رو می شکنه، شیشه رو خرد می کنه، یا به ماشین شما آسیب می رسونه. تخریب اموال، خودش یه جرم جداگانه است و علاوه بر مجازات های دیگه، فرد خاطی باید به خاطر تخریب اموال هم مجازات بشه. بر اساس ماده ۶۷۷ قانون مجازات اسلامی، مجازات تخریب عمدی اموال دیگران می تونه حبس از ۳ ماه تا ۱ سال و ۶ ماه باشه. اگه خسارت خیلی زیاد نباشه (مثلاً کمتر از ۳۳۰ میلیون ریال باشه)، ممکنه به جای حبس، به جزای نقدی تا دو برابر میزان خسارت وارده محکوم بشه. پس اگه اموالتون هم آسیب دید، حتماً تو شکایتتون به این نکته هم اشاره کنین.

چطور میشه این جرم ها رو ثابت کرد و چطور از خودمون دفاع کنیم؟

توی هر پرونده حقوقی، جمع آوری مدرک و ارائه دلیل، حرف اول رو می زنه. فرقی نمیکنه شما شاکی باشین یا متهم، باید بدونین چطور از حق خودتون دفاع کنین. بیاین با هم بررسی کنیم.

راهکارهای اثبات برای شاکی: چطور حق خودمون رو بگیریم؟

اگه مورد حمله قرار گرفتین، باید تمام تلاشتون رو بکنین تا ادعای خودتون رو ثابت کنین. این مدارک و دلایل، به قاضی کمک می کنه تا بهتر تصمیم بگیره:

شهادت شهود (شاهدها): این یکی از قوی ترین دلایله. اگه موقع حادثه، کسی اونجا بوده و دیده که چه اتفاقی افتاده، می تونه تو دادگاه شهادت بده. مثلاً اگه همسایه تون، دوستتون یا حتی یه رهگذر اونجا بوده، می تونه کمک بزرگی باشه. سعی کنین مشخصات این افراد رو (اگه میشه) همون لحظه یادداشت کنین.
دلایل فنی و الکترونیکی:
- فیلم و تصاویر دوربین های مدار بسته: اگه تو محل حادثه یا اطراف اونجا دوربین مدار بسته وجود داشته (مثلاً تو کوچه، ورودی آپارتمان، مغازه، یا پارکینگ)، حتماً بهش اشاره کنین. فیلم های دوربین مدار بسته، مخصوصاً اگه صدا هم ضبط کرده باشن، مدارک خیلی محکمی هستن.
- فیلم های ضبط شده با تلفن همراه: اگه خودتون یا کسی دیگه با گوشی موبایلش از صحنه درگیری فیلم گرفته، این فیلم هم مدرک مهمیه. حتی اگه کیفیتش خیلی بالا نباشه.
اقرار متهم: اگه طرف مقابل (متهم) خودش به انجام جرم اقرار کنه، این قوی ترین دلیله و کار شما رو خیلی راحت می کنه. البته که معمولاً کسی تو دادگاه راحت اقرار نمی کنه!
گزارش پزشکی قانونی: همونطور که قبلاً گفتیم، اگه آسیب جسمی (مثل کبودی، شکستگی، یا حتی تشدید بیماری های قبلی مثل دیسک کمر) یا آسیب روحی (مثل استرس و اضطراب شدید) دیدین، حتماً برید پزشکی قانونی. گواهی پزشک قانونی برای اثبات این آسیب ها حرف اول رو می زنه.
سایر مستندات: گاهی اوقات، قبل از حمله یا بعد از اون، پیامک هایی، چت هایی تو شبکه های اجتماعی، یا نامه هایی بین شما و متهم رد و بدل شده که نشون دهنده تهدید، توهین یا قصد مجرمانه اونه. این ها هم می تونن به عنوان مدرک تو پرونده استفاده بشن.
«علم قاضی»: گاهی وقتا هیچ کدوم از این مدارک به تنهایی کافی نیستن، اما قاضی با کنار هم گذاشتن همه شواهد، قرائن و مدارک (حتی کوچیک و غیرمستقیم)، به این نتیجه می رسه که جرم اتفاق افتاده. به این میگن علم قاضی که تو قانون ما خیلی مهمه.

راهکارهای دفاعی برای متهم: اگه متهم شدین، چی کار کنین؟

اگه خدای نکرده شما متهم شدین که به کسی حمله ور شدین، باید بدونین چطور از خودتون دفاع کنین و بی گناهیتون رو ثابت کنین:

اثبات عدم سوءنیت: گاهی اوقات شما کاری رو انجام دادین که شبیه جرمه، ولی قصد و نیت بدی نداشتین. مثلاً وارد خونه کسی شدین تا جونش رو نجات بدین یا از بروز یه خطر بزرگ جلوگیری کنین. اگه بتونین ثابت کنین که قصد کمک داشتین و نه قصد ورود به عنف یا آسیب رسوندن، می تونین تبرئه بشین.
انکار اتهام: اگه شاکی مدارک کافی و محکمه پسند نداره، شما می تونین اتهام رو انکار کنین. یادتون باشه تو قانون ما، اصل بر برائته، یعنی همه آدم ها بی گناه فرض میشن، مگر اینکه خلافش ثابت بشه. پس بار اثبات جرم بر عهده شاکیه.
اثبات وجود اجازه (در مورد ورود به عنف): اگه به ورود به عنف متهم شدین، می تونین ثابت کنین که با اجازه صاحبخونه وارد شدین. مثلاً اگه پیامک دعوت دارین، یا شاهد دارین که صاحبخونه بهتون اجازه داده بوده.
استفاده از دفاع مشروع: اگه طرف مقابل اول به شما حمله فیزیکی کرده و شما برای دفاع از خودتون بهش حمله کردین، این دفاع مشروع محسوب میشه و طبق قانون، شما مجازات نمیشین. البته شرایط دفاع مشروع دقیق و مشخصه و باید اون ها رو رعایت کرده باشین؛ مثلاً دفاع شما باید متناسب با حمله طرف مقابل باشه.

اهمیت مشاوره و همراهی وکیل:
چه شاکی باشین چه متهم، تو پرونده های کیفری، داشتن یه وکیل متخصص کیفری خیلی خیلی مهمه. وکیل می تونه بهترین راهکارهای اثبات یا دفاع رو به شما نشون بده، لایحه دفاعیه تون رو به بهترین شکل تنظیم کنه، تو دادگاه از شما دفاع کنه و نذاره که حقتون ضایع بشه. قوانین و رویه های دادگاه پیچیده ان و یه آدم عادی نمی تونه به تنهایی از پسشون بربیاد.

رضایت شاکی و تاثیری که روی پرونده داره

یکی از چیزایی که می تونه سرنوشت یه پرونده رو عوض کنه، گذشت و رضایت شاکیه. تو قانون ما، جرم ها به دو دسته قابل گذشت و غیرقابل گذشت تقسیم میشن:

جرایم قابل گذشت: این جرم ها، اونایی هستن که اگه شاکی (یعنی کسی که ازش شکایت شده) رضایت بده و بگه دیگه شکایتی ندارم، پرونده متوقف میشه و متهم دیگه تعقیب یا مجازات نمیشه. جرم ورود به عنف (بر اساس ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی)، توهین و بیشتر موارد ضرب و جرح از جرایم قابل گذشت هستن.
جرایم غیرقابل گذشت: این جرم ها، اونایی هستن که حتی اگه شاکی هم رضایت بده، باز هم دستگاه قضایی وظیفه داره که پرونده رو پیگیری کنه و متهم رو مجازات کنه (مثلاً قتل، سرقت مسلحانه). جرم تهدید تو بعضی موارد میتونه غیرقابل گذشت باشه.

پس، اگه جرم از نوع قابل گذشت باشه و شاکی رضایت بده، پرونده بسته میشه. اما اگه غیرقابل گذشت باشه، رضایت شاکی فقط می تونه باعث تخفیف تو مجازات متهم بشه و اون رو از مجازات کامل تبرئه نمی کنه.

گام به گام تا ثبت شکایت: چطور اقدام کنیم؟

حالا که با جزئیات حقوقی حمله ور شدن آشنا شدیم، وقتشه ببینیم اگه خدای نکرده با همچین موقعیتی روبرو شدیم، چطور باید قدم به قدم برای شکایت اقدام کنیم. این مراحل رو خوب به خاطر بسپارین:

تصمیم گیری برای شکایت و جمع آوری اولیه مدارک:
اولین قدم اینه که تصمیم قطعی برای شکایت بگیرین. بعد از اون، هر مدرکی که دارین رو جمع کنین. همونطور که بالا گفتیم: مشخصات شاهدها، فیلم های دوربین مدار بسته، عکس، پیامک، گواهی پزشکی قانونی (اگه آسیب دیدین). هرچی مدرکتون کامل تر باشه، پرونده تون قوی تره.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
برخلاف گذشته، دیگه لازم نیست اول برید کلانتری. شما باید مستقیم به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی که تو شهرتون هست، مراجعه کنین. اونجا کارشناس ها راهنماییتون می کنن.
تنظیم و ثبت شکواییه:
تو دفتر خدمات قضایی، باید یه شکواییه تنظیم و ثبت کنین. شکواییه همون نامه شکایت شما به دادسراست. تو این شکواییه:
- شرح ماجرا: باید اتفاقی که افتاده رو با جزئیات کامل و به ترتیب زمانی توضیح بدین. چی شد؟ کی بود؟ کجا بود؟ چی گفت؟ چی کار کرد؟
- ذکر مواد قانونی: اگه می دونین، مواد قانونی مرتبط با جرمی که فکر می کنین اتفاق افتاده رو ذکر کنین. اگه هم نمی دونین، نگران نباشین، کارشناس های دفتر خدمات قضایی یا وکیلتون می تونن کمک کنن.
- درخواست ها: واضح بگین که چی از دادگاه می خواین؛ مثلاً تقاضای رسیدگی و مجازات متهم یا درخواست جبران خسارت.
- ارائه دلایل: تو شکواییه به مدارکی که دارین (مثل شهود، فیلم، گواهی پزشکی قانونی) اشاره کنین و اگه تونستین، همونجا به صورت کپی یا فایل ارائه بدین.
ارائه دلایل و مستندات به دادسرا:
بعد از ثبت شکواییه، پرونده شما به دادسرا ارجاع میشه. ممکنه دادسرا ازتون بخواد مدارک اصلی یا کامل تری رو ارائه بدین. باید آماده باشین که هر مدرکی دارین رو نشون بدین.
نقش دادسرا و دادگاه:
- دادسرا (تحقیقات مقدماتی): دادسرا وظیفه داره که تحقیقات اولیه رو انجام بده. بازپرس یا دادیار طرفین رو احضار می کنه، از شاهدها تحقیق می کنه، مدارک رو بررسی می کنه و در نهایت تصمیم می گیره که آیا جرم اتفاق افتاده و متهم کیه. اگه به این نتیجه برسه که جرم اتفاق افتاده و دلیل کافی برای متهم بودن فرد وجود داره، قرار جلب به دادرسی صادر می کنه و پرونده رو می فرسته دادگاه.
- دادگاه (صدور حکم): دادگاه با بررسی همه مدارک و دفاعیات طرفین، حکم نهایی رو صادر می کنه.
مرور زمان شکایت:
یه نکته خیلی مهم! تو قانون ما، برای بعضی از جرایم قابل گذشت، مهلت مشخصی برای شکایت وجود داره. بر اساس ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی، اگه از وقوع جرم قابل گذشت، یک سال بگذره و شما شکایت نکنین، دیگه حق شکایت کیفری ازتون گرفته میشه و پرونده تون رو قبول نمی کنن. البته استثنائاتی هم هست؛ مثلاً اگه تو این مدت تحت سلطه متهم بودین یا به دلیل موجهی نتونستین شکایت کنین، مهلت از زمانی که این مانع برطرف میشه، شروع میشه. پس، تا فرصت دارین، اقدام کنین.

توی این مسیر، کمک گرفتن از یه وکیل متخصص می تونه خیلی کارساز باشه. وکیل نه تنها تو تنظیم شکواییه و جمع آوری مدارک کمکتون می کنه، بلکه تو مراحل دادسرا و دادگاه هم در کنارتون خواهد بود و از حق و حقوق شما به بهترین شکل دفاع می کنه.

جمع بندی نهایی و یه توصیه دوستانه

خب، رسیدیم به آخر بحثمون. فکر کنم حالا دیگه خیلی بهتر متوجه شدین که جرم حمله ور شدن، با وجود اینکه تو مکالمات روزمره ما حسابی رواج داره، خودش یه عنوان خاص تو قانون نداره. بلکه این کلمه، چتریه برای انواع رفتارهای پرخاشگرانه و تهاجمی که می تونه شامل جرم های مختلفی مثل تهدید، توهین، ضرب و جرح یا ورود به عنف باشه.

چیزی که تو این داستان خیلی مهمه، اینه که اول از همه بدونیم دقیقاً چه اتفاقی افتاده و رفتار اون فرد مهاجم، تو کدوم قالب قانونی می گنجونه. بعدش باید بدونیم چطور می تونیم این جرم رو ثابت کنیم؛ از شهادت شهود و فیلم دوربین مداربسته گرفته تا گواهی پزشکی قانونی که حتی آسیب های روحی یا تشدید بیماری های قبلی (مثل دیسک کمر) رو هم تأیید می کنه.

همیشه یادتون باشه که حقوق و حریم شخصی شما، چه جسمی و چه روانی، خیلی ارزشمنده و قانون ازش حمایت می کنه. سکوت کردن در برابر خشونت و پرخاشگری، فقط راه رو برای تکرار این رفتارها باز می کنه. پس اگه خدای نکرده مورد حمله قرار گرفتین، آگاه باشین، مدارکتون رو جمع کنین و اقدام قانونی رو به موقع انجام بدین.

یه توصیه دوستانه ولی خیلی جدی: تو اینجور پرونده ها که ظرافت های حقوقی زیادی دارن، بهترین و مطمئن ترین کار، اینه که حتماً با یه وکیل متخصص تو امور کیفری مشورت کنین. وکیل می تونه مثل یه نقشه راهنمای خوب، تمام پیچ و خم های مسیر رو بهتون نشون بده، از اشتباهات احتمالی جلوگیری کنه و کمک کنه تا به بهترین نتیجه برسین. دانش و تجربه وکیل، می تونه تفاوت بین موفقیت و شکست تو پرونده تون باشه. خودتون رو تنها نذارین و از کمک متخصصان استفاده کنین.

دسته های هم موضوع