از تئوری تا عمل: چگونه پیشنهادات علمی فرهنگستان ها به سیاست های دولتی تبدیل می شوند؟

به گزارش ساینس بلاگ در جلسه هیئت امنای فرهنگستان های کشور مسئله چگونگی انتقال و به کارگیری پیشنهادات علمی و تخصصی این نهادها در بدنه ی دولت و فرآیند تصمیم سازی محور اصلی گفتگوها بود. معاون اول رئیس جمهور محمدرضا عارف با انتقاد از عدم استفاده ی کافی از ظرفیت های علمی کشور بر ضرورت یافتن راه هایی برای تسهیل این انتقال تاکید کرد.

عارف با بیان اینکه دولت با چالش های متعددی روبرو است اظهار داشت که راه حل بسیاری از این مشکلات در دانش و تخصص موجود در فرهنگستان ها نهفته است. او خواستار ایجاد سازوکاری شد که پیشنهادات علمی این نهادها به صورت هدفمند و موثر در اختیار سیاست گذاران و تصمیم گیران دولتی قرار گیرد.

چالش های پیشِ رو

فقدان سازوکار مشخص برای انتقال دانش یکی از موانعی است که کارشناسان بر آن تاکید دارند غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در این باره گفت: در حال حاضر ارتباط بین فرهنگستان ها و دولت به صورت نظام مند و سازمان یافته نیست. این امر باعث می شود که بسیاری از پیشنهادات علمی به دلیل عدم اطلاع رسانی مناسب مورد توجه قرار نگیرند.

عدم تطابق پیشنهادات با نیازهای واقعی دولت چالش دیگری است که درباره ارتباط فرهنگستانها با نهادهای اجرایی مطرح می شود. مجید شاه حسینی رئیس فرهنگستان هنر در این باره گفته است: گاهی اوقات پیشنهادات علمی ارائه شده توسط فرهنگستان ها با نیازها و اولویت های دولت همخوانی ندارند. این امر باعث می شود که دولت نتواند از این پیشنهادات به نحو موثر استفاده کند.

حتی در صورت پذیرش یک پیشنهاد علمی توسط دولت ممکن است موانع اجرایی متعددی وجود داشته باشد که مانع از اجرای آن شوند. محمدرضا مخبر دزفولی رئیس فرهنگستان علوم معتقد است: فرهنگستان های ایران الگوی مشورتی در نظام تصمیم گیری کشور هستند. وی علت عدم تحقق کامل این نقش را تفاوت نگاه ایران با بلوک شرق به نقش آکادمی های علوم دانست. 

رئیس فرهنگستان علوم تأکید کرد که در ایران برخلاف بلوک شرق نقش مشورتی فرهنگستان ها مورد توجه بوده است اما سازوکار لازم برای اثرگذاری این نقش در تصمیم گیری های مهم کشور ایجاد نشده است و این مسیر باید اصلاح شود.

راه حل های پیشنهادی

به نظر می رسد یکی از راهکارهایی که می تواند مورد توجه باشد ایجاد شورای مشترک بین دولت و فرهنگستان ها است. این شورا می تواند به عنوان یک پل ارتباطی بین این دو نهاد عمل کرده و فرآیند انتقال دانش را تسهیل کند. رئیس فرهنگستان علوم با اشاره به پیشنهاد معاون اول رئیس جمهور مبنی بر تشکیل یک شورای راهبردی بین فرهنگستان ها و دولت با حضور وزرای مرتبط و با محوریت معاون اول رئیس جمهور ابراز امیدواری کرد که با تشکیل این شورا و ارائه پیشنهاد های سیاستی فرهنگستان ها به دولت شاهد استفاده موثر از این پیشنهاد ها در تصمیم گیری های کشور باشیم.

تعریف پروژه های مشترک از دیگر راهکارهای پیشنهادی است. در این باره علیرضا مرندی رئیس فرهنگستان هنر پیشنهاد داد: دولت و فرهنگستان ها می توانند با همکاری یکدیگر پروژه های تحقیقاتی مشترکی را تعریف کنند که به حل مشکلات مشخص کشور کمک کنند.

توسعه ی نظام های اطلاعاتی مشترک و آموزش سیاستگذاران از دیگر راهکارهایی که می تواند ارتباط فرهنگستانها با تصمیم گیران را شکل کرد. بر این اساس ایجاد یک نظام اطلاعاتی مشترک می تواند به تبادل اطلاعات بین دولت و فرهنگستان ها کمک کرده و از دوباره کاری جلوگیری کند.از طرفی برگزاری دوره های آموزشی برای سیاست گذاران دولتی می تواند آگاهی آن ها را از ظرفیت های علمی کشور افزایش داده و زمینه ی استفاده ی بهتر از این ظرفیت ها را فراهم کند.

تاکید بر عمل گرایی

معاون اول رئیس جمهور با تاکید بر اهمیت عمل گرایی خواستار آن شد که فرهنگستان ها و دولت با همکاری یکدیگر گام های عملی برای تبدیل پیشنهادات علمی به سیاست های اجرایی بردارند. او ابراز امیدواری کرد که با ایجاد سازوکاری مناسب بتوان از ظرفیت علمی کشور به نحو موثرتری برای حل مشکلات و پیشرفت کشور استفاده کرد. بنابراین انتظار می رود با توجه به تاکید معاون اول رئیس جمهور بر اهمیت عمل گرایی گام های عملی در راستای تقویت این ارتباط و بهره گیری موثر از ظرفیت های علمی کشور برداشته شود.