«انگورستان» ملک التجار؛ سفر به عمق فرهنگ و تاریخ نصف جهان

ساینس بلاگ اصفهان-فاطمه کازرونی: اصفهان یکی از قدیمی ترین شهرهای جهان است که 6 هزار اثر تاریخی را در دل خود جای داده است و در این میان خانه های تاریخی نگین این آثار هستند، بناهایی که در گوشه گوشه نصف جهان، خیال ناب گردشگران را تا آسمان هفتم پرواز می دهند، هر کدام از این خانه های خیال انگیز داستانی از عشق و سیاست را در کنار زندگی روزمره مردم این سرزمین را حکایت می کند، داستانهایی که گاه وصف آنها در یک کتاب نیز نمی گنجد.

خانه هایی که در گوشه و کنار شهر با معماری های قدیمی و چشم و نواز خود، اکنون کاربری های مختلف پیدا کرده و میزبان گردشگران است.

گشت زدن در خانه های قدیمی با شکوه که حال و هوای سنتی تاریخی دارد، تجربه ای ناب از سفر به عمق فرهنگ، هنر و تاریخ این دیار است؛ انگورستان ملک التجار اصفهان یکی از تاریخی ترین و زیباترین خانه های این شهر است که جلوه های ویژه معماری و هنر ایرانی آن را به بنایی چشم نواز تبدیل کرده است.

نام انگورستان ملک التجار را از حاج محمدابراهیم خان ملقب به ملک التجار گرفته اند، او در زمان ناصرالدین شاه مسیول امور مالی اصفهان بوده است، این بنا، گویی در ابتدا تاکستان بزرگی بوده که با گسترش شهرسازی و خیابان بندی از میان رفته و قسمت فعلی عمارت باقی مانده، به همین دلیل به انگورستان معروف است.

از برگزاری مراسم تعزیه و عزاداری تا جشن عروسی خانواده های بی بضاعت

مطابق برخی منابع ملک التجار این خانه را به مکانی برای برگزاری مراسم تعزیه و عزاداری اختصاص داد و تاریخ تنظیم وقف نامه ای که از این خانه در دسترس است به سال 1341 هجری قمری باز می گردد.

از سویی طبق اسناد و مدارک، این عمارت بسیار زیبا پس از ساخت، محل برگزاری جشن عروسی خانواده هایی بوده که بضاعت مالی کمی داشته اند؛ این کار حتی پس از مرگ ملک التجار هم انجام می شده است.

برخی قدمت این خانه را در محله شیخ یوسف خیابان ملک به زمان نادرشاه افشار نسبت می دهند؛ خانه ای زیبا و شگفت انگیز که در گذر زمان بخش زیادی از آن برای تعریض خیابان از میان رفته است اما هنوز هم ویژگی معماری خاصی آن توجه هر بیننده ای را به خود جلب می کند.

رویایی دل انگیز از بازی نور

این خانه تاریخی یکی از بهترین نمونه های بارز معماری دوران قاجار است که از بخش های مختلف از جمله حیاط اندرونی، حیاط بیرونی، شاه نشین، زیرزمین، حوض خانه و اتاق های متعدد تشکیل شده است که این اتاق ها همراه با ستون هایی چوبی، گچبری، آیینه کاری و کاشی کاری در نوع خود منحصر به فرد است.

شاه نشین زمستانه در شمال خانه و در وسط آن نیز شاه نشین تابستانه اش قرار دارد که ساکنان خانه را از گزند سرمای زمستان و گرمای تابستان در امان نگه می دارند، شاه نشین عمارت پوشیده از مبل های فرانسوی و لوسترهای ایتالیایی و طاقچه های مزین با آیینه های زیبا است و زمانی که نور خورشید از شیشه های رنگی پنجره ارسی به فضای خانه وارد می شود، رویایی دل انگیز از بازی نور شکل می گیرد.

قدم زدن در حیاط اندرونی این کاخ که پر از درختان توت و چنار است، در هوای بهاری دل انگیز است، این خانه اتاق هایی با معماری جالب توجه دارد، اتاق «زهرا خانم» یعنی دختر ملک التجار صاحب خانه، اتاق پس درونی یا همان اتاق حوضخانه و اتاق نظارت نیز از نقاط دیدنی و زیبای این خانه هستند.

در بخش شمالی حیاط یک اتاق پنج دری قرار دارد که بنا به وصیت حاج محمدابراهیم ملک التجار در 1341 هجری قمری در این مکان به خاک سپرده شده است.

حیاط اندرونی در زمان حاج محمدابراهیم ملک التجار برای اجرای مراسم مختلف ازجمله روضه خوانی، جشن ها و مناسبت های دیگر با سقف چوبی پوشانده شده و ستون ها دارای تزیینات مقرنس کاری تمام از چوب است.

حمام این خانه که در گوشه ای از حیاط با سقف گنبدی خود، جلوه خاصی دارد؛ زیر زمین خنک خانه نیز با کاشی های آبی دلبری خاصی دارد اما جالب اینجاست که این مکان انبار آذوقه و میوه بوده است.

انگورستان ملک، مصون از تخریب های ظل السلطان

انگورستان ملک از معدود کاخ ها و عمارت هایی بوده که از دست ظلم و ستم ها و تخریبگری های ظل السلطان در امان مانده است؛ در حال حاضر از این عمارت برای اقدامات نیکوکارانه و برپایی جشن برای کودکان بی سرپرست استفاده می شود.

46