توهین به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه

توهین به وکیل دادگستری حین انجام وظیفه، طبق ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلا، جرم محسوب می شود و مجازات آن حبس تأدیبی بوده که امروزه به جزای نقدی تبدیل شده است. این توهین می تواند کلامی یا عملی باشد و هم در محیط کاری و هم به دلیل اقدامات وکیل در پرونده صورت بگیرد و قابلیت پیگیری حقوقی دارد. حمایت از شأن وکیل، تضمین کننده عدالت است.

خب، راستش را بخواهید، جایگاه وکیل توی سیستم قضایی ما چیزی نیست که بشود به راحتی از کنارش گذشت. وکیل مثل یک پل ارتباطی بین مردم و قانون عمل می کند و نقشش در اینکه حق به حق دار برسد و عدالت اجرا شود، واقعاً حیاتی است. حالا تصور کنید کسی که این وظیفه مهم را بر عهده دارد، در حین انجام کارش یا حتی به خاطر کاری که کرده، مورد توهین و بی احترامی قرار بگیرد. از اونجایی که قانون همیشه به دنبال حمایت از کسانی است که وظیفه عمومی مهمی را به دوش می کشند، برای وکلای دادگستری هم این حمایت را در نظر گرفته است.

اینجا می خواهیم حسابی با هم گپ بزنیم و ببینیم اصلاً «توهین به وکیل در حین انجام وظیفه» یعنی چه، چه مجازاتی دارد، چطور می توان آن را پیگیری کرد و فرقش با توهین های معمولی چیست. قصد ما این است که هر چیزی را که لازم است درباره این جرم بدانید، از سیر تا پیاز برایتان روشن کنیم؛ آن هم با یک زبان ساده و خودمونی که خسته نشوید.

مفهوم حقوقی توهین: تعاریف و تمایزها

اول از همه، بیایید ببینیم اصلاً از نظر قانون، «توهین» به چه معناست. این کلمه هرچند که در گفتگوهای روزمره زیاد استفاده می شود، اما در قانون تعریف مشخصی دارد و هر نوع حرف یا رفتاری را شامل نمی شود.

۱.۱. تعریف کلی توهین در قانون مجازات اسلامی (ماده ۶۰۸)

در قانون مجازات اسلامی، توهین به طور کلی به معنی استفاده از حرف ها یا رفتارهایی است که حیثیت و شخصیت یک نفر را خدشه دار کند یا او را تحقیر کند. منظور از این حرف ها، هر نوع فحاشی یا الفاظ رکیکی است که عرفاً و در جامعه، توهین آمیز شناخته می شود. نکته مهم این است که این حرف ها نباید به حدی باشد که شامل «قذف» شود. قذف یعنی نسبت دادن زنا یا لواط به کسی که موجب حد شرعی می شود و مجازات سنگین تری دارد.

خب، اگر کسی به افراد عادی توهین کند (نه قذف)، طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، مجازاتش جزای نقدی درجه شش خواهد بود. یعنی یک جریمه نقدی که میزانش توسط قاضی تعیین می شود. پس دیدید که توهین یک جرم کاملاً مشخص است و قانون برای آن مجازات در نظر گرفته.

۱.۲. تمایز توهین با افترا و نشر اکاذیب

ببینید، خیلی وقت ها مردم توهین، افترا و نشر اکاذیب را با هم قاطی می کنند، در حالی که اینها سه تا جرم کاملاً متفاوت هستند که مجازات های مخصوص به خودشان را دارند. بگذارید یک مقایسه کوچک برایتان داشته باشیم:

توهین: هدف اصلی تحقیر و بی احترامی است. شما با الفاظ رکیک یا حرکات موهن، شخصیت طرف مقابل را نشانه می گیرید. مثلاً کسی به شما بگوید بی عرضه یا نادان.

افترا (ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی): در افترا، شما یک جرم مشخص را به یک نفر نسبت می دهید، اما نمی توانید آن را ثابت کنید. مثلاً بگویید فلانی دزد است یا فلانی اختلاس کرده، در حالی که هیچ مدرکی برای اثبات این ادعا ندارید. در اینجا، هدف نه صرفاً تحقیر، بلکه متهم کردن به یک جرم است.

نشر اکاذیب (ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی): در این حالت، شما اطلاعات غلط یا دروغی را منتشر می کنید که به قصد وارد کردن ضرر به دیگری یا مقامات رسمی است، اما آن اطلاعات لزوماً یک جرم کیفری نیستند و شما نمی توانید صحت آن را ثابت کنید. مثلاً بگویید شرکت فلانی ورشکست شده در حالی که این خبر دروغ است و باعث ضرر به اعتبار شرکت شود. اینجا بیشتر به جنبه اطلاعاتی و انتشار اخبار کذب کار داریم.

برای اینکه این سه تا جرم را بهتر بفهمید، می توانید به جدول زیر نگاهی بیندازید:

جرم	عنصر اصلی	مثال	مبنای قانونی
توهین	تحقیر شخصیت، استفاده از الفاظ رکیک یا حرکات موهن	بی شعور، احمق، فحاشی	ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی
افترا	نسبت دادن یک جرم مشخص به دیگری بدون توانایی اثبات	فلانی کلاهبردار است، فلانی رشوه گرفته	ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی
نشر اکاذیب	انتشار اخبار یا اطلاعات دروغ به قصد اضرار یا تشویش اذهان عمومی	شایعه پراکنی دروغ در مورد وضع مالی یک فرد/شرکت	ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی

۱.۳. فلسفه تشدید مجازات توهین به مشاغل خاص (دولتی و رسمی)

شاید بپرسید چرا قانون برای توهین به بعضی مشاغل، مجازات سنگین تری در نظر می گیرد؟ دلیلش خیلی ساده است. برخی افراد مثل قضات، وکلا، کارمندان دولت، نظامی ها و کارشناسان رسمی، شغلشان با نظم عمومی و اجرای عدالت گره خورده است. اینها در واقع نماینده قانون هستند و هر گونه بی احترامی به آنها، یعنی بی احترامی به خود قانون و سیستمی که برای حفظ امنیت و آرامش جامعه زحمت می کشد.

هدف از این تشدید مجازات، فقط حمایت از خود آن شخص نیست، بلکه حفظ شأن و اعتبار شغلی است که در حال انجام وظیفه عمومی است. این حمایت باعث می شود که این افراد بتوانند بدون ترس و با اطمینان خاطر بیشتری وظایفشان را انجام دهند و این خودش به نفع کل جامعه است. پس وقتی به یک وکیل در حین کار توهین می شود، در واقع به کل سیستم عدالت توهین شده است.

جرم توهین به وکیل دادگستری: تحلیل دقیق ماده ۲۰ لایحه استقلال

حالا که با مفهوم کلی توهین آشنا شدیم، بیایید برویم سراغ اصل مطلب، یعنی توهین به وکیل دادگستری. اینجا پای یک قانون خاص به میان می آید که وظیفه حمایت از وکلای دادگستری را بر عهده دارد.

۲.۱. متن دقیق و تفسیر ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری (مصوب ۱۳۳۳)

ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلای دادگستری می گوید: هرکس نسبت به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه وکالتی یا به سبب آن توهین نماید به حبس تادیبی از پانزده روز الی سه ماه محکوم خواهد گردید.

خیلی خب، این ماده شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما جزئیات مهمی دارد که باید خوب بررسی شان کنیم. این ماده به وضوح مشخص می کند که توهین به وکیل در چه شرایطی جرم محسوب می شود و چه مجازاتی دارد.

۲.۲. تحلیل ارکان جرم توهین به وکیل

برای اینکه جرمی محقق شود، باید یک سری ارکان یا شرایط خاص وجود داشته باشد. توهین به وکیل هم از این قاعده مستثنا نیست.

شخصیت وکیل دادگستری: شمول وکیل پایه یک و کارآموز وکالت

نکته مهم این است که منظور از وکیل دادگستری فقط وکلای باسابقه و پایه یک نیست. بلکه شامل کارآموزان وکالت هم می شود. یعنی اگر یک کارآموز وکالت در حین انجام وظایف قانونی اش (مثلاً در دادگاه یا دفتر وکالت) مورد توهین قرار بگیرد، باز هم ماده ۲۰ به کمک او می آید و توهین کننده مجرم شناخته می شود. پس احترام به این جایگاه از همان ابتدای مسیر حرفه ای برای وکلای آینده هم لازم الاجراست.

در حین انجام وظیفه وکالتی: مصادیق دقیق این عبارت

این عبارت یعنی توهین باید زمانی اتفاق بیفتد که وکیل مشغول انجام کار وکالتی خود است. بگذارید چند مثال بزنم که موضوع برایتان روشن تر شود:

• در جلسات دادگاه:; چه در دادگاه کیفری، چه حقوقی، خانواده یا هر مرجع قضایی دیگری، اگر در طول جلسه یا حتی در راهروهای دادگستری که وکیل در حال تردد برای پرونده است، به او توهین شود، شامل این ماده می شود.
• در دادسرا، شورای حل اختلاف، مراجع اداری: وکیل فقط در دادگاه نیست که کار می کند. در دادسراها، شوراهای حل اختلاف، ادارات ثبت یا هر مرجع اداری دیگری که وکیل برای پیگیری پرونده موکلش حضور دارد، مورد حمایت این قانون است.
• در محل کار وکیل (دفتر وکالت): تصور کنید یک نفر به دفتر وکیل می آید، چه موکل باشد چه طرف مقابل، و در حین گفتگو درباره یک پرونده، شروع به توهین کند. این هم جزو حین انجام وظیفه محسوب می شود.
• حین انجام تحقیقات محلی، معاینه محل، یا بازدید از صحنه جرم: گاهی اوقات وکیل باید برای تکمیل پرونده به محل خاصی برود، مثلاً برای معاینه یک ملک یا بازدید از صحنه یک اتفاق. اگر در این مکان ها هم مورد توهین قرار بگیرد، باز هم قانون از او حمایت می کند.

خلاصه کلام اینکه، هر جا وکیل دارد کاری را انجام می دهد که به پرونده موکلش یا وظیفه وکالتی اش مربوط است، توهین به او جرم محسوب می شود.

یا به سبب آن: مصادیق و تفسیر این عبارت کلیدی

این بخش از ماده ۲۰ شاید کمی پیچیده تر به نظر برسد، اما فوق العاده مهم است. به سبب آن یعنی توهین به خاطر کاری که وکیل قبلاً انجام داده است، حتی اگر در آن لحظه مشغول کار نباشد و در مکانی غیر از مراجع قضایی باشد. به این مثال ها دقت کنید:

• توهین به دلیل نتیجه پرونده: فرض کنید یک وکیل پرونده ای را برده یا باخته است. حالا طرف مقابل (یا حتی موکل خودش) که از نتیجه ناراضی است، چند روز بعد از اتمام پرونده و مثلاً در خیابان یا یک جمع خصوصی، به خاطر آن پرونده به وکیل توهین می کند. این توهین به سبب وظیفه وکالتی وکیل است و باز هم جرم محسوب می شود.
• توهین به دلیل اقدامات خاص وکیل در پرونده: وکیل در طول پرونده تصمیماتی می گیرد یا کارهایی انجام می دهد. اگر کسی به خاطر این اقدامات، حتی بعداً و در جایی دیگر، به او توهین کند، باز هم مشمول این ماده است.

تمایز دقیق بین به سبب وظیفه و به دلیل خصومت شخصی: اینجاست که قاضی باید حسابی دقت کند. اگر آقای وکیل با همسایه اش سر جای پارک یا شارژ ساختمان دعوا کند و آنجا به او توهین شود، این دیگر توهین به سبب وظیفه وکالتی نیست، بلکه یک خصومت شخصی است. در این صورت، وکیل باید مثل یک شهروند عادی شکایت کند و مجازات توهین عمومی (ماده ۶۰۸) شامل حال فرد توهین کننده می شود، نه مجازات ماده ۲۰ لایحه استقلال. پس یادتان باشد، باید یک ربط محکم بین توهین و شغل وکالت وجود داشته باشد.

عنصر مادی توهین

عنصر مادی یعنی همان کاری که انجام می شود و به چشم می آید. در توهین به وکیل، این عنصر می تواند شامل موارد زیر باشد:

• الفاظ رکیک و فحاشی: استفاده از کلمات نامناسب و توهین آمیز.
• حرکات توهین آمیز: مثلاً نشان دادن حرکات دست یا ادا و اطوار درآوردن که عرفاً نشانه بی احترامی و تحقیر باشد.
• نوشته: حتی اگر توهین به صورت نوشته، پیامک، ایمیل یا در شبکه های اجتماعی باشد (که البته در این موارد بحث فضای مجازی هم مطرح می شود).

عنصر معنوی (سوءنیت)

عنصر معنوی یعنی اینکه توهین کننده قصد و نیت توهین و تحقیر را داشته باشد. یعنی بداند که دارد چه حرفی می زند یا چه رفتاری می کند و قصدش هم این باشد که طرف مقابل را خوار کند. اگر کسی ناخواسته یا بدون قصد توهین، حرفی بزند که ممکن است برداشت توهین آمیز از آن شود، عنصر معنوی جرم محقق نشده و نمی توان او را مجرم دانست. البته اثبات سوءنیت معمولاً از روی ظاهر الفاظ و رفتارها و شرایط وقوع جرم صورت می گیرد.

یادتان باشد، تشخیص دقیق اینکه یک رفتار یا گفتار توهین آمیز است یا نه، همیشه بر عهده قاضی است که با توجه به عرف، فرهنگ جامعه و شرایط پرونده، حکم صادر می کند. پس هر حرف تندی را نمی توان توهین حقوقی دانست.

مجازات توهین به وکیل: تحولات قانونی و وضعیت کنونی

خب، تا اینجا فهمیدیم که توهین به وکیل چه زمانی جرم است. حالا بیایید ببینیم اگر کسی این جرم را مرتکب شد، چه مجازاتی در انتظارش خواهد بود و این مجازات در طول زمان چه تغییراتی کرده است.

۳.۱. مجازات اولیه و تغییرات

در متن اولیه ماده ۲۰ لایحه استقلال کانون وکلا (که سال ۱۳۳۳ تصویب شده)، مجازات توهین به وکیل، حبس تأدیبی از پانزده روز الی سه ماه بوده است. یعنی توهین کننده ممکن بود تا سه ماه به زندان برود.

اما قانون همیشه در حال تغییر و به روز شدن است. یک قانون مهم به نام ماده ۳ قانون وصول برخی مطالبات دولت و تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت (مصوب سال ۱۳۸۰) آمده و گفته است که اگر مجازات حبس (جز در موارد خاص و استثنایی) کمتر از شش ماه باشد، این حبس باید به جزای نقدی تبدیل شود. از آنجایی که مجازات حبس توهین به وکیل حداکثر سه ماه است، پس امروزه قاضی موظف است این حبس را به جریمه نقدی تبدیل کند.

یعنی دیگر قرار نیست کسی به خاطر توهین به وکیل به زندان بیفتد، بلکه باید مبلغی را به عنوان جریمه نقدی به دولت پرداخت کند. این تبدیل مجازات به این معنی است که سیستم قضایی تلاش می کند برای جرائم سبک تر، از مجازات های جایگزین استفاده کند تا هم بار زندان ها کم شود و هم فرد بتواند با پرداخت جریمه، به زندگی عادی اش ادامه دهد.

۳.۲. جایگزین های حبس (ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی)

البته ماجرا به اینجا ختم نمی شود. قانون مجازات اسلامی، خصوصاً ماده ۶۴ آن، انواع مختلفی از مجازات های جایگزین حبس را معرفی کرده است. این مجازات ها فقط جزای نقدی نیستند و می توانند شامل موارد زیر هم باشند:

• خدمت عمومی رایگان: فرد به جای حبس، برای مدتی مشخص به انجام کارهای عام المنفعه و بدون دریافت دستمزد محکوم می شود.
• جزای نقدی: همان پرداخت مبلغی پول به دولت که بالاتر توضیح دادیم.
• دوره مراقبت: فرد تحت نظارت قرار می گیرد و باید یک سری دستورات و شروط را رعایت کند.
• محرومیت از حقوق اجتماعی: برای مدتی از برخی حقوق مثل عضویت در احزاب یا کاندیداتوری محروم می شود.

خب، قاضی در مورد توهین به وکیل، این اختیار را دارد که با توجه به شرایط پرونده، شخصیت متهم، سوابقش و وضعیت خانوادگی و اجتماعی اش، یکی از این مجازات های جایگزین را به جای حبس (که البته خودش به جزای نقدی تبدیل می شود) برای او در نظر بگیرد. هدف این است که هم جرم بی پاسخ نماند و هم مجازات، جنبه اصلاحی و بازدارنده داشته باشد.

۳.۳. مقایسه مجازات توهین به وکیل با سایر جرایم مشابه

حالا شاید برایتان جالب باشد که بدانید مجازات توهین به وکیل در مقایسه با سایر توهین ها چطور است؟

• توهین به افراد عادی: همانطور که گفتیم، طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، مجازات توهین به افراد عادی جزای نقدی درجه شش است. پس می بینیم که مجازات توهین به وکیل (که در ابتدا حبس تأدیبی بود و حالا به جزای نقدی تبدیل شده) با مجازات توهین عادی از نظر شدت تفاوت دارد، هرچند که در نهایت هر دو ممکن است به جزای نقدی ختم شوند، اما پایه و اساس حقوقی و شدت قانونی شان متفاوت است.
• توهین به کارمندان دولت: ماده ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی صراحتاً می گوید اگر کسی به کارمندان دولت (یا مجلس یا مأمورین دولتی) در حین انجام وظیفه یا به سبب آن توهین کند، مجازاتش حبس از سه ماه تا شش ماه یا هفتاد و چهار ضربه شلاق یا از پانصد هزار تا یک میلیون تومان جزای نقدی است. می بینید که اینجا مجازات شدیدتر و متنوع تر است. این نشان می دهد قانون برای حفظ نظم و احترام به کارکنان دولت، حمایت قوی تری قائل شده است.
• توهین به کارشناسان رسمی دادگستری: این مورد خیلی شبیه به توهین به وکلاست. ماده ۲۰ قانون کارشناسان رسمی دادگستری (که مصوب ۱۳۵۸ است و حالا در قوانین جدید کارشناسان هم مشابه آن هست) می گوید هرکس به کارشناس رسمی دادگستری در حین انجام وظیفه یا به سبب آن توهین کند، مجازاتش حبس از شصت و یک روز تا سه ماه است که البته این هم امروزه به جزای نقدی یا سایر مجازات های جایگزین حبس تبدیل می شود. پس می بینید که برای کارشناسان رسمی هم به خاطر اهمیت کارشان، حمایت مشابهی وجود دارد.

خلاصه اینکه، توهین به وکیل از آن دسته توهین هایی است که قانون به آن نگاه ویژه ای دارد و مجازات آن، هرچند امروز به جزای نقدی تبدیل شده، اما نشان از اهمیت حفظ شأن این قشر زحمتکش در دستگاه قضایی دارد.

۴. فرآیند و نحوه شکایت از جرم توهین به وکیل

خیلی خوب، حالا فرض کنید خدای نکرده یک وکیل مورد توهین قرار گرفته است. چطور باید این موضوع را پیگیری کند و از حق خودش دفاع کند؟ اینجا یک راهنمای قدم به قدم برایتان داریم:

۴.۱. مرجع صالح برای رسیدگی

در بسیاری از جرایم، اول باید به دادسرا مراجعه کرد تا تحقیقات اولیه انجام شود و بعد پرونده به دادگاه برود. اما در مورد توهین به وکیل، همانطور که در بریف اشاره شده و یک نکته مهم است، مرجع صالح برای رسیدگی، مستقیماً دادگاه کیفری ۲ است. یعنی نیازی به مراجعه اولیه به دادسرا نیست و وکیل می تواند مستقیماً شکایت خود را در این دادگاه مطرح کند. این به خاطر جنبه خصوصی جرم توهین به وکیل است که به شأن و حیثیت شخص وکیل برمی گردد.

۴.۲. ادله اثبات جرم توهین

برای اینکه شکایت شما به نتیجه برسد و توهین ثابت شود، باید مدرک و دلیل داشته باشید. در پرونده های توهین، این مدارک می توانند شامل موارد زیر باشند:

• شهادت شهود: اگر در زمان توهین، افرادی حضور داشتند که شاهد ماجرا بودند، شهادت آنها می تواند خیلی کمک کننده باشد. سعی کنید نام و مشخصات شاهدان را داشته باشید.
• مدارک و شواهد دیجیتال: امروز، دنیای مجازی هم پر از توهین است. اگر توهین در فضای مجازی (مثل اینستاگرام، تلگرام، واتساپ) یا از طریق پیامک اتفاق افتاده، اسکرین شات از پیام ها، فایل صوتی یا تصویری، فیلم دوربین های مداربسته (مثلاً در دادگاه یا دفتر وکیل) همگی می توانند به عنوان دلیل معتبر استفاده شوند. فقط یادتان باشد این مدارک باید از اعتبار کافی برخوردار باشند و قابل استناد باشند.
• اقرار متهم: اگر فرد توهین کننده خودش به توهین اقرار کند، که چه بهتر!
• گزارش ضابطین قضایی: اگر در محل توهین (مثلاً دادگاه) نیروی انتظامی یا مأمورین قضایی حضور داشتند و گزارش تهیه کردند، این گزارش هم یک دلیل مهم است.

هر چقدر مدارک و شواهد شما قوی تر و مستندتر باشد، شانس شما برای اثبات جرم توهین بیشتر خواهد بود.

۴.۳. مراحل گام به گام ثبت و پیگیری شکایت

حالا که مدارک را جمع کردید و مرجع صالح را هم می شناسید، بیایید ببینیم مراحل عملی ثبت و پیگیری شکایت چطور است:

1. تهیه شکواییه: اول از همه باید یک شکواییه (یعنی همان درخواست شکایت) تهیه کنید. این شکواییه باید شامل مشخصات شاکی (وکیل)، مشخصات متهم (اگر می شناسید)، شرح دقیق واقعه توهین (کجا، کی، چطور، چه حرف هایی زده شد یا چه کارهایی انجام شد)، و دلایل و مدارک اثبات جرم باشد. بهتر است در این مرحله از کمک یک وکیل دیگر یا متخصص حقوقی استفاده کنید تا شکواییه شما کامل و بدون نقص باشد.
2. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: امروزه بیشتر کارهای قضایی از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. شما باید با شکواییه و مدارکتان به یکی از این دفاتر مراجعه کنید و شکایتتان را ثبت کنید.
3. مراحل ابلاغ، احضار و تحقیق: بعد از ثبت شکایت، پرونده به دادگاه کیفری ۲ ارجاع می شود. دادگاه متهم را احضار می کند تا برای دفاع از خودش حاضر شود. اگر نیاز به تحقیقات بیشتری باشد (مثلاً شنیدن شهادت شهود)، دادگاه این مراحل را انجام می دهد.
4. جلسات رسیدگی و دفاعیات طرفین: در دادگاه، جلسات رسیدگی برگزار می شود. در این جلسات، وکیل شاکی (اگر وکیل دیگری گرفته باشد) یا خود وکیل شاکی، دلایل و مدارک را ارائه می دهد و متهم هم فرصت دفاع از خودش را دارد.
5. صدور حکم بدوی و امکان تجدیدنظر: پس از بررسی ها، قاضی حکم بدوی (حکم اولیه) را صادر می کند. اگر هر یک از طرفین به این حکم اعتراض داشته باشند، می توانند ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۲۰ روز) درخواست تجدیدنظر بدهند و پرونده به دادگاه تجدیدنظر استان ارسال می شود.

ببینید، روند قضایی ممکن است کمی زمان بر باشد، اما مهم این است که از حق خودتان دفاع کنید و اجازه ندهید بی احترامی ها بی پاسخ بمانند.

۴.۴. آیا جرم توهین به وکیل قابل گذشت است؟

یک سوال مهم این است که آیا این جرم قابل گذشت است یا غیرقابل گذشت؟ فرقش چیست؟

در جرائم قابل گذشت، اگر شاکی (یعنی کسی که به او توهین شده) رضایت بدهد و از شکایتش بگذرد، پرونده بسته می شود و متهم مجازات نمی شود. اما در جرائم غیرقابل گذشت، حتی اگر شاکی هم رضایت بدهد، باز هم جنبه عمومی جرم باقی می ماند و دولت از بابت صیانت از نظم عمومی، پرونده را پیگیری و متهم را مجازات می کند.

حالا برگردیم به توهین به وکیل: بله، توهین به وکیل یک جرم کاملاً قابل گذشت است. این یعنی اگر وکیلی که مورد توهین قرار گرفته، تصمیم بگیرد که فرد توهین کننده را ببخشد و رضایت خودش را اعلام کند، پرونده مختومه می شود و فرد مجازات نخواهد شد. این حق را قانون به شاکی داده است تا بتواند در صورت تمایل، از خیر مجازات فرد بگذرد.

اما یادتان باشد، این موضوع با توهین به مقدسات یا توهین به رهبری که جنبه عمومی بسیار قوی دارند و غیرقابل گذشت هستند، کاملاً فرق می کند. در آن موارد، حتی با رضایت شاکی هم پرونده به طور کامل بسته نمی شود.

۵. ابعاد مرتبط: توهین وکیل به موکل یا سایر اشخاص

تا اینجا بیشتر درباره توهین به وکیل صحبت کردیم. اما یک سوال مهم دیگر هم هست: اگر خود وکیل به کسی توهین کند، مثلاً به موکلش یا حتی به قاضی؟ آیا این هم جرم است و چه مجازاتی دارد؟

۵.۱. توهین وکیل دادگستری به موکل

خب، اگر وکیلی به موکل خودش توهین کند، این کار در درجه اول یک تخلف انتظامی محسوب می شود. یعنی وکیل از اصول اخلاقی و حرفه ای وکالت تخطی کرده است. طبق مقررات انتظامی کانون وکلا، وکیل موظف است با موکل خود با احترام و ادب رفتار کند و هرگونه توهین یا رفتار غیرمحترمانه، تخلف است.

مرجع رسیدگی: اگر موکل از وکیلش شکایت داشته باشد، باید به دادسرای انتظامی کانون وکلای دادگستری (یا مرکز وکلای قوه قضائیه، بسته به اینکه وکیل عضو کدام نهاد باشد) مراجعه کند. دادسرای انتظامی پس از بررسی شکایت و شنیدن دفاعیات وکیل، پرونده را به دادگاه انتظامی وکلا ارجاع می دهد.

نحوه شکایت موکل از وکیل: موکل باید به کانون وکلای شهر محل صدور پروانه وکیل مراجعه کرده و شکایت خود را ثبت کند. آنها موظفند به شکایت رسیدگی کنند.

مجازات های انتظامی: مجازات هایی که برای وکیل خاطی در نظر گرفته می شود، از نوع انتظامی هستند و می توانند شامل موارد زیر باشند:

• توبیخ شفاهی یا کتبی
• توبیخ با درج در پرونده
• کسر درجه
• تعلیق موقت پروانه وکالت (یعنی برای مدتی نتواند وکالت کند)
• ابطال دائم پروانه وکالت (سنگین ترین مجازات)

پس می بینید که وکیل هم مسئولیت سنگینی دارد و اگر از حدود اخلاقی و قانونی خارج شود، به شدت با او برخورد خواهد شد.

۵.۲. توهین وکیل به قاضی یا کارکنان قضایی

توهین وکیل به قاضی یا سایر کارکنان قضایی، یک موضوع بسیار جدی است و تبعات حقوقی و انتظامی همزمان دارد. قاضی، نماینده مستقیم حاکمیت است و توهین به او در حین انجام وظیفه یا به سبب آن، می تواند علاوه بر جنبه انتظامی، جنبه کیفری هم پیدا کند و وکیل مجازات شود. مجازات این جرم معمولاً سنگین تر از توهین به افراد عادی است و در قوانین مربوط به توهین به مقامات قضایی پیش بینی شده است.

در این موارد، هم دادگاه صالح کیفری به موضوع رسیدگی می کند و هم دادسرای انتظامی کانون وکلا می تواند به جنبه تخلف انتظامی وکیل بپردازد. این نشان از حساسیت بالای حفظ شأن و حرمت دادگاه و قضات در جریان دادرسی دارد و انتظار می رود وکیل دادگستری که خود از ارکان دادرسی است، بیش از هر کس دیگری به این اصول پایبند باشد.

نتیجه گیری

در این مطلب، سعی کردیم با هم گشتی در دنیای پیچیده اما جذاب حقوق بزنیم و ابعاد مختلف جرم توهین به وکیل دادگستری در حین انجام وظیفه را بررسی کنیم. دیدیم که وکیل، نه فقط یک شغل، بلکه یک جایگاه مهم برای اجرای عدالت است و به همین دلیل، قانون حمایت ویژه ای از او به عمل می آورد. فهمیدیم که توهین به وکیل، با توهین به افراد عادی فرق دارد و مجازات خاص خودش را (که امروز به جزای نقدی تبدیل شده) دارد.

یادتان باشد، این جرم از نوع قابل گذشت است و اگر وکیل شاکی رضایت بدهد، پرونده مختومه می شود. همچنین، نباید از یاد برد که خود وکیل هم در برابر موکل و سایر اشخاص، مسئول است و هرگونه بی احترامی از جانب او، می تواند تبعات انتظامی سنگینی داشته باشد.

احترام متقابل در فضای دادرسی، پایه و اساس یک سیستم قضایی سالم و کارآمد است. چه وکیل باشید، چه موکل یا هر شهروند دیگری، آگاهی از این قوانین به شما کمک می کند تا هم حقوق خودتان را بدانید و هم به حقوق دیگران احترام بگذارید. همیشه برای مسائل حقوقی، بهترین کار مشورت با یک متخصص و وکیل کاربلد است.

اگر هنوز سوالی ذهنتان را مشغول کرده یا نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه توهین به وکیل یا هر دعوای کیفری دیگری دارید، می توانید با کارشناسان حقوقی ما تماس بگیرید. ما اینجا هستیم تا راهنمایی تان کنیم و در این مسیر کنارتان باشیم.