اقرارنامه ابراء مهریه چیست

اقرارنامه ابراء مهریه، سندی قانونی و مهم است که زن با آن رسماً یا به صورت عادی اعلام می کند که تمام یا بخشی از مهریه اش را به همسرش بخشیده و دیگر حق مطالبه آن را ندارد. این اقدام با اراده کامل و آگاهی زن انجام می شود تا ذمه مرد از پرداخت مهریه بری شود و به نوعی مهر و محبتی بین زوجین را نشان دهد.

توی زندگی مشترک، مسائل مالی همیشه حرف های زیادی برای گفتن دارند، مخصوصاً بحث مهریه که یکی از مهم ترین حقوق مالی خانم ها تو ازدواج ماست. اما گاهی وقتا، خانم ها تصمیم می گیرند تمام یا بخشی از مهریه شون رو به همسرشون ببخشند. اینجا پای یه سند مهم به اسم «اقرارنامه ابراء مهریه» میاد وسط. این سند، یه جورایی امضای رضایت خانم به بخشش مهریه است و نشون می ده که دیگه هیچ ادعایی روی اون بخش از مهریه نداره. این اتفاق می تونه دلایل مختلفی داشته باشه، از عشق و علاقه گرفته تا توافق برای طلاق مسالمت آمیز.

هدف از این مقاله اینه که همه چیز رو درباره این اقرارنامه، از تعریف و شرایط قانونی گرفته تا چطوری باید تنظیم بشه و مهم تر از همه، تحت چه شرایطی می شه اونو باطل کرد، با یه زبان ساده و خودمونی براتون توضیح بدیم. بالاخره، هیچ کس دوست نداره تو مسائل حقوقی سرش کلاه بره، مخصوصاً تو موضوع حساسی مثل مهریه. پس اگه شما هم تو شرایطی هستید که می خواید مهریه ببخشید، یا همسرتون این درخواست رو ازتون داره، و یا حتی اگه بعد از امضای این سند پشیمون شدید و دنبال راهی برای ابطال اون هستید، این مقاله رو تا آخر بخونید تا با چشم باز و آگاهی کامل تصمیم گیری کنید.

اقرارنامه ابراء مهریه چیست؟ (تعریف و مبانی قانونی)

اصلاً بیایید ببینیم وقتی می گیم «اقرارنامه ابراء مهریه»، منظورمون دقیقاً چیه و از کجا اومده. این عبارت از دو کلمه مهم «ابراء» و «اقرارنامه» تشکیل شده که هر کدوم معنی خودشون رو دارند.

تعریف حقوقی ابراء

فکر کنید یکی به شما بدهکاره و شما می گید: من این دین رو بهت بخشیدم و دیگه نمی خوامش. این یعنی «ابراء». تو قانون ما، ابراء یعنی اینکه طلبکار (که اینجا زن هست) از طلبش (مهریه) نسبت به بدهکار (شوهر) بگذره و ذمه بدهکار رو بری کنه. یعنی چی؟ یعنی دیگه مرد هیچ دینی بابت اون مهریه به گردنش نیست.

نکته خیلی مهم اینه که ابراء، بر خلاف «هبه دین»، چیزی نیست که بشه ازش پشیمون شد. یعنی اگه خانم مهریه اش رو ابراء کرد، دیگه نمی تونه بگه من پشیمون شدم، مهریه ام رو می خوام!. این حرف تو ماده ۲۸۹ قانون مدنی ما هم اومده که میگه: «ابراء عبارت از این است که داین از حق خود به اختیار بگذرد.»

تعریف اقرارنامه

اقرارنامه یه سنده، حالا چه رسمی باشه و تو دفترخونه ثبت شده باشه، چه عادی باشه و خودمون نوشتیمش و امضاش کردیم. تو این سند، یکی به یه حقی که علیه خودش و به نفع دیگریه، اعتراف می کنه و امضاش می کنه. یعنی با نوشتن و امضای این سند، یه نفر یه چیزی رو قبول می کنه.

ترکیب اقرارنامه ابراء مهریه

حالا این دو تا رو بذارید کنار هم: «اقرارنامه ابراء مهریه» یعنی یه سندی که توش زن رسماً یا حتی عادی (البته با شرایط خاصی) اعلام می کنه که تمام یا بخشی از مهریه اش رو به همسرش بخشیده و دیگه هیچ حقی برای مطالبه اون نداره. این سند، یه مدرک محکم و قانونیه که نشون می ده مهریه پرداخت شده (یا بهتره بگیم بخشیده شده) و دیگه هیچ بدهی ای بابت اون بخش از مهریه وجود نداره.

تفاوت اساسی ابراء مهریه با بذل مهریه و هبه مهریه

خیلی ها فکر می کنند ابراء مهریه، بذل مهریه یا هبه مهریه همه شون یکی هستند، در حالی که اینطور نیست! این سه تا با هم فرق های اساسی دارند که دونستنشون حسابی تو تصمیم گیری به دردتون می خوره. یه اشتباه کوچیک تو انتخاب اینا می تونه حسابی دردسرساز بشه.

ابراء مهریه: بخششی غیر قابل رجوع

همونطور که گفتیم، تو ابراء مهریه، خانم مهریه اش رو بدون هیچ چشم داشتی و بدون اینکه چیزی در مقابلش بگیره، می بخشه. این بخشش هم دیگه قابل برگشت نیست. یعنی وقتی ابراء کردید، دیگه تمومه و نمی تونید پشیمون بشید و مهریه تون رو پس بگیرید. ذمه آقا نسبت به اون بخش از مهریه کلاً ساقط میشه و دیگه هیچ دینی نداره.

بذل مهریه: وقتی طلاق خلع یا مبارات پیش میاد

اما بذل مهریه یه داستان دیگه است. بذل معمولاً وقتی اتفاق می افته که خانم مهریه اش رو در ازای گرفتن طلاق می بخشه. مثلاً تو طلاق خلع یا مبارات، خانم انقدر از آقا بدش میاد که مهریه اش رو می بخشه تا آقا راضی به طلاق بشه. نکته مهم اینجا اینه که اگه طلاق از نوع رجعی باشه و خانم در دوران عده از بخشش مهریه اش پشیمون بشه، می تونه مهریه اش رو پس بگیره و تو این صورت طلاق هم باطل میشه و زن و مرد به زندگی مشترک برمی گردند. پس بذل مهریه همیشه غیرقابل برگشت نیست.

هبه مهریه: وقتی هدیه میدی

و اما هبه مهریه. هبه یعنی بخشیدن یه مال به کسی، مثل اینکه شما یه هدیه به کسی بدید. تو هبه مهریه، خانم مهریه اش رو به آقا هبه می کنه. فرق هبه با ابراء اینه که تو هبه، معمولاً امکان برگشت و پشیمونی وجود داره. یعنی اگه شرایطش باشه، خانم می تونه مهریه اش رو پس بگیره، مگر اینکه شرایطی مثل عوض کردن مال هبه شده یا فوت یکی از طرفین پیش بیاد. پس هبه هم مثل ابراء کاملاً غیرقابل رجوع نیست.

یادتون باشه، ابراء مثل یه خداحافظی قطعی با مهریه است، بذل یه شاید برگردم داره و هبه هم یه هدیه با قابلیت پس گرفتن محسوب میشه. این تفاوت ها خیلی مهمن و می تونند آینده مالی شما رو تغییر بدند.

شرایط قانونی اعتبار اقرارنامه ابراء مهریه

یه اقرارنامه ابراء مهریه، همین جوری با یه کاغذ و امضا معتبر نمی شه. برای اینکه این سند تو دادگاه ها اعتبار داشته باشه و کسی نتونه زیرش بزنه، باید یه سری شرایط قانونی رو داشته باشه. این شرایط مثل پایه و اساس یه ساختمون می مونند؛ اگه درست نباشند، کل ساختمون فرو می ریزه!

اهلیت زن (ابراء کننده)

اولین و شاید مهم ترین شرط اینه که خانم (کسی که مهریه رو می بخشه) باید اهلیت داشته باشه. اهلیت یعنی چی؟

• بلوغ: یعنی باید به سن قانونی ازدواج و تکلیف رسیده باشه. (بالای ۱۸ سال برای امور مالی)
• عقل: یعنی باید عاقل باشه و دچار جنون یا مشکلات روانی که باعث عدم تشخیص درست و غلط میشه، نباشه.
• رشد: این یکی خیلی مهمه. یعنی زن باید توانایی اداره امور مالی خودش رو داشته باشه و بتونه یه تصمیم عاقلانه و منطقی در مورد مال و دارایی اش (که مهریه هم جزوشه) بگیره. اگه دختری زیر ۱۸ سال بخواد مهریه اش رو ببخشه، حتماً باید دادگاه رشدش رو تأیید کرده باشه.

اگه خدای نکرده خانمی تو شرایطی که اهلیت نداشته (مثلاً مشکلات روحی جدی داشته یا به سن قانونی نرسیده) مهریه اش رو بخشیده باشه، اقرارنامه باطله و می شه اونو ابطال کرد.

قصد و رضا (اختیار کامل)

یه شرط حیاتی دیگه، قصد و رضای کامله. یعنی چی؟

• قصد: یعنی زن واقعاً از ته دلش و با آگاهی کامل بخواد مهریه رو ببخشه. اگه تو حالتی مثل بیهوشی، مستی شدید یا حتی اغما باشه و سندی رو امضا کنه، اصلاً قصد بخشش نداشته و اقرارنامه باطله.
• رضا: یعنی این بخشش باید با اراده آزاد و بدون هیچ گونه اجبار، اکراه، تهدید، یا فریب (تدلیس) انجام شده باشه. اگه آقا یا کس دیگه ای با زور، تهدید، کتک کاری، یا حتی با حیله و دروغ (مثلاً بگه اگه نبخشی بچه ها رو ازت می گیرم) خانم رو مجبور به امضا کنه، این اقرارنامه اعتبار نداره و می شه باطلش کرد. دادگاه ها روی این موضوع خیلی حساسند.

مشروعیت موضوع

موضوعی که ابراء میشه، یعنی همون مهریه، باید یه حق قانونی و مشروع باشه که بشه اونو بخشید. البته مهریه همیشه یه حق مشروع و قانونیه، پس این شرط معمولاً مشکلی ایجاد نمی کنه.

نحوه تنظیم سند

اگه می خواید خیالتون از بابت سند راحت باشه و کسی نتونه حرف و حدیثی روش بذاره، بهتره حتماً به صورت سند رسمی تو یه دفتر اسناد رسمی تنظیم بشه. سند رسمی یعنی چی؟ یعنی یه مدرک که سردفتر خودش تنظیم و تأییدش کرده. این سند دیگه تو دادگاه جای هیچ بحثی رو باقی نمی ذاره.

اما اگه به هر دلیلی سند عادی (مثلاً یه دست نوشته تو خونه) تنظیم کردید، باز هم اعتبار داره، ولی اثباتش تو دادگاه سخت تره. باید بتونید ثابت کنید که امضای خانم واقعیه و مثلاً با شهادت شهود یا مدارک دیگه، اعتبار سند رو به دادگاه نشون بدید. ریسک سند عادی همیشه بیشتره.

نحوه تنظیم و ثبت اقرارنامه ابراء مهریه

فرض کنید حالا همه شرایط بالا رو دارید و خانم تصمیم گرفته مهریه اش رو ابراء کنه. خب، حالا چطوری باید این کار رو انجام بدیم؟ دو راه اصلی برای این کار وجود داره: تنظیم تو دفتر اسناد رسمی یا به صورت سند عادی.

تنظیم در دفاتر اسناد رسمی

راحت ترین و مطمئن ترین راه همینه. برای این کار باید:

1. مدارک لازم رو آماده کنید: اصل شناسنامه و کارت ملی خودتون (زن و مرد)، و اصل سند ازدواج رو باید با خودتون ببرید.
2. حضور تو دفترخانه: خانم حتماً باید شخصاً تو دفتر اسناد رسمی حاضر باشه. اگه مرد هم می خواد باشه، ایرادی نداره، ولی حضور زن ضروریه.
3. تنظیم متن اقرارنامه: سردفتر بر اساس اطلاعاتی که شما میدید و قوانین، متن دقیق اقرارنامه رو آماده می کنه. تو این متن باید میزان و نوع مهریه ای که ابراء شده، کاملاً مشخص باشه.
4. امضا و ثبت: خانم اقرارنامه رو امضا و اثر انگشت می زنه و بعد سند تو دفترخانه ثبت میشه. با این کار، دیگه سند شما رسمیه و اعتبار بالایی داره.

یادتون باشه، تنظیم سند رسمی مثل یه مهر تأیید محکم روی کار شماست که بعداً کمتر کسی می تونه زیر سوال ببرتش.

تنظیم به صورت سند عادی

اگه به هر دلیلی نتونستید برید دفترخونه، می تونید یه سند عادی تنظیم کنید. این سند می تونه دست نویس باشه یا تایپ شده. برای اینکه سند عادی هم تا حدی اعتبار داشته باشه، باید:

• حتماً به امضای هر دو طرف (زن و مرد) برسه.
• چند تا شاهد معتبر (کسانی که هم مورد اعتمادند و هم می تونند بعداً اگه لازم شد تو دادگاه شهادت بدند) زیر سند رو امضا کنند.

اما همونطور که قبل تر گفتم، سند عادی کلی معایب و ریسک داره. مثلاً ممکنه آقا بعداً بگه امضای من نیست، یا خانم بگه من تحت فشار امضا کردم. اثباتش تو دادگاه خیلی سخت تر و پردردسره. پس تا جایی که می تونید، از سند رسمی استفاده کنید.

ابراء مهریه در صورت جلسات دادگاه

گاهی وقتا، مخصوصاً تو طلاق های توافقی، خانم تو خود دادگاه خانواده و جلوی قاضی اعلام می کنه که مهریه اش رو می بخشه. این اقرار خانم تو صورت جلسه دادگاه ثبت میشه و اعتبار قانونی داره. چون این اقرار جلوی مقام قضایی و در یک مرجع رسمی انجام شده، خیلی معتبره و نیاز به تنظیم سند جداگانه تو دفترخونه نداره. اما خب، اینم شرایط خاص خودشو داره و تو پرونده های طلاق توافقی بیشتر اتفاق می افته.

آثار حقوقی و پیامدهای ابراء مهریه

خب، حالا که فهمیدیم ابراء مهریه چیه و چطوری باید انجامش بدیم، بریم سراغ اینکه اصلاً وقتی این اتفاق میفته، چه نتایج حقوقی ای به دنبال داره. این آثار و پیامدها برای هر دو طرف، هم زن و هم مرد، خیلی مهمن و باید قبل از هر اقدامی ازشون باخبر باشیم.

سقوط دین مهریه: ذمه زوج بری می شود

مهم ترین اثری که ابراء مهریه داره اینه که «دین مهریه» ساقط میشه. یعنی چی؟ یعنی دیگه مرد هیچ بدهی ای بابت اون مهریه ای که خانم بخشیده، به گردنش نیست. ذمه اش از این بابت «بری» میشه. اگه فرض کنیم مهریه یه باری بوده روی دوش مرد، با ابراء، این بار از دوشش برداشته میشه.

عدم امکان مطالبه مجدد: زن حق خود را از دست می دهد

وقتی خانم مهریه اش رو ابراء می کنه، دیگه نمی تونه دوباره اونو از همسرش بخواد. حق مطالبه اون مهریه رو برای همیشه از دست می ده. این خیلی مهمه، چون همونطور که گفتیم، ابراء از اون کارهایی نیست که بشه ازش پشیمون شد و پس گرفت (برعکس هبه).

مثلاً اگه خانمی ۱۰۰ سکه مهریه داشته باشه و ۵۰ تاش رو ابراء کنه، دیگه نمی تونه اون ۵۰ سکه رو از مرد مطالبه کنه. فقط حق ۵۰ سکه باقی مونده رو داره (البته اگه تمامش رو نبخشیده باشه).

قابلیت استناد در مراجع قضایی: مدرکی قطعی برای دادگاه

یکی از بزرگترین مزایای تنظیم اقرارنامه ابراء مهریه (مخصوصاً اگه رسمی باشه)، اینه که یه مدرک خیلی محکم و قطعی تو دادگاه ها و مراجع حقوقیه. اگه یه روزی کار به دادگاه بکشه و خانم بخواد مهریه اش رو طلب کنه، مرد می تونه با ارائه این اقرارنامه، ثابت کنه که خانم قبلاً مهریه اش رو بخشیده و دیگه حقی برای مطالبه اون نداره. دادگاه هم به این سند کاملاً استناد می کنه و ادعای خانم رو رد می کنه (مگر اینکه دلایل قانونی برای ابطال اقرارنامه ثابت بشه که در ادامه بیشتر در موردش حرف می زنیم).

پس، اگه قصد ابراء مهریه دارید، حواستون به این پیامدها باشه که بعداً دچار پشیمانی و مشکل نشید.

انگیزه ها و دلایل رایج برای ابراء مهریه

شاید براتون سوال باشه که اصلاً چرا یه خانم باید بخواد از حق مهمی مثل مهریه بگذره و اونو ببخشه؟ دلایل مختلفی برای این کار وجود داره که بعضی هاش خیلی رایج ترند. بیایید با هم ببینیم چه چیزهایی می تونن باعث این تصمیم بشن:

طلاق توافقی و تسریع فرآیند جدایی

یکی از رایج ترین دلایل ابراء مهریه، وقتیه که زن و مرد تصمیم می گیرند به صورت توافقی از هم جدا بشن. تو این شرایط، خانم ممکنه تمام یا بخشی از مهریه اش رو ببخشه تا:

• حق طلاق رو از آقا بگیره: تو کشور ما حق طلاق بیشتر با مرده. گاهی خانم ها برای اینکه بتونن طلاق بگیرند یا طلاق سریع تر انجام بشه، مهریه شون رو می بخشند.
• فرآیند جدایی سریع تر پیش بره: پرونده های مهریه معمولاً طولانی و خسته کننده اند. با بخشش مهریه، خیلی از دعواها و کشمکش های حقوقی از بین می ره و کار طلاق توافقی راحت تر و سریع تر پیش میره.

دریافت مابه ازاء مالی یا غیرمالی

بعضی وقتا، خانم مهریه رو نمی بخشه که هیچی در ازاش نگیره. بلکه در مقابل، یه چیز باارزش دیگه دریافت می کنه:

• مابه ازاء مالی: مثلاً آقا به جای سکه های مهریه، یه خونه، یه ماشین، یا یه مبلغ پول نقد به خانم میده و خانم هم در مقابل، مهریه اش رو ابراء می کنه.
• مابه ازاء غیرمالی: این نوع مابه ازاء هم خیلی مهمه. مثلاً خانم مهریه اش رو می بخشه تا حضانت فرزندان رو به عهده بگیره، یا اجازه خروج از کشورش رو از مرد بگیره، یا حق تعیین محل زندگی و حق اشتغال داشته باشه. این ها حقوقی هستند که ممکنه برای یه خانم از مهریه هم مهم تر باشند.

کاهش فشار مالی از زوج یا حفظ آبرو

گاهی هم دلیل ابراء مهریه، خیلی عاطفی و انسانیه. مثلاً:

• کاهش فشار مالی از زوج: ممکنه آقا واقعاً توانایی پرداخت مهریه رو نداشته باشه و خانم برای اینکه بهش فشار نیاد و رابطه شون حفظ بشه یا بهتر تموم بشه، مهریه اش رو می بخشه.
• حفظ آبرو و جلوگیری از درگیری های طولانی: بعضی خانم ها دوست ندارند که دعواهای مهریه تو دادگاه ها کش پیدا کنه و آبروشون تو فامیل یا بین آشنایان بره. به خاطر همین، برای اینکه همه چیز تو سکوت و آرامی تموم بشه، از مهریه شون می گذرند.

همونطور که می بینید، دلایل مختلفی می تونه پشت این تصمیم باشه. مهم اینه که هر تصمیمی با آگاهی کامل و بدون هیچ اجباری گرفته بشه.

هزینه تنظیم اقرارنامه ابراء مهریه در دفترخانه

یکی از سوالات پرتکرار اینه که اگه بخوایم بریم دفتر اسناد رسمی و اقرارنامه ابراء مهریه رو تنظیم کنیم، چقدر باید پیاده شیم؟ خب، این هزینه مثل خیلی چیزای دیگه تو این مملکت، هر سال ممکنه تغییر کنه و تعرفه های خاص خودشو داره.

تعرفه سالانه دفاتر اسناد رسمی

هر ساله قوه قضاییه یه تعرفه ای رو برای خدمات دفاتر اسناد رسمی اعلام می کنه. این تعرفه شامل خدمات مختلفه، از جمله تنظیم اسناد غیرمالی مثل همین اقرارنامه ابراء مهریه. پس مبلغ دقیقش رو باید از همون دفترخانه ای که می خواید برید بپرسید، چون ممکنه در طول سال تغییر کنه.

تفاوت هزینه بر اساس نوع سند

یه نکته مهم اینه که هزینه تنظیم اقرارنامه ابراء مهریه می تونه بسته به اینکه شما چه چیزی رو تو سند قید می کنید، فرق کنه:

• سند غیرمالی: اگه تو اقرارنامه فقط بگید که من تمام یا بخشی از مهریه خودم را بخشیدم و مبلغ یا تعداد سکه رو به صورت جزئی و دقیق مشخص نکنید (فقط کلی گویی کنید)، این سند به عنوان سند غیرمالی در نظر گرفته میشه و هزینه اش کمتره.
• سند مالی: اما اگه تو سند دقیقاً قید کنید که مثلاً من فلان تعداد سکه بهار آزادی یا فلان مقدار ریال از مهریه خودم را بخشیدم، اینجا سند جنبه مالی پیدا می کنه. تو این حالت، حق التحریر (همون هزینه ای که دفترخونه می گیره) بر اساس همون مبلغ یا ارزش مهریه ابراء شده محاسبه میشه و معمولاً بیشتر از سند غیرمالیه. هر چقدر ارزش مهریه بیشتر باشه، این هزینه هم بالاتر میره.

پرداخت هزینه

معمولاً هزینه تنظیم این اقرارنامه رو خانم (زوجه) پرداخت می کنه، چون اقدام از طرف ایشونه. البته زن و شوهر می تونن با هم توافق کنند که این هزینه رو کی پرداخت کنه. این دیگه بستگی به تفاهم خودشون داره.

جدول خلاصه تعرفه ها برای تنظیم اسناد با ارزش مالی (تاریخ تعرفه های گذشته و صرفا جهت نمونه)

مبلغ سند (ریال)	تعرفه (ریال)
تا ۱۰ میلیون	۸۰۰ هزار
تا ۱۰۰ میلیون (نسبت به مازاد ۱۰ میلیون)	۱۲ در هزار
تا ۲۰۰ میلیون (نسبت به مازاد ۱۰۰ میلیون)	۸ در هزار
تا ۵۰۰ میلیون (نسبت به مازاد ۲۰۰ میلیون)	۵ در هزار
تا ۱ میلیارد (نسبت به مازاد ۵۰۰ میلیون)	۴ در هزار
تا ۳ میلیارد (نسبت به مازاد ۱ میلیارد)	۲ در هزار

این جدول فقط برای اینه که یه ایده کلی از نحوه محاسبه داشته باشید. برای اطلاع از تعرفه های به روز، حتماً با یه دفتر اسناد رسمی تماس بگیرید.

ابطال اقرارنامه ابراء مهریه: شرایط و مراحل (مهمترین بخش)

رسیدیم به یکی از حساس ترین و مهم ترین بخش های این مقاله. خیلی ها فکر می کنند وقتی یه سندی امضا شد، دیگه تمومه و کاریش نمی شه کرد. اما اینطور نیست! اقرارنامه ابراء مهریه هم با اینکه غیرقابل رجوعه، تو یه سری شرایط خاص و خیلی محدود، می تونه باطل بشه. البته باید بگم که این کار آسون نیست و نیاز به دلیل و مدرک محکمه پسند داره.

دلایل قانونی ابطال اقرارنامه

برای اینکه بتونید یه اقرارنامه ابراء مهریه رو باطل کنید، باید ثابت کنید یکی از این دلایل قانونی وجود داشته:

۱. اجبار یا اکراه

تصور کنید خانمی تحت فشار و تهدید شدید (چه مادی، چه معنوی) مجبور به امضای اقرارنامه شده. مثلاً مرد تهدید کرده که اگه مهریه اش رو نبخشه، بچه رو ازش می گیره، یا کتکش می زنه، یا آبروش رو می بره. اگه زن بتونه تو دادگاه ثابت کنه که بدون اراده آزاد و تحت این فشارها امضا کرده، اقرارنامه باطل میشه.

• تفاوت اجبار و اکراه:
  • اجبار: وقتی یه نیروی بیرونی، مثل یه بلای طبیعی یا یه شخص دیوانه، آدم رو مجبور به کاری می کنه.
  • اکراه: وقتی یه شخص عاقل و آگاه، با تهدید یا فشار، دیگری رو وادار به کاری می کنه که اگه اون تهدید نبود، هرگز انجام نمی داد. تو موضوع ابطال اقرارنامه، معمولاً صحبت از اکراهه.

۲. عدم اهلیت قانونی

قبلاً گفتیم که خانم باید برای ابراء مهریه، اهلیت داشته باشه (یعنی بالغ، عاقل و رشید باشه). حالا اگه ثابت بشه که زن تو زمان امضای اقرارنامه، این اهلیت رو نداشته، مثلاً به دلیل:

• جنون: دچار بیماری روانی شدیدی بوده که قدرت تشخیص درست و غلط رو ازش گرفته.
• صغر (عدم بلوغ): به سن قانونی ۱۸ سال تمام نرسیده بوده و دادگاه هم رشدش رو تأیید نکرده.
• عدم رشد: با اینکه بالغ بوده، اما توانایی اداره امور مالی خودش رو نداشته و دادگاه هم اینو تأیید کرده.

در این صورت، اقرارنامه از اساس باطله. برای اثبات این مورد، می شه از مدارک پزشکی، شهادت شهود، یا نظر پزشکی قانونی کمک گرفت.

۳. اشتباه در ماهیت یا شرایط اساسی اقرارنامه

گاهی وقتا خانم به دلیل اینکه اطلاعات کافی از مفاد یا آثار حقوقی اقرارنامه نداشته، دچار اشتباه میشه. مثلاً فکر می کرده فقط یه قسمتی رو می بخشه، در حالی که کل مهریه ابراء شده. اگه این اشتباه، تو ماهیت یا شرایط اساسی اقرارنامه باشه و اثبات بشه، می تونه منجر به ابطال بشه.

۴. تدلیس (فریبکاری)

تدلیس یعنی فریبکاری. اگه مرد یا شخص ثالثی با فریب، دروغ، یا مخفی کردن حقایق، خانم رو به امضای اقرارنامه واداشته باشه، این سند باطله. مثلاً مرد وانمود کنه که ورشکست شده و هیچ پولی نداره و اگه خانم مهریه اش رو نبخشه، به زندان می افته، در حالی که اینطور نبوده.

۵. اثبات عدم قصد

اگه زن در زمان امضای اقرارنامه، به دلیل شرایط خاصی مثل بیهوشی، مستی شدید، اغما، یا حتی خواب بودن، واقعاً قصد بخشش مهریه رو نداشته باشه، اون اقرارنامه باطله. تو این شرایط، اراده ای برای بخشش وجود نداشته.

مراحل درخواست ابطال

اگر فکر می کنید شرایط بالا رو دارید و می خواید اقرارنامه ابراء مهریه رو باطل کنید، باید این مراحل رو طی کنید:

1. جمع آوری مدارک و شواهد: این مهم ترین قسمته. باید هر مدرکی که ادعای شما رو ثابت می کنه، جمع آوری کنید. مثلاً شهادت شهود، مدارک پزشکی، پیامک ها، نامه ها، یا هر چیز دیگه ای که نشون بده شما تحت فشار بودید یا اهلیت نداشتید.
2. تنظیم و تقدیم دادخواست: باید یه دادخواست به نام ابطال اقرارنامه ابراء مهریه رو تو دفاتر خدمات الکترونیک قضایی تنظیم و به دادگاه خانواده صالح تقدیم کنید. تو این دادخواست باید دلایل و مستندات خودتون رو کامل توضیح بدید.
3. رسیدگی تو دادگاه: دادگاه به پرونده شما رسیدگی می کنه، اظهارات شما و طرف مقابل (مرد) رو می شنوه و مدارک رو بررسی می کنه. ممکنه نیاز به کارشناسی خط و امضا یا نظر پزشکی قانونی هم باشه.
4. صدور رأی: بعد از کلی کش و قوس، دادگاه رأی صادر می کنه. اگه دادگاه به نفع شما رأی بده، اقرارنامه باطل میشه و شما می تونید دوباره مهریه تون رو مطالبه کنید. البته هر رأیی قابل تجدیدنظرخواهی هم هست.

نکات مهم در ابطال

• اثبات ادعا با مدعیه: یادتون باشه، بار اثبات ادعا همیشه به عهده کسیه که ادعا می کنه. یعنی اگه شما می خواید اقرارنامه رو باطل کنید، خودتون باید ثابت کنید که یکی از اون دلایل بالا وجود داشته و این کار اصلاً آسون نیست.
• زمان بر بودن فرآیند: پرونده های حقوقی، مخصوصاً از این دست، معمولاً زمان بر هستند و نیاز به صبر و پیگیری زیادی دارند.
• ضرورت مشاوره و همراهی وکیل متخصص: تو اینجور پرونده ها، داشتن یه وکیل متخصص و باتجربه خانواده که حسابی تو این کار تبحر داشته باشه، حیاتیه. وکیل می تونه بهترین راهنمایی ها رو بهتون بده و شانس موفقیت تون رو بالا ببره.
• نقش پزشکی قانونی و کارشناس خط: تو موارد اهلیت یا بررسی امضا، نظر پزشکی قانونی یا کارشناس خط و امضا خیلی تعیین کننده است.

تحلیل یک نمونه رای ابطال اقرارنامه ابراء مهریه

بگذارید یه نمونه رأی واقعی رو با هم بررسی کنیم تا بهتر متوجه بشید دادگاه ها چطور به این پرونده ها نگاه می کنند. تو یه پرونده ای، خانمی درخواست ابطال اقرارنامه ابراء مهریه رو داده بود، چون ادعا می کرد به خاطر ضرب و جرح و اضطراب شدید، قصد و اراده کافی برای امضا نداشته.

دادگاه بدوی حکم به ابطال داده بود، اما دادگاه تجدیدنظر این رأی رو نقض کرد و گفت: «اصل بر سلامت روحی و روانی افراده و باید عدم سلامت در زمان تنظیم سند احراز بشه. صرف داشتن اضطراب تا زمانی که به حالت جنون نرسیده، به گونه ای که فرد مالک افعال و رفتار خود نباشه، نمی تونه موجب اختلال قصد و اراده بوده باشه. وجود ضرب و جرح و اختلاف شدید مادامیکه به حد اکراه نرسیده باشه، مؤثر در مقام نیست و اکراه تجدیدنظرخوانده و همچنین عدم مالکیت نسبت به افعال و رفتار خود احراز نمی شه.»

نتیجه گیری از این رأی: این رأی نشون می ده که دادگاه ها برای ابطال اقرارنامه به خاطر اجبار یا عدم قصد، خیلی سخت گیرند. صرفاً اینکه کسی بگه من اضطراب داشتم یا من کتک خوردم، برای دادگاه کافی نیست. باید ثابت بشه که فشار اونقدر زیاد بوده که اراده و قصد رو کاملاً از بین برده و به حد اکراه رسیده، یا اینکه واقعاً شخص تو اون لحظه اهلیت نداشته (مثلاً کاملاً دیوانه بوده یا بیهوش). پس همونطور که گفتم، اثبات این ادعا کار خیلی سختیه و نیاز به مدارک و شواهد خیلی قوی داره.

نمونه متن اقرارنامه ابراء مهریه (رسمی و کامل)

اگه قصد دارید اقرارنامه ابراء مهریه رو تنظیم کنید، لازمه که یه متن کامل و دقیق داشته باشید تا هیچ جای شبهه ای باقی نمونه. این نمونه متنی که اینجا میاد، می تونه راهنمای خوبی باشه برای تنظیم این سند تو دفاتر اسناد رسمی:

اقرارنامه ابراء مهریه

اینجانب (نام و نام خانوادگی زن)، فرزند (نام پدر)، به شماره شناسنامه (شماره شناسنامه)، کد ملی (کد ملی) و به آدرس سکونت (آدرس دقیق زن)، زوجه سند نکاحیه شماره (شماره سند ازدواج)، مورخ (تاریخ ثبت ازدواج)، صادره از دفتر ازدواج شماره (شماره دفترخانه ازدواج) واقع در (محل دفترخانه ازدواج)؛

به موجب این سند رسمی و با آگاهی کامل، عقل سلیم، اهلیت قانونی و اراده کاملاً آزاد، بدون هیچ گونه اجبار، اکراه، تهدید، فریب یا تدلیسی از سوی هیچ کس، اقرار و اعلام می دارم که تمامی مهریه مندرج در سند نکاحیه فوق الذکر، به میزان (مثلاً: یکصد و چهارده عدد سکه تمام بهار آزادی طرح جدید و یک جلد کلام الله مجید) را به همسر خود جناب آقای (نام و نام خانوادگی مرد)، فرزند (نام پدر مرد)، به شماره شناسنامه (شماره شناسنامه مرد) و کد ملی (کد ملی مرد)؛ ابراء نموده و ذمه ایشان را در خصوص پرداخت مهریه مذکور به اینجانبه، کلاً بری و ساقط نمودم.

اینجانبه زوجه با امضای این اقرارنامه، حق هرگونه مطالبه مهریه مذکور و هرگونه ادعا، اعتراض و طرح دعوا در خصوص آن را در حال و آینده، از خود سلب و ساقط نمودم و متعهد می گردم در هیچ مرجع قضایی، ثبتی یا اداری، هیچ گونه ادعایی در این خصوص مطرح نکنم.

این اقرارنامه در تاریخ (تاریخ تنظیم سند) در دفترخانه اسناد رسمی شماره (شماره دفترخانه) واقع در (آدرس دفترخانه) تنظیم و به امضای طرفین و شهود رسید و دارای اعتبار قانونی است.

امضاها:

• امضای زن: (محل امضا و اثر انگشت زن)
• امضای مرد (همسر): (محل امضا و اثر انگشت مرد – حضور مرد الزامی نیست اما در صورت تمایل می تواند امضا کند)
• شهادت شهود: (نام و امضای شاهد اول و شاهد دوم – در صورت نیاز)

نکات مهم:

• جزئیات مهریه: حتماً میزان و نوع مهریه (تعداد سکه، مبلغ پول، یا هر چیز دیگری) رو خیلی دقیق و شفاف تو سند بنویسید.
• عدم رجوع: این سند باید به وضوح اشاره کنه که زن حق رجوع و پشیمانی نداره.
• شرایط سلامت: تأکید بر سلامت عقل، اهلیت و رضایت کامل خیلی مهمه تا بعداً نشه از این بابت ادعای ابطال کرد.
• شناسنامه و کد ملی: اطلاعات هویتی زوجین باید کاملاً دقیق باشه.

توصیه ها و نکات حقوقی مهم پیش از ابراء مهریه

همونطور که تا اینجا بارها گفتم، ابراء مهریه یه تصمیم بزرگ و غیرقابل برگشته. پس قبل از اینکه هر قدمی بردارید، حواستون به چند تا نکته خیلی مهم باشه تا خدای نکرده بعداً پشیمونی به بار نیاد:

مشاوره با وکیل متخصص خانواده: چرا لازمه؟

قبل از هر اقدامی، حتماً و تأکید می کنم حتماً با یه وکیل متخصص امور خانواده مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه:

• تمام ابعاد حقوقی و پیامدهای بلندمدت ابراء رو بهتون توضیح بده.
• شما رو از شرایط قانونی و دلایل احتمالی ابطال (اگر شرایطش پیش بیاد) آگاه کنه.
• بهتون کمک کنه بهترین تصمیم رو برای شرایط خاص خودتون بگیرید.

اینکه بخواید صرفه جویی کنید و با وکیل مشورت نکنید، ممکنه بعداً هزینه های به مراتب سنگین تری رو روی دستتون بذاره.

مطالعه و تحقیق کامل

هیچ وقت بدون آگاهی کافی، تصمیمی به این مهمی نگیرید. خودتون هم درباره موضوع تحقیق کنید، از منابع معتبر اطلاعات به دست بیارید و اگه سوالی دارید، حتماً از وکیل بپرسید تا هیچ ابهامی براتون نمونه.

تصمیم گیری با آرامش و بدون فشار

این تصمیم باید کاملاً با اراده آزاد و آگاهانه شما باشه. هرگز تحت تأثیر احساسات آنی، عصبانیت، یا فشار و تهدید بیرونی (چه از سمت همسر، چه خانواده یا هر کس دیگه) دست به چنین کاری نزنید. اگه حس می کنید تحت فشارید، این کار رو عقب بندازید تا بتونید با آرامش تصمیم بگیرید.

حفظ مستندات

اگه اقرارنامه رو به صورت سند عادی تنظیم کردید (که توصیه نمی شه)، حتماً و حتماً نسخه های اصلی سند رو پیش خودتون نگه دارید و ازش کپی های زیادی بگیرید. اگه رسمی هم باشه، باز هم داشتن یه کپی از سند تو مدارکتون ضرری نداره.

این نکات به ظاهر ساده، می تونند شما رو از خیلی از دردسرهای آینده نجات بدند و یه تصمیم آگاهانه و درست بگیرید.

سوالات متداول

آیا اقرارنامه ابراء مهریه قابل رجوع است؟

خیر، به طور کلی اقرارنامه ابراء مهریه یک عمل حقوقی قطعی و غیرقابل رجوع است. یعنی وقتی زن مهریه اش را ابراء کرد، دیگر نمی تواند از آن پشیمان شود و آن را پس بگیرد؛ مگر اینکه بتواند دلایل قانونی محکمی برای ابطال آن (مانند اجبار، اکراه، عدم اهلیت یا فریب) را در دادگاه ثابت کند.

تفاوت ابراء و بذل مهریه چیست؟

در ابراء مهریه، زن بدون هیچ عوض و شرطی مهریه اش را می بخشد و این بخشش غیرقابل رجوع است. اما در بذل مهریه (که معمولاً در طلاق خلع یا مبارات اتفاق می افتد)، زن مهریه اش را در ازای طلاق می بخشد و اگر طلاق از نوع رجعی باشد، زن می تواند در دوران عده از بذل خود رجوع کند و مهریه را مطالبه نماید که در این صورت طلاق هم باطل می شود.

آیا برای ابراء مهریه حضور زوج در دفترخانه الزامی است؟

خیر، برای تنظیم اقرارنامه ابراء مهریه در دفتر اسناد رسمی، حضور خود زن (زوجه) الزامی است و او می تواند به تنهایی این اقدام را انجام دهد. حضور مرد (زوج) ضروری نیست، هرچند اگر حضور داشته باشد نیز مشکلی ایجاد نمی شود.

در صورت ابطال اقرارنامه، مهریه به زن بازمی گردد؟

بله، در صورتی که دادگاه حکم به ابطال اقرارنامه ابراء مهریه بدهد، این سند از درجه اعتبار ساقط شده و زن می تواند دوباره مهریه بخشیده شده را از مرد مطالبه کند. در واقع وضعیت به حالت قبل از امضای اقرارنامه برمی گردد.

اگر زن اهلیت قانونی نداشته باشد و اقرارنامه امضا کند، چه می شود؟

اگر ثابت شود زن در زمان امضای اقرارنامه ابراء مهریه، فاقد اهلیت قانونی (مانند عدم بلوغ، جنون یا عدم رشد) بوده، اقرارنامه از اساس باطل و بی اعتبار است و زن می تواند برای ابطال آن به دادگاه مراجعه کرده و مجدداً مهریه اش را مطالبه کند. اثبات این موضوع معمولاً نیاز به مدارک پزشکی قانونی یا نظر کارشناس دارد.

آیا اقرارنامه ابراء مهریه تنظیم شده خارج از دفترخانه (عادی) اعتبار دارد؟

بله، سند عادی ابراء مهریه نیز اعتبار قانونی دارد، اما اثبات آن در دادگاه دشوارتر است. برای اینکه سند عادی از اعتبار بیشتری برخوردار باشد، باید به امضای هر دو طرف رسیده باشد و ترجیحاً توسط شهود معتبر نیز امضا شده باشد. با این حال، سند رسمی همیشه از اعتبار و قطعیت بیشتری برخوردار است.

چه زمانی ابراء مهریه در صورت جلسات دادگاه اعتبار پیدا می کند؟

اقرار زن به ابراء مهریه در صورت جلسات رسمی دادگاه، به خصوص در جریان رسیدگی به پرونده های طلاق توافقی یا سایر دعاوی خانواده، معتبر است. چون این اقرار در حضور مقام قضایی و در یک مرجع رسمی ثبت می شود، دارای همان اعتبار سند رسمی است و نیاز به تنظیم سند جداگانه در دفترخانه ندارد.

آیا می توان بخشی از مهریه را ابراء کرد؟

بله، زن می تواند تمام یا بخشی از مهریه خود را ابراء کند. در این صورت، اقرارنامه ابراء مهریه باید به طور دقیق میزان و نوع مهریه ای که ابراء شده (مثلاً تعداد مشخصی سکه یا مبلغ مشخصی پول) را ذکر کند. مرد نیز تنها نسبت به بخش ابراء شده، بری الذمه می شود.

آیا تهدید کلامی برای ابطال اقرارنامه کافی است؟

صرف تهدید کلامی به تنهایی معمولاً برای ابطال اقرارنامه به دلیل اکراه کافی نیست. باید ثابت شود که تهدید آنقدر جدی و شدید بوده که اراده و اختیار زن را کاملاً سلب کرده و او تحت آن شرایط، هیچ چاره ای جز امضا نداشته است. این موضوع نیاز به اثبات قوی و مدارک محکمه پسند دارد که می تواند شامل شهادت شهود، پیامک ها یا سایر مستندات باشد.

نتیجه گیری

اقرارنامه ابراء مهریه، همونطور که با هم دیدیم، یه سند حقوقی خیلی مهمه که با یه تصمیم بزرگ از طرف خانم همراهه. این سند می تونه مسیر زندگی مشترک یا جدایی رو به کل تغییر بده. با ابراء مهریه، خانم برای همیشه از حق مطالبه اون بخش از مهریه می گذره و مرد هم از بدهی اش راحت میشه. از طرفی، ابطال این اقرارنامه اصلاً کار آسونی نیست و نیاز به دلایل خیلی محکم و مدارک قوی داره.

پس، اگه تو شرایطی قرار گرفتید که دارید به بخشش مهریه فکر می کنید، یا اگه خدای نکرده احساس می کنید یه همچین سندی رو تحت فشار امضا کردید، بهترین و عاقلانه ترین کار اینه که قبل از هر حرکتی، حتماً با یه وکیل متخصص و باتجربه خانواده مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه تمام جنبه های قانونی رو براتون روشن کنه و جلوی ضررهای احتمالی و پشیمونی های آینده رو بگیره. چون همونطور که میگن، پیشگیری بهتر از درمانه، مخصوصاً تو مسائل حقوقی که سروکارش با آینده زندگی شماست.