بازخوانی تجربه بیکاری در جامعه

در یک پژوهش بررسی شد؛

شناخت ناقص «بیکاری» و ارایه تحلیل های سطحی با تاکید بر عواملی همچون ضعف مهارت های حرفه ای، نداشتن سرمایه، کاربردی نبودن آموزش ها و احیاناً ضعف سرمایه اجتماعی و مانند آن باعث شده است که دلایل اصلی موجد این پدیده در جامعه به خوبی درک نشود.

به گزارش گروه پژوهش خبرگزاری علم و فناوری ساینس بلاگ، کار ارزش محوری جامعه است و بیکاری به عنوان یک پدیده مخرب اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، همواره از جمله دغدغه های اساسی برنامه ریزان بوده است.

علی ایاسه (دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی) در مقاله ای با عنوان «بازخوانی تجربه بیکاری در استان کرمانشاه: به سوی یک چشم انداز جدید در شناخت پدیده بیکاری» به این موضوع پرداخته اند که چگونگی استفاده از منابع انسانی یک کشور، شرط اصلی بهره گیری مناسب از سایر منابع و به دنبال آن پایداری مسیر رشدو توسعه است.

* تبعات بیکاری 

ایاسه در این پژوهش می نویسد؛ منابع انسانی بالقوه یک کشور، با جمعیت در سنین فعال آن اندازه گیری می شود. در حال حاضر بیکاری و تبعات ناشی از آن، یکی از معضلات اساسی کشور به شمار می آید.

 به زعم این پژوهشگر انفجار جمعیت ناشی از متولدین 1335-1365 و ظهور آنها به عنوان عرضۀ نیروی کار در طی دو دهۀ اخیر سبب شده تا میزان عرضۀ نیروی کار از فرصت های شغلی به نحو چشمگیری پیشی گرفته و معضل بیکاری با شتاب بالا گسترش یابد و سبب اتلاف منابع انسانی در طیف وسیعی از جمعیت کشور گردد.

در این پژوهش به این مهم اشاره می شود که بیکاری از ابعاد خرد و کلان موضع بحث های دامنه داری در بین اقتصاددانان، جامعه شناسان و روانشناسان اجتماعی بوده است.

* ارتباط اشتغال و فرهنگ

در این پژوهش آمده است که ماکس وبر نخستین جامعه شناسی بود که ویژگی های فرهنگی را عامل اشتغال معرفی کرد. از نظر او، فرهنگ تاثیر مهمی بر نگرش ها و رفتار های اقتصادی افراد و موضعشان نسبت به زندگی دارد.

فرهنگ تعیین کننده تصمیماتی است که در زندگی گرفته می شود از جمله در زمینه شغل یابی

از دیدگاه نویسنده این پژوهش؛ فرد ارزش هایش را از ارزش های اجتماعی، خواسته ها و چارچوب نهادی که در آن زندگی می کند، دریافت می کند و فرهنگ تعیین کننده تصمیماتی است که در زندگی گرفته می شود از جمله در زمینه شغل یابی.

این پژوهشگر توضیح می دهد که وبر سیستم ارزش ها را به عنوان عنصری از فرهنگ می داند که به طور مستقیم بر رفتار افراد به عنوان جستجوگران شغل تاثیر می گذارد. ویژگی های ارزشمندی مانند کار سخت، رفاه و زندگی زاهدانه همه برای کار است.

اصولا نکتۀ مهم تیوری وبر این است که محیط اجتماعی-فرهنگی چه از لحاظ سیاسی و چه از لحاظ فرهنگی و مذهبی با ایجاد ارزش هایی که موجب افزایش یا مهار روحیه و انگیزه کار می شود بر شکل گیری نگرش و رفتار نسبت به کار تاثیر می گذارد.

* تغییرات جامعه از نظم سنتی به نظم نو

در ادامه این پژوهش آمده است که از نظر پارسونز، جامعه ای که از نظم سنتی به نظم نو تغییر می یابد هم در سطح نظام های اجتماعی و هم متناظر با آن در سطح شخصیت تغییراتی اتفاق می افتد و به نوعی نظم در سطحی بالاتر بین نظام های اجتماعی شکل می گیرد.

در یک جامعه مدرن، بیکاری نتیجه عدم تناسب ویژگی های شخصیتی افراد با الزامات نظم نوین اجتماعی است

از نظر این پژوهش تغییرات در دو سطح نظام اجتماعی و شخصیت دیالکتیکی است، به این معنا که هر چه نظام های اجتماعی توسعه یافته تر باشند ویژگی های شخصیتی نیز توسعه یافته تر خواهند شد و برعکس، ویژگی های شخصیتی توسعه یافته تر به نظام های اجتماعی توسعه یافته کمک می کند.

این پژوهشگر در ادامه به این موضوع اشاره می کند که براساس نظر پارسونز، در یک جامعه مدرن، بیکاری نتیجه عدم تناسب ویژگی های شخصیتی افراد با الزامات نظم نوین اجتماعی است.

این پژوهشگران در این مقاله به این موضوع اشاره می کنند که شخصیت، نظام تمایلی هنجاری شد ه ای است که در اثر تعامل نظام های آلی ارگانیک و اجتماعی جامعه در خلال فرایند جامعه پذیری تکوین و رشد می یابد و همزمان به صورت نظام واسط بین نظام آلی و نظام اجتماعی عمل می کند و تمایلات، نیاز هایی هستند که طی فرایند جامعه پذیری هنجاری می شوند.

* پارادایم تجربه بیکاری

در این مقاله فرایند انجام یک پژوهش کیفی در زمینه تجربه عدم دستیابی به کار از منظر کنشگران درگیر معرفی شد. مدل پارادایمی تجربه بیکاری حاوی نکات مهمی است که نشان می دهد نگاه موشکافانه و عمیق به پدیده بیکاری چه اطلاعات بیشتری نسبت به پژوهش های معمول که غالباً با روش های کمی انجام می شوند فراهم می سازد.

به طور خلاصه می توان گفت کشف عمیق تجربه بیکاری نشان می دهد که بیکاری یک تجربه معنادار تعاملی است؛ به عبارت دیگر، حیات شغلی فرد عمیقاً معطوف به دیگران بوده و واکنش های او در منظومه فکری اش ماهیتی معطوف به موضوعات کلی جامعه، افکار و اندیشه های دیگران دارد.

کشف عمیق تجربه بیکاری نشان می دهد که بیکاری یک تجربه معنادار تعاملی است

پژوهش بررسی شده هم چنین نشان داد که بخش عمد ه ای از دلایل موجد بیکاری در فرد بیکار و در روابط و تعاملات او و هم چنین در افکار و ذهنیت های او متراکم شده است که ریشه در ادراکات افراد و کنشگران در زمینه توسعه نیافته محلی دارد.

این پژوهشگران در این مقاله به این موضوع اشاره می کنند که بخش عمد ه ای از دلایل بیکاری در انباشت ناتوانی و بی قدرتی است که در محیط و زمینه خود تعریف می شود.

* دلایل موجد پدیده بیکاری در جامعه

در ادامه این پژوهش آمده است که چنین موضوعاتی در غالب تحقیقات رایج بررسی نشده و هیچگاه روابط پیچیده بین دلایل بیکاری، زمینه های آن، تعاریف و معانی و لایه های پیچیده آن شناسایی و معرفی نمی شود.

به زعم این پژوهشگر شناخت ناقص پدیده و ارایه تحلیل های سطحی با تاکید بر عوامل کلیشه ای همچون ضعف مهارت های حرفه ای، نداشتن سرمایه، کاربردی نبودن آموزش ها و احیاناً ضعف سرمایه اجتماعی و مانند آن باعث شده است که دلایل اصلی موجد پدیده بیکاری در جامعه به خوبی درک نشده و راهکار های تجویز و اجرا شده نیز نتوانند تغییری در وضعیت بیکاری به وجود آورند.

در واقع باتوجه به این که تحلیل های سطحی برآمده از رویکرد آسیب شناسانه به پدیده بیکاری وجه مساله مندی آن را از میان برده و راه کار های ضربتی برای از بین بردن آن ارایه می دهند برای سیاست گذاران جذابترند. این در حالی است که بیکاری محصول درهم تنیدگی عناصر اجتماعی در سطوح خرد و کلان است.

پژوهش حاضر نشان داد که برای از بین بردن بیکاری، یا با دید واقع بینانه تر، برای تقلیل بیکاری می بایست نه بر خود افراد بیکار بلکه بر مناسبات کلان تولیدکننده افراد بیکار تمرکز کرد.

نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که این موضوع محقق نمی شود مگر با تغییر ابزار های روش شناختی برگرفته از استراتژی پژوهشی؛ لذا پیشنهاد این مقاله انجام مطالعات بین رشته ای و با رویکرد ترکیبی و تهیه برنامه های جامعه محور برای اصلاح ساختار های فرودست ساز در جامعه است.